محمد مودب
مرکز بین المللی مطالعات صلحIPSC
به دنبال سهم خواهی ها از قدرت توسط گروه های مختلف سیاسی و همچنین مبهم بودن قانون اساسی عراق، تشکیل کابینه جدید در این کشور هنوز معلق مانده است. برای خروج از این بن بست سیاسی، تدابیر و پیشنهادات متعددی از سوی کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای ارائه شده و سران هر دو جناح نیز برای جلب حمایت دولت های بانفوذ منطقه ای در هفته های اخیر، سفرهایی به کشورهای مختلف کرده و با رهبران این کشورها ملاقات کرده اند.
عربستان سعودی یکی از کشورهایی بوده که سعی داشت حتی پیش از انتخابات پارلمانی، پیشنهادات خود را بوسیله حمایت های مالی و معنوی انتقال دهد. پس از اعلام نتایج نیز به تلاشهای خود همچنان ادامه می داد. این روزها در حالی که امید به نخست وزیر شدن ایاد علاوی، کاندیدای مورد حمایت عربستان، کمرنگ تر می شود و نوری المالکی بواسطه توافق با کردها و ائتلاف با آنان توانسته تعداد کرسی های لازم برای تشکیل دولت را به دست آورد، ملک عبدالله پادشاه عربستان سعودی احزاب عراقی را دعوت کرده تا برای حل اختلافات خود بر سر تشکیل دولت، پس از موسم حج در ریاض گرد هم آیند. پادشاه سعودی در پیامی خطاب به مردم عراق گفته است:
«شما ملت تاریخ و تمدنید و باید در مسئولیت تاریخی و ملی که پیش رو دارید، با عقل و همت از دستاوردهایتان پاسداری کنید. از این رو، برادر گرانقدرم جلال طالبانی، رئیس جمهور کشور برادر عراق و همه احزابی را که در انتخابات و فعالیت های سیاسی شرکت کردند به وطن دومتان عربستان سعودی و شهر ریاض دعوت می کنم.»
سیاق عبارات به کار رفته توسط این شخص، ذکر چند واقعیت را اجتناب ناپذیر می سازد:
– عربستان از جمله کشورهایی بوده که بیشترین حمایت مالی را از رژیم صدام می کرد. آل سعود این شخص را آنقدر توانمند ساخت که اول به خاک همسایه تاخت و سپس آتش به روی برادران امروزین ملک عبدالله گشود و هزاران کرد را یک روزه کشت.
– ملتی که ملک عبدالله ادعا می کند صاحب تاریخ و تمدن هستند و باید از دستاوردهایشان دفاع کنند، پس چه دلیلی داشت که مرزهایش را برای عبور شورشیان القاعده به داخل عراق بگشاید. به گفته مقامات عراقي كه بارها و در مناسبت‌هاي مختلف اظهار كرده اند، محافل دولتي و مذهبي عربستان نقش موثري در بحران عراق داشته و دارند و حتي برخي مقامات عراقي، محافلي در عربستان را پشتوانه بخش عمده‌اي از ناآرامي‌ها و عمليات تروريستي شورشيان در عراق دانسته‌اند. به علاوه سعودي‌ها از همان ابتداي تشكيل دولت عراق، به دليل ماهيت شيعي آن، با اين دولت سر ناسازگاري داشته‌اند به گونه‌اي كه پس از گذشت 8 سال به بهانه فقدان امنيت هنوز در اين كشور سفارتخانه داير نكرده اند، درحالي كه رياض در بسياري از كشورهايي كه وضع امنيتي شان بسيار بدتر از بغداد است سفارتخانه دارد و در آنها كاملاً فعال است. چنین اقدامی از سوی عربستان نشان می دهد، این کشور هنوز نمی خواهد دولت جدید عراق را که دستاورد گرانقدری برای عراقی ها محسوب می شود، به رسمیت بشناسد.
– شاه عربستان در پیام خود به عراقی‌ها، از “نوری المالکی ” نخست وزیر کنونی عراق که نامزد تصدی پست نخست وزیری آینده است، دعوت بعمل نیاورده و آن را در قالب دعوت از احزاب بیان کرده است اما از جلال طالبانی که مقام تشریفاتی دارد، به طور واضح دعوت نموده است. این مسئله خود به دو نکته بسیار حساس اشاره دارد:
1- جلال طالبانی سنی کرد است، مالکی شیعه عرب. کاملا واضح است که ملک عبدالله شیعیان غیر سکولار را برادر خود نمی داند.
2- چنانچه طالبانی به عنوان نماینده ائتلاف کردها، به ایاد علاوی بپیوندد، دولت شیعی در عراق تشکیل نخواهد شد. عربستان دولت – ملت‌سازی جدید در عراق را به واسطه شاخصه‌های دموکراتیک آن و به ویژه قدرت‌یابی شیعیان تهدیدی علیه منافع و جایگاه منطقه‌ای خود قلمداد می‌کنند و آن را عاملی جهت بر هم خوردن توازن قدرت منطقه‌ای می‌دانند. از این‌رو، این کشور تلاش می‌کند تا با افزایش سهم اعراب سنی در ساختار قدرت، از گسترش نفوذ و قدرت گروه‌های شیعی جلوگیری کند.
به گفته بسیاری از مقامات عراقی، دعوت عربستان چه بسا بحران جدیدی را به جای حل بحران کنونی ایجاد کند و این اقدام عربستان بعد از اینکه تشکل‌های سیاسی عراق به سمت حل بحران حرکت کرده اند، دخالت در امور عراق محسوب می‌شود و چه بسا این کشور را وارد عرصه‌ای از بحران‌ها کند. لذا دعوت عربستان درچارچوب خنثی کردن تلاشهای سیاسی در عراق بعد از توافق تشکل‌های سیاسی برای برگزاری جلسات پارلمان و انتخاب رئیس جمهور و مامور کردن نخست وزیر که “نوری المالکی ” نامزد فراکسیون “همپیمانی ملی ” است، صورت می گیرد.
