مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
در سه هفته اخير هواپیماهای عربستان و ائتلاف همراه به پایگاههای نظامی و مناطق غیرنظامی یمن حمله کرده اند.در اين بين با توجه به نوع كنشگر روسيه در مخالفت با حمله و سپس راي ممتنع در قطعنامه شواي امنيت بر ضد جنبش انصاراله برای بررسی بیشتر نوع رویکرد اين بازیگر جهانی به بحران یمن گفتگویی با گفتگو با سيد علي سقائيان سفير پيشين داشته ایم:
واژگان كليدي: رويكرد روسيه در يمن، روابط روسيه و يمن، رويكرد محتاطانه ای روسيه ، نگاه روسيه به يمن
مركز بين المللي مطالعات صلح: گذشته حضور ونفوذ روسیه در یمن چگونه بوده است؟
قبل از اینکه یمن یکپارچه شود ما شاهد این بودیم، اردوگاه بلوک شرق و شوری سابق از رهبرانی که متمایل به مسکو بودند حمایت می کردند. به طوری که شوروی سابق و رهبرانشان به شیوه قدیمی و به شیوه نگاهی به چپ ها حمایت خود را از دولت هایی که در یمن جنوبی سرکار بودند، ادامه می دادند. ولی بعد از درگیری هایی در عدن رخ داد. رهبران یمن جنوبی مجبور شدند از صحنه کنار بروند و یمن یکپارچه شد. روسیه بعد از فروپاشی حمایت خود را از رهبرانی که متمایل به مسکو بودند کم تر کرد و یمن به طرف کشورهای غربی و به ویژه همسایه خود عربستان گرایش وتمایل پیدا کرد. در راستای آن یمن و رهبرانش تمایل خود را به ورای روسیه و مسکو وگردش به سمت غرب نشان دادند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در یک دهه گذشته روابط روسیه ویمن چگونه بوده است؟
به نظر من روابط روسیه با یمن را باید در سایه روابط روسیه با کشورهای عربی و به خصوص عربستان نگاه کنیم. روابط روسیه با کشورهای خلیج فارس فراز و فرود های خاص خود را داشت. بعد از تبلیغاتی که تحت عنوان ایران هراسی شکل گرفت. روسیه هم به تکاپو افتاد، تا روابط خود را در سطح نظامی واقتصادی با کشورهای خلیج فارس به ویژه عربستان تقویت کند. در راستای این نوع ارتباط روسیه نگاه احتیاط آمیزی را در ارتباط با یمن داشت. چون عربستان یمن را حیاط خلوت خود می دانست بویژه با درگیریها واختلافات مرزی که در چند سال گذشته یمن با عربستان داشت. روسیه سعی داشت نقش میانجیگری را بازی کند تا مداخله مستقیم.
مركز بين المللي مطالعات صلح: نگاهی که روس ها به تحولات بعد از بیداری اسلامی به یمن داشته اند چه بوده است؟
روسیه با احتیاط به مسئله بیداری اسلامی یا بهار عربي نگاه می کرد. در سیاست خارجی اش به خاطر حضور مسلمانان تندرو بویژه در چچن نگاهش احتیاط آمیز بود. حتي بویژه در رابطه با مصر هم اتخاذ مواضع کندی را برعهده گرفت و بااحتیاط خاصی به این پدیده نگاه می کرد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به تحولات شش ماه گذشته وحضور حوثی ها در ساختار اصلی تصمیم گیری دریمن، چه متغیرهایی در نوع نگاه روسیه به یمن نقش داشته است؟
با توجه به تحولاتی که ما شاهد آن بودیم و استعفاء علی عبدالله صالح رئیس جمهور سابق یمن و روی کار آمدن رئیس جمهور مستعفی عبدربه منصور. مسلما حوثی ها بر خلاف سوابق گذشته و نفوذ هیئت حاکمه ازجایگاه برتری برخوردار شدند و در طی این تحولات و تطورات علی رغم میانجی گری نماینده سازمان ملل (که بعضی اوقات شاهد این بودیم طرفین به نتایج خوبی هم رسیدند) اما متاسفانه چون آقای المنصور رئیس جمهور مستعفی، به دنبال این نبود که تعهدات خود را به عرصه ظهور برساند وبه آن عمل کند، این اختلافات تشدید شد و منجر به واقعه ناگواری شد که در طی ماه گذشته ما شاهد تجاوز عربستان و برخی از کشورهای همپیمان با عربستان درخلیج فارس و شمال آفریقا بودیم. این امر جای تاسف دارد که هرچند مسئله از طریق گفت و گو باید حل می شد. اما شاهد یک جنگ و از بین رفتن مردم بی گناه غیر نظامی هستیم.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی و از ابتدای تهاجم عربستان به یمن، رویکردهای روسیه در این زمینه چه بوده است؟
