مركز بين المللي مطالعات صلح-IPSC
هر چند در چند دهه گذشته امريكايي ها خسارات و مشكلات بسياري را براي ملت ايران از كمك به عراق در جنگ تحميلي تا سرنگوني هواپيماهاي مسافربري و.. داشته و در سالهاي اخير نيز تحريم هاي ناجوانمردانه اي را بر ضد ايران به كار بسته است، اما در ماه هاي اخير با طرح مساله كاهش تنش بين ايران و غرب و همچنين اخيرا ديدار وزيران خارجه دو كشور در چارچوب پنج به علاوه يك و گفتگوي تلفني رئيس جمهوران دو كشور تمايل ها و رويكردهايي در سيايت خارجي ايران و امريكا در مورد كاهش تنش و اميد به حل پاره اي از مسائل و اختلافات دو كشور بيشتر شده است. اين رويكرد بيش از هر زماني موافقان و مخالفان منطقه اي و بين المللي داشته و دارد. در همين راستا براي بررسي بيشتر رويكرد موافقان و مخالفان كاهش تنش در روابط ايران و امريكا گفتگويي با دكتر حسين رويوران كارشناس جهان عرب داشته ايم:
واژگان كليدي: كاهش تنش ايران و امريكا، روابط ايران و امريكا، مخالفان منطقه اي و بين المللي كاهش تنش ايران و امريكا ، موافقان منطقه اي و بين المللي كاهش تنش ايران و امريكا، مخالفان كاهش تنش ايران و امريكا
مركز بين المللي مطالعات صلح :ديدار وزيران خارجه دو كشور ايران و امريكا در چارچوب پنج به علاوه يك و گفتگوي تلفني رئيس جمهوران دو كشور تمايل ها و رويكردهايي در مورد كاهش تنش و اميد به حل پاره اي از مسائل و اختلافات دو كشور را بيشتر كرده است.در بعد نخست موافقان منطقه اي كاهش تنش ايران و امريكا چه كشورهايي هستند؟
لبنان، عراق، سوريه و افغانستان از كشورهاي موافق هستند. دليل موافقت اين كشورها آن است كه كاهش تنس بين ايران و امريكا براي اين كشورها مثبت است و تضاد ايران و امريكا اين كشورها در وضعت چالشي قرار مي دهد به همين دليل اين كشورها خوشحال خواهند شد كه ميزان تنش بين ايران و امريكا كاهش يابد. اين كشورها يا داراي رابطه با امريكا هستند ( مانند عراق ،افغانستان و لبنان) يا مانند سوريه تحت فشار امريكا هستند و داراي تضاد با امريكا هستند. در واقع افزايش تضاد بين ايران و امريكا اين كشورها را دچار چالش مي كند و جمع كردن همزمان روابط با ايران و امريكا در سيات خارجي اين كشورها مشكل است .در حالي كه كاهش تنش مي تواند عرصه مانور اين كشور ها را افزايش دهد. كاهش تنش بيت ايران و امريكا به اين كشورها كمك ميكند.
مركز بين المللي مطالعات صلح : آيا در بعد بين المللي هم ميتوان موافقاني براي كاهش تنش بين ايران و امريكا متصور شد؟
فرانسه كه در پرونده سوريه به حاشيه رانده شده و امريكايي ها بدون توجه به فرانسه با روسيه توافق كرد. اكنون فرانسه احساس مي كند بازنده اين پرونده بوده و به سمت ايران و كاهش تنش با ايران حركت كرده است. اين رويكرد نشان ميدهد كه فرانسه هم حامي كاهشن تنش بين ايران و امريكا هست.
