مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
حزب سوسیالیست در یمن در زمان تقسیم یمن در بخش جنوبی دارای افکار مارکسیستی، لنینیستی و کمونیستی بود و با اتحاد یمن سرکوب شد. در سالهای گذشته این حزب تلاش کرده نقش رو به رشدی در تحولات یمن داشته باشد. گفتگوی زیر برای بررسی بیشتر آينده جايگاه حزب سوسياليست در يمن است.
واژگان کلیدی: جايگاه حزب سوسياليست، يمن، حزب، چپگرا
مرکز بین المللی مطالعات صلح: پيشينه جايگاه و نفوذ حزب سوسياليست در يمن چگونه است؟
حزب سوسیالیست در یمن محصول دوران جنگ سرد است. در زمانی که دو یمن، به یمن شمالی و جنوبی تقسیم شده بود و یمن شمالی در اختیار نیروهای محافظه کار و نیروهای ملی گرا بود و یمن جنوبی در اختیار نیروهای چپ و با نام جمهوری دموکراتیک مردمی یمن یا همان یمن جنوبی تشکیل شده بود. حاکمان یمن جنوبی در زمان ریاست جمهوری خود به دنبال تشکیل یک حزب بودند که زمان آقای عبدالفتاح اسماعیل الجوفی ) یکی از روسای جمهور ( این حزب تشکیل شد. بر اساس تلاشی این حزب دارای افکار مارکسیستی، لنینیستی و همین طور کمونیستی بود و بعدها سیاست خود را بیشتر به یک حزب سوسیالیستی گرایش داد. این حزب، در فعالیت های زیادی نقش بسیاری در تحولات یمن جنوبی داشت و یکی از احزاب حاکم بر این کشور تا سال 1990 بود. در این سال دو یمن، بر اساس یک توافقنامه به یک کشور واحد تبدیل شدند، این حزب باز هم در راس قدرت وجود داشت و در همان زمان، آقای علی سالم البیض (که رئیس جمهور سابق یمن جنوبی بود) و با آقای علی عبدالله صالح تقسیم قدرت کردند و دو کشور به یک کشور واحد تبدیل شد. به طوری که حزب موتمر با حزب سوسیالیست، قدرت را تقسیم کردند و آقای علی عبدالله صالح به عنوان رئیس جمهور و آقای علی سالم البیض به عنوان معاون رئیس جمهور انتخاب شد. اما به دلیل اختلافات بین طرفین در سال 1994 شاهد شورش حزب اشتراکی علیه اتحاد بودیم که موجب شد که آقای علی عبدالله صالح، حزب سوسیالیست را سرکوب کند. به همین دلیل، از موقعیت این حزب بسیار کاسته شد. بعد از تحولات 1994، این حزب به یک حزب ضعیف تبدیل شد که در تحولات سیاسی کشور یمن نقش آفرینی زیادی نداشت.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نقش و جايگاه حزب سوسياليست در يمن در تحولات بيداري اسلامي چگونه است؟
در سال 2011 شاهد تحولاتی نوین در این حزب بودیم. علت این که این حزب نتوانست قدرت سابق خود را پیدا کند، اختلافات درونی در خود حزب بود، به طوری که آقای علی سالم البیض از این حزب جدا شد و تقریبا حزب به دست نیروهای دست چندم (که از قدرت و کاریزمایی) افتاد که رهبران قبلی همچون علی ناصر، عبدالفتاح الجوفی و علی سالم البیض داشتند فاصله گرفت و در نتیجه این حزب نتوانست قدرت سابق خود را به دست آورد. آقای علی سالم البیض به دنبال اتحاد با برخی از اسلام گراها رفت و حزب الحراک جنوبی را تشکیل داد که این حزب بعدها قرابت هایی را با القاعده ایجاد کرد و هم اکنون نیز در عرصه یمن فعال است و به دنبال استقلال یمن جنوبی است.
