مركز بين المللي مطالعات صلح-IPSC
هر چند در يك سال گذشته تهديدها و رويكردهايي در مورد حملات انتحاري و تروريستي در روسيه وجود داشت اما اندك اندك رن گ واقعت به خود گرفت و بمب‌گذاری‌های انتحاری هشت و نه دی ماه (29 و 30 دسامبر) در ولگوگراد 34 کشته و ده‌ها نفر زخمی بر جای گذاشت که در هر 2 مورد نیز افراد غیرنظامی مورد هدف انتخاب شدند. اقدامات تروریستی «ولگوگراد» اينك اين پرسش را ايجاد كرده است كه آيا روسيه در آستانه المپيك سوچي توانايي كنترل تروريسم و تندروهاي سلفي را دارد. در همين راستا گفتگويي با محمد رضا فرقاني كارشناس مسائل اوراسيا داشته ايم:
واژگان كليدي: تندروهاي مذهبي در روسيه، المپيك سوچي روسيه ، تندروي مذهبي در آستانه المپيك سوچي، بمب گذاري انتحاري در روسيه، رويكرد پوتين در مبارزه با تروريسم
مركز بين المللي مطالعات صلح: علل و زمينه هاي تررويسم در روسيه و بمب‌گذاری‌های انتحاری هشت و نه دی ماه (29 و 30 دسامبر) در ولگوگراد چيست؟
به جز حوادث سالهاي اول فروپاشي كه ناشي از درگيريها داخلي و رقابت جناح هاي قدرت طلب در روسيه و جمهوري هاي خودمختار بود روسيه جديد در سالهاي گذشته شاهد حملات ترويستي بوده است. علت اصلي بروز حوادث تروريستي اخير تر در ولگوگراد ناشي از اقدامات تروريستي سالهاي اخير و افزايش گرايش هاي مذهبي و يا تكفيري وابسته به القاعده و تحت حمايت كشورهاي عربي و سازمان هاي اطلاعاتي برخي از اين كشورها است كه دست به اقدامات تروريستي ميزنند. در واقع ما حوادث متعددي را در سالهاي اخير چه در مسكو يا روسيه شاهد بوده ايم كه بيشتر كساني در آن دست داشته اند كه بيشتر با القاعده در ارتباط بوده اند و با عرب افغان هايي بوده اند كه در افغانستان پرورش يافته اند. چچن ها حضور بيشتري در سازمان جهاني القاعده و سازمان هاي مرتبط با آن در روسيه و كشورهاي ديگر داشته اند آنها در قضاياي بوسني و حوادث مختلف حضور داشته اند و در سوريه هم قدرت نمايي ميكنند. لذا به نظر ميرسد حوادث اخير و تروريستي بي ارتباط با سازمان هايي كه به نحوي با افراط گرايي مذهبي شكل گرفته است نباشد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: نوع ايفاي نقش روسيه در مساله سوريه چه تاثيري در افزايش حملات ترويستي در روسيه داشته است؟
همه اين حوادث نشان ميدهد كه با هم مرتبط اند. در سوريه گروه هاي ترويستي تكفيري و سازمان داعش با دولت قانوني سوريه در حال جنگ است. اين امر مورد حمايت كشورها، سازمان هاي عربي منطقه و بويژه عربستان است. به دليل اينكه روسيه را حامي دولت اسد در سوريه ميدانند و از سويي نيز با توجه به تفكري افراطي حاكم بر آنها كه ناشي از القاعده دور آنجا در افغانستان است.ادامه همان تفكرها و گروه ها با همان عملكرد وجود داشته است. اكنون نيز با اين بهانه كه دولت روسيه را حامي سوريه ميدانند روسيه را مورد هدف قرار ميدهند. اين امر هم مورد اشاره آنها بوده و بيان شده است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: توانايي سازمان تندرو مسلمان در آستانه مسابقات المپیک زمستانی در شهر «سوچی» تا چه ميزاني است؟
