مركز بين المللي مطالعات صلح-IPSC
دوره‌ی ریاست جمهوری آقای كرزاي در اواسط سال 2014 ميلادي به پایان میرسد و به همين منظورانتخابات افغانستان برگزرا شد. با اين حال با وجود گمان ها و ترديدهاي بسيار به نظر مي رسد انتخابات به دور دوم كشيده خواهد شد. براي بررسي بيشتر اين انتخابات در سال سرنوشت ساز افغانستان گفتگويي با پير محمد ملازهي كارشناس افغانستان داشته ايم:
واژگان كليدي:دور دوم انتخابات رياست جمهوري افغانستان، انتخابات رياست جمهوري افغانستان،رقابت عبداله و غني، علل پيروزي عبداله عبداله
مركز بين المللي مطالعات صلح: با در نظر گرفتن دور اول انتخابات افغانستان چه عواملی دست به دست مي دهد تا انتخابات افغانستان به دور دوم کشیده شود ؟
در حقیقت آقای عبدالله عبداالله و تیمش معتقدند که در دور اول انتخابات برنده شده اند. ولی نوعی مهندسی وجود دارد که بیان می دارد اگر در دور اول اعلام شود که عبدالله عبدالله پیروز شده است احتمال به وجود آمدن مشکلاتی در این زمینه وجود خواهد داشت. این امر باعث شد که توافقی بین دولت آقای کرزای، کمیسیون انتخابات و آقای اشرف علی احمد زی با مشورت احتمالی نیروهای خارجی و نمایندگان امریکا و اروپا که آقای خلیل زاد، سیرت و آقای جلالی بودند صورت گیرد و تلاش شود که انتخابات به دور دوم برسد ودر آنجا تکلیف مشخص شود . عامل دوم به نظر من اراده ی است که آقای کرزای برای شریک شدن در قدرت دارد. چون از قرار شد فرمول پوتین مدودف در روسیه را به نوعی در افغانستان تکرار کنند، اما این فرمول به دلیل اینکه آقای زلمی رسول رای خیلی کمتری از دو نامزد دیگر به دست آورد کنار گذاشته شد. انها الان به دنبال این هستند که سهی از قدرت را به دست بیاورند . یعنی وقتی انتخابات به دور دوم کشیده شود این امکان دراختیارگروه آقای کرزای هست که با یکی از نامزدها وارد معامله شود وسهم خودش را از قدرت به دست اورد .مسئله ی سومی که وجود دارد استقبال آقای اشرف علی احمد زی از به دور دوم کشیده شدن انتخابات بود ، تصور آقای اشرف علی احمد زی وهمکارانش این است که اگر انتخابات به دور دوم کشیده شود، رای پشتون ها یکپارچه می شود چون در دور اول پراکنده بودند و تعداد نامزدها هفت تا بود در این صورت رای ها یکپارچه خواهد شد و آقای احمد زی می تواند درانتخابات برنده شود واین امر هم در به دور دوم کشیده شدن انتخابات بی تاثیر نبود . در حال حاضر شرایط به گونه ای است که گزینه های زیادی در برابر آقای عبدالله عبدالله وجود ندارد و در نتیجه یا ناچارند که با آقای کرزای معامله بکنند و یا اگر معامله نکنند احتمالادر دور دوم مجبور به معامله خواهند شد .
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به برخی حدس و گمان ها برای برگزاری دور دوم انتخابات ، تا چه حدی ممکن است که آقای اشرف غنی به نفع آقای عبدالله کنار برود ؟
به نظرم این احتمال وجود دارد ولی در دقیقه ی نود و نه حالا، یعنی در آخرین دقایقی که بحث بسته شود در آن صورت آقای اشرف غنی سهم خودش را ازقدرت خواهد خواست و برای به دست آودرن سهمی از قدرت چانه زنی خواهد کرد. آقای کرزای به دنبال سهم خودش هست و دراین صورت باید توقع داشته باشیم که یک دولت ائتلافی ضعیف روی کاربیاید. شاید هم در واقع برنامه ریزی ها در این جهت بوده و منافع غربی ها در این است که با روی کار آمدن یک دولت ضعیف می توانند منافع خودشان را بهتر پیگیری بکنند و هم اینکه کرزای و تیمش واشرف علی احمد زی و تیمش هر دو به دنبال این هستند که از قدرت سهم بگیرند.و به نظر من با قطع نظر از رای مردم در واقع شرایط به سمتی پیش می رود که یک مصالحه ی سیاسی تعیین کننده ی رئیس جمهور و دولت آینده باشد .