به نظر من روس ها همان رویه قبل را دنبال کردند، نگاه با احتیاط و درعین حال با گرفتن یک زاویه ای که خیلی خودش را درگیر نشان دادند و در عین حال محتاطانه دنبال این بودند، که عربستان و برخی از کشورهای خلیج فارس را از خود ناراضی نکنند .به همین دلیل ما شاهد این بودیم که در شورای امنیت که در قطعنامه ای که در ذیل بند فصل 7 صادر شد، روسیه حرکت محتاط خود را آنجا هم نشان داد و رای ممتنع داد، درحالی که می توانست آن قطعنامه را وتو کند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در شرایط کنونی نگاه روس ها به جریان های مختلف یمن چیست؟
به نظر من روسیه قطعا به دنبال این نیست، مداخله مستقیم کند. یا این که به درگیری داخل شود که در یک طرف آن حوثی ها و کسانی که متمایل به کشورهای مخالف رویه جنگ قرار دارند و به دنبال صلح هستند. از جمله جمهوری اسلامی ایران که پیشنهاد صلح، گفت وگو و آتش بس را دادند. در عین حال ما دیدیم که در رابطه با پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران هم روسیه جنبه احتیاط را بازی کرد و نقش مثبت وفعالی را دراین زمینه بر عهده نگرفت. روسیه به دنبال جای پایی است که در آینده بتواند نقشی را در تجارت واقتصاد کشورهای خلیج فارس و کشورهای ثروتمند بازی کند و آنها را در آینده از خود ناراضی نکند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: رویکردی که روسیه در قبال یمن دارد چه فرقی با رویکرد امریکا وچین دارد؟
قطعا این رویکرد می تواند متفاوت و مقابل هم باشد، البته نه در جنبه تقابل نظامی، بلکه روسیه خود را چون در رابطه با سوریه متعهد تر می داند و به دنبال این است، که آمریکا و غرب و متحدینش را به نوعی کنترل کند و باز هم کمتر موفق بوده است. سیاستش این گونه نشان می دهد که خیلی مایل نیست که به صورت مقابله و به صورت تقابل با غرب بر متحدان غربی به خصوص عربستان سعودی بایستد و مقابله کند وحتی موضع بگیرد. چنانچه می بینیم از ابتدای جنگ تحمیلی علیه مردم بی گناه یمن، مواضع بسیار بسیار محتاطانه ای را در پیش گرفته است. حتی درهنگام خروج دیپلمات هایش از بندر عدن هم با احتیاط عمل کرده و سرعت عمل به خرج نداده است و نگرانی خود را از این که به دیپلمات ها و خانواده آنها صدمه بخورد،ابراز داشت.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی و رای ممتنع روسیه در شورای امنیت در قبال حوثی ها، چه سناریویی ازنگاه روسیه در مورد یمن می تواند وجود داشته باشد؟
نتیجه ای که می توانیم بگیریم این است که روسیه مترصد فرصتی است، که ابتکار عمل را بدست بگیرد. باتوجه به این که این حملات قطعا نتیجه ای نخواهد داشت. یا به طرح صلح ابتکاری که جمهوری اسلامی داده است، بندهای دیگر را اضافه کند و خود بعدا پا به میدان بگذارد و این طرح صلح به نام ایران که رسما مورد مخالفت عربستان قرار گرفته است، تغییر دهد. در عین حال از این میان یک سود و منفعتی بتواند بگیرد . البته امیدوارم این گفت و گو و آتش بس از هر طریق و از هر کشوری که می خواهد مطرح شود، اتفاق بیفتد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: از نگاه روس ها چه سناریویی مطلوب روس ها در یمن است؟
نظر شخصی من این است، که امنيت تنگه استراتژیک باب المندب (که مورد نظر اکثر کشورها و قدرتهای غرب و حتی روسیه است، مهم ترین بخشي است که بایستی برقرار شود و عبور آزادانه نیروها و کشتی ها از این تنگه بایستی برقرار شود. روسیه بیشتر از این منظر نگاه کلی دارد و درعین حال منتظر است، که هر چه زود تر این عملیات متوقف شود.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در صورت وقوع حمله زمینی و شروع قطعنامه جدید بر علیه حوثی ها و آقای صالح، آیا ممکن است روسیه بر علیه حوثی ها و گروه های انقلابی یمن اقدام کنند؟
من بعید می دانم روسیه دست به چنین ریسکی بزند. چون حوثی ها جایگاه برتری را از دفعه های قبل داشتند و در حکومت آتی به هر شکلی سهم ونقشی را در این حکومت خواهند داشت.از طرف دیگر علی عبدالله صالح با روسیه روابطی را داشته است از روسیه درخواست هایی را در قبال امنیت خود و خانواده اش داسته است. ولی من بعید می دانم که روسیه دست به یک چنین کار خطیری بزند، که وارد عملیات نظامی شود.
