مركز بين المللي مطالعات صلح-IPSC
رزمایش نظامی روسیه و چین در دریای مدیترانه از روز شنبه پنجم بهمن آغاز شد. رزمايشي كه در نوع خود نخستين همكاري نظامي در اين سطح در مدريترانه شرقي است. ائتلاف سازی و افزایش حضور نظامی در منطقه مدیترانه همواره یکی از مسیرهای کشورها برای موازنه سازی محسوب می شود و کشورها به طور معمول تلاش می کنند از راه ائتلاف سازی، به موازنه سازی برسند. در همين روسیه میلیاردها دلار سلاح به چین صادر ميكند. به همين منظور براي شناخت بيشتري از رويكرد دو كشور در نوع همكاري در خاورميانه گفتگويي با جناب غفاري داشته ايم:
واژگان كليدي: همكاري نظامی روسیه و چین در خاورميانه، رزمایش نظامی روسیه و چین در دریای مدیترانه ،تهديدها و منافع مشترك روسیه و چین، حضور چين در در دریای مدیترانه، منافع مشترك نظامي چين و روسيه
مرکز بین المللی مطالعات صلح: به نظر شماچه عللي چين روسيه را به انجام رزمايش مشترك در مديترانه واداشته است؟
رزمايش چين و روسيه در مديترانه در شرايطي در حال انجام است كه اوضاع در منطقه اوكراين و گستره خاورميانه اوضاع ثابت نيست . دوم آنكه چين و روسيه به دليل اينكه عضو دائم شوراي امنيت سازمان ملل هستند و به عنوان كشور هاي عضو باشگاه هسته اي و فضايي اند علي القاعده زمينه هاي بسيار مساعدي براي همكاري در زمينه اي مختلف بويژه نفوذ در حوزه هاي امنيتي و گسترده خاورميانه دارند. لذا از يك منظر مي توان گفت كه با برطرف شدن موانع ايدئولويك چين و بعد از آن با توجه به رويكرد جديد چين در مورد همكاري با مسكو ما شاهد تمايل پكن و مسكو در زمينه هاي بسيار زيادي هستيم. يكي از اين همكاري ها را در مورد سوريه ديده ايم و نمونه هاي ديگر آن را در گستره آسيا و بخش هايي از خاورميانه شاهد بوده ايم. اكنون اوكراين وضعيت نابهنجاري دارد و تظاهرات ضد دولت به شدت در حال افزايش است. همين طور در بخش هايي از خاورميانه كه حوزه نفوذ سنتي چين روسيه است با مشكلاتي همراه است. در كنار اين مسائل به نكته ديگري هم بايد اشاره كرد كه علي اقاعده رويكرد مشترك مسكو و پكن در مورد مسائل امنيتي را مي توان به وضوع ملاحظه كرد. چين و روسيه عضو سازمان همكاري شانگهاي و متولي سازمان شانگهاي هستند. لذا وقتي منافع چين روسيه را در حوز ها و بخش ها مختلف بررسي ميكنيم ضرورت همكاري مسكو و پكن در زمينه هاي مختلف يك ضرورت انكار ناپذير است، اما اينكه دو كشور رزمايش برگزار ميكنند و تعداد قابل توجهي نيرو در رزمايش دريايي در مديترانه شركت ميكنند معني و مفهوم خاص خود را دارد. اكنون با خيز بلند اتحاديه اروپا بر ضد روسيه و همين گونه هم خيز امريكا با متحداني چون ژاپن و كره جنوبي براي مهار نفوذ گسترده چين ( البته به زعم امريكا) در گسترده آسيايي هستند مواجه ايم. بدين معني كه ژاپن و چين برسر جزايري در چين شرقي اختلاف ديدگاه دارند و همين گونه كره جنوبي با چين در اين حال اگر اين مولفه ها را در كنار هم گذاريم ضرورت همكاري چين و روسيه به عنوان دو كشور ي كه وزن آنها در باسكول سياست جهاني وزني قابل اعتنايي است انكار ناپذيراست. لذا اين رزمايش هم در همين راستا قابل ارزيابي است . مساله ديگري كه مي توان بدان توجه كرد اين است كه هم چين و هم روسيه در موضوع ليبي رو دست خوردند و اسير بلوف هاي امريكايي ها شدند و در واقع ناتو كشوري كه بافت شرقي داشت را بمباران كرد و شخم زد و چين و روسيه اين حوزه را از دست دادند. اما اين امر در سوريه برطرف شد و شاهد نتيجه گيري رويكرد مشترك چين و روسيه در اين منطقه بوديم.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به اينكه حضور چين به گونه اي براي نخستين بار در اين سطح در مديترانه انجام ميگيرد حضور و نفوذ رو به گسترش چين در خاورميانه به چه سمت و سويي جهت پيدا ميكند؟