مركز بين المللي مطالعات صلح: اگر بخواهیم به اخبار چند روز گذشته ی افغانستان نگاه کنیم به نظر میرسد که آقای زلمی رسول به نوعی در کنار آقای عبدالله قرار گرفته ، تا چه حدی می توان گفت که اگر آقای عبدالله اگر وارد دور دوم انتخابات بشود می تواند برنده ی نهایی انتخابات شود؟
حقیقت این است که آقای عبدالله عبدالله در همین شرایط و در دوراول چیزی در حدود 57درصد از آرا را به دست آورد. بنابراین شانس بالایی دارد. وی در جایی مثل قندهارکه پشتون ها حضور دارند و با تفکرات عبدالله عبدالله بسیار مخالفند موفق به کسب رای شد. واین به این معناست که این انتخابات تا حدی از حالت قومی به طرف منافع ملی گرایش پیدا کرده است. این یک واقعیت است. به نظر من پیروزی عبدالله عبدالله در صندوق رای امکان پذیر نیست وپیروزی او تنها در مصالحه ی سیاسی امکان پذیر است .اگرشما جلسه ی هشت ثور که به مناسبت هشت ثور یعنی پیروزی مجاهدین بود و فرماندهان جهادی د نگاه کنید در آنجا آقای زلمی رسول بین محقق و معاون دیگرآقای عبدالله عبدالله یعنی محمد خان نشسته بود ودر حقیقت این نشان دهنده ی ان است که احتمال سازش بین زلمی رسول و عبدالله عبدالله وجود دارد. اگر این سازش در دور اول صورت میگرفت در همان دور اول اعلام می کردند. ولی در دور دوم قطعا اگر زلمی رسول در کنار عبدالله عبدالله قرار بگیرد می تواند رای بیشتری ازپشتون ها را جذب بکند و عبدالله عبدالله برنده شود. با این حال این امر در یک معامله ی سیاسی امکان پذیر است نه از طریق صندوق رای.
مركز بين المللي مطالعات صلح:اگر به وضعیت کنونی افغانستان نگاه کنیم با توجه به این که رویکردهای قوم گرایانه ی آقای اشرف غنی در حال افزایش است وی در چه صورتی می تواند با بهره گرفتن از استعدادهای قومی پشتون ها ، حمایت های خارجی و غیره به نوعی نامزد پیروز انتخابات بشود ؟
فقط درمعامله این اتفاق امکان پذیر است ولی در رای صندوق ها این اتفاق امکان پذیر نخواهد بود، وی هم بر روی همین مسئله حساب باز کرده است. وی از انجا به دور دوم امیدوار است و روی آن حساب باز کرده است که اولا اگر عبدالله عبدالله برنده شود قدرت به طور مسالمت آمیز از قوم پشتون به قومی دیگریعنی تاجیک انتقال خواهد یافت به خاطر اینکه آقای عبدالله عبدالله تاجیک است . زیرا در طول تاریخ سیصد سال گذشته تاجیک ها دو بار بر راس قدرت آمدند. بنابراین خود این مسئله یک تحول مهمی است که قدرت از طریق انتخابات و ساز و کار دموکراتیت و مدرن جا به جا شود نه ساز و کارهای سنتی که پشتون ها به دنبالش هستند. بنابراین اگر این اتفاق بیفتد تحول بزرگی صورت خواهد گرفت اما ساده نخواهد بود به خاطر اینکه مثلا اگر عبدالله عبدالله بدون مشورت با بقیه اعلام کند که من پیروز شدم در این صورت کل قبایل پشتون پشت سر طالبان قرار خواهند گرفت و درمقابل وی ایستادگی می کنند و نمی گذارند که به قدرت برسد. بنابراین به معاملات باید هم به لحاظ قومی نگاه کرد و هم به لحاظ تاثیر گذاری منطقه ای کشورهای همسایه و هم به لحاظ شرایط بین المللی و حضور نیروهای نظامی آمریکا و ناتو. و در واقع مجموع این ها باید به یک جمع بندی برسند یا به نفع عبدالله عبدالله و یا اینکه به نفع اشرف غنی زی تمام شود و وی به قدر ت برسد.
مركز بين المللي مطالعات صلح:اگر به نگاه بازیگران بین المللی توجه کنیم در شرایط موجود وزنه ی آقای غنی بیشتر سنگینی می کند یا آقای عبدالله؟
در حقیقت وزنه ی عبدالله عبدالله سنگین تر است. به دلیل اینکه زمانی که وی وزیر امور خارجه بود با همه ی کشورهای اروپایی و امریکا ارتباط داشت و به نوعی با همه ی کشورهای منطقه ای نظیر ایران ، پاکستان ،عربستان سعودی ، ترکیه و هند ارتباطات نزدیکی داشت. بنابراین آقای عبدالله عبدالله به لحاظ موقعیتی که در سهم بین الملل ومنطقه دارد امتیاز بیشتری نسبت به اشرف غنی احمد زی دارد. احمد زی را به عنوان یک آدم متعصب قومی که از کوچی ها یی هست که تعصب قومی شدیدی دارد می شناسند هر چند که وی تحصیل کرده غرب است ودر مجامع بین المللی غربی شناخته شده است ولی خصلت هایی هم دارد که باعث می شود تعصب قومی اش طرف های خارجی را دچار تردید کند . در حالی که عبدالله عبدالله ذهن بازتری دارد و اگر قرار باشد که به سمت صلح و ثبات پیش بروند علی القاعده باید نیرویی روی کار بیاید که بتواند تعامل بیشتری با نیرو ها هم در سطح داخل هم در سطح منطقه و هم در سطح بین الملل بکند.
گفتگو از فرزاد رمضاني بونش