حزب اشتراکی در تحولات سال 2011 هم سو با مردم یمن به سمت برکناری آقای علی عبدالله صالح از قدرت تلاش کرد و تا این که ما شاهد این بودیم که این حزب مجددا به طور جدی وارد صحنه سازی شد. در این دوران، این حزب چند دبیرکل عوض کرده است، یکی آقای علی صالح عباد المقبل بود و بعد از آن آقای یاسین سعید نعمان و بعد از آن دکتر عبدالله السقاف است که آقای سقاف هنوز هم دبیر کل این حزب است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: رويكرد و مواضع کنونی حزب سوسياليست در يمن نسبت به مهترين تحولات سياسي يمن چگونه است؟
در سال 2015 این حزب مشارکت فعالی در ائتلاف صلح و اتحاد وطنی داشت. اما بعد از این که آقای هادی منصور از استعفای خود صرف نظر کرد و در عدن دولتی جایگزین تشکیل داد، این حزب به حمایت از آقای هادی پرداخت و در جنگ داخلی اکنون در یمن این حزب طرف جریان آقای هادی را گرفته است. البته اخیرا صحبت هایی شده است که این حزب، به سمت فاصله گرفتن از آقای هادی رفته است؛ اما آنچه تاکنون واقعیت دارد این است که این حزب همچنان در جریان ریاض است و بیانیه هایی که با متحدین خود به خصوص حزب ناصری یمن داده است، نشان دهنده این است که این حزب اگرچه از حزب آقای هادی فاصله گرفته است، اما فعلا در جریان مخالف است و با احزاب جنوبی به دنبال کسب استقلال هستند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: ميزان حضور ميداني و نيروها و پتناسيل و امكانات نظامي و سياسي و.. حزب چگونه است؟
حزب سوسیالیسم در عرصه میدانی و در تحولات، به این دلیل که از جانب کشورهای منطقه و به ویژه عربستان سعودی حمایت می شود، این حزب در سال 1994 در جنگ داخلی، بر اساس ادعایی که حکومت سابق در زمان علی عبدالله صالح داشت، از طرف عربستان سعودی حمایت می شده است و هم اکنون نیز از طرف این حزب حمایت می شود. این حزب در ارتش فعالیت هایی را دارد، برخی از افسران عالی رتبه ارتش یمن، به دلیل این که قبلا در ارتش یمن جنوبی بودند به این حزب وابستگی دارند و هم اکنون نیز در عرصه جنگ داخلی، علیه نیروهای انصارالله فعال هستند. اما در کل نمی توان وزن زیادی را برای این حزب قائل بود، به طوری که در انتخابات سال 2003، با دخالت های علی عبدالله صالح، از 301 کرسی تنها توانست 8 کرسی را به دست آورد. اما واقعیت این است که این موضوع باشعارهایی که این حزب دارد و با شعارهایی که با مردم یمن سازگاری ندارد و طرفداران زیادی ندارد، و بیشتر رهبران این حزب نیز یا به سمت دیگری کشیده شده اند و یا این حزب اساسا قدرت زیادی در تحولات یمن ندارد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آينده جايگاه حزب سوسياليست در يمن چگونه است و به چه عواملي وابسته است؟
این حزب نمی تواند قدرت مانور آن چنانی را فراهم کند. این حزب دارای صبغه ای منفی می باشد و مردم جنوب یمن را آزار می داد، مشکلاتی که برای یمن جنوبی به وجود می آورد، مشکلات زیادی را به وجود آورده است. البته اخیرا خبرهایی مبنی بر احتمال چرخش این حزب وجود دارد، اما به نظر می رسد بیشتر از اینکه این حزب، حزبی با پشتوانه مردمی است، از بعضی قدرت ها حمایت می شود. بیشترین حمایت ها از طرف مصر بوده است. مصر امکاناتی را در اختیار این حزب گذاشته است و دفتر این حزب در مصر بسیار فعال است و سعی می کند روابط خود را با تمام احزاب گسترده کند و به نظر می رسد که در آینده یمن شاهد حضور این حزب باشیم، اما نه به قدرتی که پیش بینی خواهیم کرد. در کل، اگر اخبار اخیر را در مورد چرخش های این حزب بشنویم، بعید نیست و از آن جا که این حزب نتوانسته است جایگاهی را در جنبش ریاض به دست بیاورد، احتمال دارد به سوی نیروهای مردمی برگردد. اما نمی توانیم برای این حزب وزن خاصی را در نظر بگیریم. در کل صحنه یمن و احزاب در یمن، وابسته به اشخاص است. حزب سوسیالیست زمانی فعال بود که روسای جمهور یمن جنوبی در این حزب بودند و قدرت را در این حزب به عهده داشتند. در حال حاضر به نظر می رسد که حزب سوسیالیست به دلیل عدم حضور یک شخصیت موجه یمنی در این حزب شاهد نباشیم که این حزب در آینده یمن نقش آفرینی داشته باشد و باید بیشترین نقش را برای جریان انصارالله و برخی نیروها مانند آقای علی عبدالله صالح و جناح آقای هادی متصور شد که بتوانند بر اساس گفتگوهای یمنی- یمنی به یک نقطه نظر برای ایجاد وحدت ملی در یمن برسند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: حزب سوسياليست در يمن چه نسبت با منافع ایران در صحنه يمن دارد؟
در کل به نظر می رسد اتحاد یمن از اولویت های جمهوری اسلامی ایران خواهد بود و هرگونه خلل در اتحاد این کشور منافع همجواری و تمامیت ارضی یمن را به خطر می اندازد که این برخلاف منافع جمهوری اسلامی است. در ضمن به این دلیل که این حزب دارای تمایلات جدایی طلبانه است، اگرچه در قالب نیروهای وطنی فعالیت می کند، به نظر می رسد که این حزب آینده روشنی را در تحولات سیاسی یمن نداشته باشد و اگر بخواهیم قدرت را در جنوب تقسیم کنیم، قطعا حزب الحراک جنوبی که ترکیبی از نیروهای چپ و نیروهای اسلام گرای اخوانی و برخی از گرایش های القاعده، در یمن جنوبی از قدرت و پشتوانه مردمی بیشتری برخوردار هستند.