مركز بين المللي مطالعات صلح :در سطح منطقه اي و با توجه به نوع رويكردهاي اعمالي و رفتاري بازيگراني چون اسرائيلي ها و اعراب (بويژه شوراي همكاري خليج فارس) مهمترين مخالفان منطقه اي كاهش تنش بين ايران و امريكا را چه بازيگراني مي دانيد؟
شايد اسرائيل بيشترين مخالفت را با اين رويكرد داشته باشد. دليل اين امر هم اين است كه اسرائيل همواره در شرايط تضاد قرار داشته است. يعني چون ايران با امريكا و اسرائيل تضاد داشته و تضاد بين ايران با هر دو بازيگر بوده است آنها در يك جبهه و در كنار هم قرار داشته اند. در شرايط كنوني منافع امريكايي ها ايجاب مي كند كه با ايران رابطه داشته باشند، اما منافع اسرائيل ايجاب مي كند كه رابطه امريكا و ايران برقرار نباشد. اين امر امريكا را در وضعيت چالشي قرار مي دهد يا از استقلال تصميم گيري خود دفاع كند يا تحت تاثير اسرائيل و لابي هاي اسرائيلي باشد. لذا لابي ها صهيونيستي در اروپا و امريكا از اين وضعيت ناخشنوند و در جهت متعارض با آن حركت مي كنند. جدا از اين برخي از كشورهاي شيخ نشين خليج فارس مانند قطر، بحرين، عربستان و امارات با درجات متفاوتي مخالف كاهش تنش بين ايران و امريكا هستند. دليل اين مساله اين است كه اگر رابطه ايران با امريكا خوب گردد حاشيه استقلال اين كشورها كاهش خواهد يافت. يعني آنها اكنون از مخالفان سوريه حمايت ميكنند و با حمايت از مخالفان سوريه در كنار امريكا هستند، ولي اگر رابطه ايران و امريكا بهبود يابد ممكن است اداره بحران سوريه تفاوت يابد و به سمت راه حل رود نه سمت تنش. در حالي كه اين كشورها براساس مسائل منافع خود سعي مي كنند خط تنشها و فتنه هاي مذهبي در منطقه را دنبال كننددر اين حال برخي از كشورهاي ديگر منطقه، كه با امريكا ارتباط نزديك تري دارند، هم به دلايلي احساس مي كنند كه اين رابطه ممكن است به زيان آنها باشد. اين امر به نوع اتحاد و ائتلاف هايي است كه بين امريكا و اين كشورها بر مي گردد.
مركز بين المللي مطالعات صلح :آيا اين كاهش تنش به ضرر تركيه هم هست؟
بله. تركيه از اين روند جديد زيان خواهد ديد. تركيه از رابطه منفي بين ايران و امريكا سودهاي زيادي برده است و بخش وسيعي از سرمايه هاي ايران به تركيه رفته است. رابطه بد ايران و امريكا در ابعاد سرمايه اي، اقتصادي، بازار ايران و بعد سياسي براي تركيه فرصتي بوده است. در سوريه هم دولت تركيه سياست خاصي داشته و در تعارض كامل با ايران است. اكنون هم هر گونه ارتباط ايران و امريكا فرصت هايي را از تركيه مي گيرد و معادله كنوني مد نظر تركيه تغيير خواهد كرد.
مركز بين المللي مطالعات صلح : به نظر ميرسد در سطح داخلي امريكا لابي هاي صهيونيستي و برخي از جمهوري خواهان و تندروها بر اين نظرند كه كاهش تنش با ايران و حل برخي از مسائل چون پرونده هسته اي ايران به نوعي موجب افزايش قدرت ايران شده و بر كاهش قدرت و پرستيژ امريكا اثر مي گذارد. نگاه شما چيست؟
در داخل امريكا لابي هاي اسلامي، عربي، ايراني و حتي اسپانيولي موافق كاهش تنش با ايران هستند. در مقابل لابي هاي يهودي و نئوكان ها مخالف اين امر هستند. در اين حال نمي توان گفت كه بحث مخالفان و موافقان با ايران در چارچوب حزبي هم قابل تشخيص است يعني بخشي از حزب دمكرات و حزب جمهوري خواه موافق و بخش هم مخالف كاهش تنش با ايران هستند.
مركز بين المللي مطالعات صلح :در سالهاي گذشته برخي معتقد بودند كه روسيه و چين از وضعيت موجود روابط ايران و امريكا به عنوان كارتي بر ضد ايران بهره برده ند. در شرايط كنوني آيا چشم انداز كاهش تنش بين ایران و امریکا برای رهبران دو كشور چين و روسيه ناخوشایند است؟
بله قطعا اينگونه است. يعني زماني كه ايران رابطه تنش آميزي با غرب دارد عرصه بازيگري كشورهاي بزرگي چون روسيه و چين به عنوان واسطه و بازيگر بين المللي و. افزايش مي يابد. در حالي كه در صورت كاهش تنش و افزايش رابطه ايران و امريكا اين كشورها حاشيه بازيگري را از دست مي دهند و فرصت هايي از اين كشورها مي گيرد . يعني همكاري ايران و امريكا و حتي تضاد دو كشور در چارچوب روابط دو گانه قابل بحث و بررسي است، در حالي كه اگر ارتباط قطع شده باشد كشورهايي چون روسيه و چين نقش خواهند يافت. در واقع ايران و امريكا داراي دو نگاه ايدئولوژيك و سياسي در عرصه بين المللي هستند و وجود كانال ارتباطي ميزان تنش را كم مي كند و امكان همكاري را افزايش ميدهد.
گفتگو از فرزاد رمضاني بونش