چين از سه دهه پيش از ايدئولوژي فاصله گرفته است. بدان معنا كه چين خود را كشوري منافع محور مي داند. يعني چين در حال خروج تدريجي از لاك دفاعي است. اگر از هر عنصر چيني بپرسيد پيشرفته هستيتد يا در حال توسعه به در حال توسعه بودن خود اشاره ميكند اما بسياري از استراتژيست ها و تحليل گران سياسي متفق القول هستند كه چين در مسيري قرار گرفته است كه امريكايي ها را به اذعان واداشته است. اكنون دمكرات هاي كنوني امريكا با دمكرات هاي دهه 90 تفاوت دارند اينان مانند قبلي ها چين را شريك استراتژيك نمي دانند. چين در حوزه دريايي فضاي و زميني در حال بدل به قدرتي غير قالب تصور است. اگر چه چين در زمينه اقتصادي به بزرگترين كارخانه توليد جهان بدل شده اما تلاش ميكند بقيه كارهاي خود را در معرض افكار عمومي قرار ندهد. بدين معنا كه آهسته و گام به گام به سمت نظام گري مي رود و همين مساله باعث شده است تا امريكاي ها با كمك متحدان خود جلو نفوذ گسترده چين در گستره آسيا و جنوب و شرق آن را بگيرند. گذشته از اين چين از مشتري هاي ثابت سلاح روسي بوده و این روابط از دهه 90 میلادی با فراز و نشیب ادامه داشته و تلاش کرده از فناوری نظامی روسی بهره ببرد. این همکاری تنگاتنگ در زمینه های فنی، تکنیکی و پشتیبانی ادامه دارد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: گفته ميشود بالا بردن سطح سازگاری و هماهنگی بین کشتی های نظامی روسیه و چین برای اقدام های مشترک در بخش شرق مدیترانه از دیگر اهداف مهم این رزمایش نظامی است .در اين حال پيامدهاي امنيتي كوتاه مدت و بلند مدت حضور مسترك چين و روسيه در مديترانه شرقي و خاورميانه چيست؟
اگر بپذيريم كه چين و روسيه در چارچوبي مشترك در پي نوعي راهبرد مشترك هستند، اين امر ميتواند براي امريكا در ميان مدت پيامدهاي ناگواري داشته باشد. حتي ضروري نيست كه چين يا روسيه در اين چارچوب و يا راهبرد مشترك بخواهد پاسخ امريكايي ها را از راه جنگ دهند. همين كه روسيه و چين در بسياري از زمينه ها خود را مسئوليت پذير ميداند و معتقدند كه در مسئوليت هاي منطقه اي مشترك حضور داشته باشند خود به خود به شكل گيري پروسه اي تاريخي منجر ميشود و جبهه اي متحد را مي سازد. چيني ها از دو دهه پيش تفكر جهان چند قطبي را جا انداخته و اين موضوعي است كه براي روسها هم مطلوب است. جهان چند قطبي و يا گروه بركيس كه چين روسيه در آن حضور دارند مي تواند تاثير هاي اقتصادي و سياسي و حتي امنيتي به نفع اين سه كشور بر ضد امريكا داشته باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: منافع و تهدیدهای مشترکی وجود دارد که روسیه و چین را به یکدیگر نزدیک ساخته و برگزاری رزمایش های تازه در مناطقی همچون منطقه مدیترانه – نزدیک ترین منطقه به اروپا- می تواند افزون بر افزایش همگرایی راهبردی به نسبت فشار بیشینه ای را بر غرب نیز وارد کند. در اين حال اين امر مي تواند دامنه توازن قوا در منطقه برضد ناتو و غرب را فراهم كند؟
در روسيه شوراي روابط با ناتو وجود دارد. در اين حال چيني ها مترصد اين هستند كه روسيه به سمت ناتو گرايش يابد. در اين حال چيني ها مي كوشند خطر گسترش ناتو به مرزهاي شرقي را گوشزد كنند. در اين بين وضع كنوني ايجاب ميكند روسيه و چين به شدت با گسترش ناتو به شرق مقابله و آن را در دستور كار خود قرار دهند. اين امر ميتواند براي امريكا و فشارهاي آن در در گستره آسياي مركزي خاورميانه و اروپاي شرقي خطر ساز باشد.
گفتگو از فرزاد رمضاني بونش
