مرکز بین المللی مطالعات صلح-IPSC
پس از تغییرات بنیادین عملا نخست وزير به مقامي تشريفاتي بدل شده و قدرت رئيس جمهور در ترکيه افزايش يافته است. در این حال در یکسال گذشته اختلاف ديدگاه نخست وزير و رئيس جمهور ترکيه اختلافي اندک نبوده و عملا اختلاف ديدگاه بنيادين با روند تحولات ترکيه آشکار شده است. در حال حاضر نيز بسياري از اعضاي حزب عدالت و توسعه تمايلي نسبت به حضور عبدالله گل در حزب متبوع خود ندارند. در این حال اینک که احمدداوود اوغلو وزيرامورخارجه سمت نخست وزيري را بر عهده خواهد گرفت بدترين ترکيب ممکن براي طرفداران گل که نسبت به رهبري حزب عدالت و توسعه و احراز اين پست توسط عبدالله گل چشم دوخته بودند رخ خواهد داد. در این بین برای بررسی بیشتر حذف گل و حضور بیشتر اوغلو در سیاست ترکیه گفتگویی با دکتر اطهری داشته ایم:
واژگان کلیدی:علل حذف گل ، نخست وزیری داووداوغلو در ترکیه،پیامدهای حذف گل ،داووداوغلو، ترکیه
مرکز بین المللی مطالعات صلح: دلایل انتخاب اوغلو به مقام نخست وزیری ترکیه چیست؟
هر چند نام گل را در کنار نام اوغلو برای انتخاب نخست وزیر معرفی شده بود، اما این نام صوری بود. همچنین بلنت آریچ به همین امر مطرح بود. وقت به سخنان اردوغان در مورد گل نگاه می کنیم از وی به عنوان برادرم و دوستم یاد میشود و لی واقعیت چیز دیگری است. در این حال من فکر میکنم علاوه بر دیدگاه اردوغان شاید بتوان گفت مثلا اعضای حزب و ساختار حزبی نقش مهمی در مورد انتخاب اوغلو بازی کرد ه اند. در این حال جدا از این جوان و اعضای حزب یاد و اعضای شهرهای و.. تمام کسانی که در ساختار حزبی نقش دارند. در کنار آن افکار عمومی در درون حزب با نه میلیون نفر طرفدار و بیش از یک میلیون نفر کمک دهنده مالی به حزب کرده اند در انتخاب اوغلو نقش داشته اند. از نظر اعضا حزبی حزب عدالت و توسعه بالاترین عضو را دارد و نزدیک به بیست میلیون رای آورده است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح:نگاه امریکایی ها و غربی ها به انتخاب اوغلو چیست ؟
در واقع می توان جنبه های بین المللی را در انتخاب اوغلو دخیل دانست. یعنی اگر مطبوعات ترکیه را نگاه کنیم به این امر اشاره کرده اند که سفیر وقت امریکا در ترکیه گفته است که در بین امریکایی ها جای ایران بعد از انقلاب آرام آرام به ترکیه تعلق گرفت و گفته است که داوود اوغلو نقش مهمی در توجه همه امریکایی ها به ترک ها و جایگاه این کشور داشته است. در این راستا باید گفت تا قبل از مسائل بهار عرب و اینکه این بهار به داعش ختم گردد ترکیه نقش مهمی در منطقه داشت اما بعد از این نقش کمتر شد. امریکایی ها بهترین رابطه را با ترکیه در زمان حزب اردوغان داشتند . جدا از این در جمله منطقه ای هم اوغلو با تئوری خود به کشورهای منطقه ای نزدیک گردد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: اگر به انتخاب گل به نخست وزیری توجه کنیم چه عللی موجب شد که گل این پست را به دست نیاورد؟
گل از قبل مدل پوتین- مدودوف را رد کرد و خود وی گفته بود که در حزب عناصر جدید حزبی تحت تاثیر قرار میدهد. حتی خانم وی گفته است که در زمان هفته ای آخر ریاست جمهوری وی به وی حمله کرده اند. حتی در مطبوعات ترکیه بخشی به این امر توجه کرده اند که آقای گل به سمت تشکیل حزب جدیدی حرکت کند. اما تفکر آقای اردوغان به آقای داوود اوغلو نزدیک است بنابراین تفکرات آقای گل و اردوغان با وجود اینکه در یک حزب حاضرند متعارض است. گل هنوز خواستار نظام پارلمانی و تشریفاتی بودن رئیس جمهور است در حالی که آقای اردوغان سیستم ریاستی را ترجیح می دهد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح:آیا میتوان گفت شکاف های داخلی در حزب در انتخاب اوغلو نقش داشته و اختلاف عمده ای در بین حزب عدالت و توسعه و جود دارد؟
من معتقدم که اختلاف عمده ای در بین حزب عدالت و توسعه و جود دارد و آقای اوغلو هم در سخنرانی اخیرا خود بدان توجه کرده است. وی اشاره کرده است به نظر می رسد یک سری نارضایتی هایی در درون حزب وجود دارد و برخی از افراد دچار نارضایتی هستند . اما باید توجه داشت که اوغلو در عراق و کردستان عراق شکست خورد و طرح های وی منجر به شکست شد و داعش پدید آمد و در کنار مرزهای ترکیه هست . در لیبی هم امور از دست ترکیه خارج شد و در روابط با مصر هم دچار چالشهای زیادی شدند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح:با توجه به وضعیت کنونی آیا ممکن است عبداله گل دست به تشکیل حزب جدیدی بزند؟
چنین اموری در مطبوعات و رسانه های ترکیه مطرح شده است. این احتمال در شرایطی است که همسر وی به این امر اشاره کرده است که بازی نوینی را شروع خواهد کرد. در واقع گل با وجود اخلاقی بودن ممکن است اختلافات عمده ای با اردوغان داشته باشد. در واقع در مطبوعات ترکیه موضع آینده گل مطرح نشده است و در واقع صداهایی را می شنویم.
مرکز بین المللی مطالعات صلح:در صورتی که حزب عدالت و توسعه به نوعی دچار تقسیم گردد این امر چه تاثیراتی خواهد داشت؟
در واقع قدرت حزب عبداله و توسعه که در دوازده سال گذشته دارای جایگاه مهمی بوده است آسیب می بیند. در این حال باید توجه که کرد که درصد رای حزب اردوغان در وضعیت کنونی بیش از نیمی از مردم ترکیه است و این امر اگر آسیب بیند ضربه مهمی به پایه های اجتماعی و سیاسی حزب عدالت و توسعه خواهد بود. در این حال اردوغان هم هیچ گاه نخواسته است نفر دوم در حزبی باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح:پیامدهای انتخاب اوغلو در ترکیه چیست؟
در واقع این امر بستگی به این امر دارد که وی تنها اجرا کننده دستورات حزبی و.. باشد یا نه. در این حال باید به مشکلات اقتصادی و … و همچنین چالشهای سیاست خاجی ترکیه در سوریه ، عراق و.. توجه کرد. همچنین فشارهای اقتصادی به ترکیه وجود دارد. همچنین اگر به ترکیه به رفع مشکلات با همسایگان اقدام نکند ، مشکلات موجود باقی خواهد ماند. اما اگر پراگماتیک تر باشند ممکن است به موفقیت های دست یابند. در این حال اگر اوغلو نتواند مدیریت درستی انجام دهد دوران نخست وزیری وی بسیار کوتاه خواهد بود و با تورم و بیکاری دست به گریبان خواهد شد.