دولت روسيه كاملا بر اين موضوع واقف است و براي سازمان هاي اطلاعاتي غربي هم كالا مشخص است. مقامات روسيه بارها اعلام كرده اند كه به فعاليت هاي گروه هاي تفكيري و القاعده نسبت به القاعده رهگيري مي كنند و كاملا به اين اطلاعات دست يپدا كرده اند. اين جريان هاي تندرو مذهبي با استفاده از احساس مردمان مناطق مسلمان نشين همانند چچن و داغستان و.. دست به اقدامات تروريستي ميزنند. در اين حال امروزه تبليغات وسيعي كه وهابيت با استفاده از دلارهاي نفتي عربستان در مناطق مسلمان نشين روسيه بسيار افزايش يافته و اين خطر مورد توجه دولت روسيه هم بوده است و مقامات اين كشور هم بارها بدان اشاره كرده اند. همچنين بايد گفت ريشه همه گروه هاي تكفيري به دهه هشتاد ميلادي برمي گردد. در اين دوران جهاديها و سلفي ها براي مبارزه بر ضد كمونيسم به افغانستان رفتند. آنان علاوه بر حمايت مالي كشورهاي عربي چون قطر و عربستان از نظر تسليحاتي و آموزش هاي نظامي هم توسط غرب سازماندهي مي شدند. لذا در نگاه آنها هنوز ضديت مسكو و روسيه وجود دارد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: نگاه آمریکایی و غربی به تروريسم و تندرو مذهبي در روسيه چيست؟
نكته جالب آن است كه كشورهاي غربي و امريكايي تقريبا بسيار محتاطانه اي با اين موضوع برخورد ميكنند. بعضا هم بدون محكوميت آن از كنار آن ميگذرند. حتي به نحو بسيار ظريفي با بهره گيري از ابزار حقوق بشر زمينه را براي تبليع و گسترش فعاليت گروه هاي تروريستي و وهابي در روسيه فراهم ميكنند و دولت روسيه را از اين جانب تحت فشار قرار مي دهند. در اين جا ما شاهد برخورد و موضع گيري دوگانه امريكا و غرب با تروريسم و آنچه كه در غرب رخ ميدهد نسبت به آنچه در روسيه رخ ميدهد هستيم.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آينده تروريسم و تاثيرگذاري بر وجهه روسيه و المپيك سوچي چگونه است؟
من فكر ميكنم اين اقدامات تروريستي اگر چه از سوي گروه هاي تروريستي و گروه هاي تندرو وابسته به القاعده در سوريه ادامه پيدا كند، اما قطعا نخواهد توانست در اراده دولت روسيه براي ادامه برنامه هاي خود و طرحها و كارهاي خود از جمله برگزاري المپيك زمستاني سوچي خللي وارد كند. به هر حال دولت روسيه دولتي قدرتمند است و توانايي كاملي براي كنترل اين گروه ها و افراد را دارد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آينده رويكرد پوتين در مبارزه با تروريسم و افراط گرايي مذهبي چگونه خواهد بود؟
قطعا دولت روسيه از اين اين به بعد در سياست هاي خود در مقابله با گروه هاي تكفيري و وهابي و همچنين گروه ها و سازمان هايي كه به سازمان هاي اطلاعاتي و استخباراتي كشورهاي عربي وابسته اند توجه بيشتري خواهد كرد و اجازه نخواهد داد كه اين كشورها بتوانند خللي در امنيت اين كشور ايجاد كنند. از سوي ديگر دولت روسيه به اين نتيجه رسيده است كه راه هاي جديدي براي مقابله با افراط گرايي گروه هاي وهابي و تكفيري در داخل روسيه پيدا كند. آنها در اين راستا راه هاي متعددي را بررسي و مورد نظر قرار داده اند و به اين نتيجه رسيده اند كه راه مقابله با اين گروه ها تشديد يا مخالفت با فعاليت هاي اسلامي در كشور نيست بلكه مردم با شناخت از اسلام درست با مباني درست اسلامي آشنا گردند. همچنن گروه هايي كه برداشت درست تري از اسلام دارند بتوانند فعاليت هاي مذهبي خود را براي مقابله با گروه هاي تكفيري و وهابي انجام دهند.
گفتگو از فرزاد رمضاني بونش
