علی بمان اقبالی زارچ
کارشناس ارشد اورآسیا
مرکز بین المللی مطالعات صلح-ipsc
این کشور نسبتا” بزرگ و مهم اروپایی سند برنامه ای جامع، که خطوط برجسته شکل دادن به امنیت ملی لهستان در تمام ابعاد داخلی و خارجی دفاع دولتی تصریح می نماید در سال 2020 تصویب نمود که با در نظر گرفتن منافع و اهداف ملی، به ترتیب ویژگی های محیط امنیتی فعلی و قابل پیش بینی بین المللی. روسیه صراحتاً مهمترین تهدید برای امنیت ملی ورشو باقی مانده است. البته با بحران اوکراین و تبدیل شدن ورشو به مهمترین حامی و پل ارتباطی غرب در کمک به کیف این موضوع اهمیت مضاعف یافته است. این سند متوازن چشم انداز روشنی از نحوه استفاده لهستان از منابع خود برای تضمین دفاع، امنیت و رفاه شهروندان خود و دولت به عنوان یک کل ارائه داده و در مورد چگونگی همگرایی کشور در سازمان های بین المللی به عنوان یک کشور عضو ناتو و اتحادیه اروپا یا در مورد توسعه روابط دوجانبه با سایر کشورها و همکاری های منطقه ای و جهانی نقشه را ترسیم نموده است.
ورشو همواره نگران تخریب پیشرونده و غیرقابل پیش بینی نظم جهانی و محیط امنیتی بوده که مانع دستیابی به منافع و اهداف استراتژیک آن می شود چرا که در جهان پیچیده امروز تعداد تهدیدها و چالش‌ها برای دفاع و امنیت ملی در حال افزایش بوده و ماهیت متنوع‌تری دارد. همه اینها در شرایطی که بازیگران دولتی و غیردولتی در پیش بینی و مقابله با تخریب محیط امنیتی، بحران های اقتصادی- مالی، مهاجرت های غیرقانونی، تروریسم، آشفتگی های اجتماعی، خشونت های دنیای مجازی،. گسترش نابردباری و ایدئولوژی های افراطی ناتوان هستند. البته در حال حاضر با توجه به بحران اوکراین جدی ترین تهدید برای امنیت لهستان، سیاست فدراسیون روسیه است که از طریق نیروی نظامی نیز ترویج می شود. و تعجب آور نیست که رهبران سیاسی در ورشو آشکارا روسیه را به عنوان تهدید اصلی برای امنیت کشور می دانند. البته ورشو یکی از اولین پایتخت‌های اروپایی بود که تجاوز نظامی روسیه در سال 2014 به کشور همسایه اوکراین را به‌طور رسمی محکوم کرد.
این نوع رویکرد بلافاصله منجر به تغییر پارادایم در ارزیابی خطرات و تهدیدها به این معنا که خطر یک درگیری نظامی در قلمرو لهستان و در مجاورت آن از جمله با دخالت روسیه، دیگر یک حاشیه ای تلقی نمی شود؛ گردید، لذا در سال 2020 میلادی، فرایند 15 ساله برای ایجاد توان دفاعی و بازدارندگی ملی آغاز شد در واقع فرآیندی عمل‌گرایانه در یک افق زمانی است که در آن لهستان تخمین می‌زند که دول متخاصم به ترویج سیاست‌های تهاجمی و تجدیدنظرطلبانه، و تجهیز نیروها به سلاح‌های تهاجمی جدید و با سرعتی شتاب‌زده ادامه خواهند داد. به هر حال خطرات ناشی از درگیری‌های داخلی و منطقه‌ای مداوم در همسایگی جنوب اروپا و فشار مهاجرت غیرقانونی همچنان چالشی برای امنیت اروپا است همچنین در سطح جهانی، یک پدیده مهم افزایش رقابت استراتژیک بین ایالات متحده آمریکا، چین و روسیه مطرح است که بر کل نظام روابط بین الملل تاثیر می گذارد.
موضوع مهم دیگر این که از طرفی دیدگاه ورشو، امنیت جهانی متأثر از مواردی چون تضعیف معاهدات و موافقتنامه های خلع سلاح، گسترش سلاح های کشتار جمعی، و تهدیدات تروریسم و جنایات سازمان یافته است. بازیگران دولتی و غیردولتی اغلب به اقدامات ترکیبی متوسل می شوند و ابزارهایی را برای اقدامات در بسیاری از حوزه ها از جمله فضای مجازی و فضای بیرونی توسعه می دهند. فناوری‌های پیشرفته در حال تولید سیستم‌های نظامی خودگردان و روباتیک جدید، سلاح‌های هوش مصنوعی و سیستم‌های نظامی دقیق دوربرد هستند. با این حال، خطرناک ترین روند، افزایش وسوسه استفاده از سلاح های هسته ای تاکتیکی در عملیات نظامی کلاسیک یا حداقل برای بازدارندگی است. و از طرف دیگر در اتحادیه اروپا، لهستان به توسعه رویکردهای متفاوت و خطرات افزایش تنش های داخلی، تضعیف انسجام مواضع و اقدامات اشاره دارد و خود را برای تحکیم همکاری های سیاسی، نظامی و صنعتی در زمینه دفاع با شرکای اروپایی در قالب دوجانبه ابراز می کند همچنین ورشو در پروژه هایی که در چارچوب همکاری ساختاریافته دائمی اتحادیه اروپا و در پروژه هایی که از صندوق دفاع اروپا تامین مالی می شوند، مشارکت خواهد کرد.
لهستان از طریق توسعه مشارکت استراتژیک با آمریکا و سایر کشورهای متحد، برای تقویت ارکان خارجی امنیت خود اقدام و همکاری با واشنگتن در زمینه های امنیتی و دفاعی از جمله تضمین حضور پایدار نیروهای آمریکایی در خاک لهستان، و همچنین در زمینه انرژی، تجارت، سرمایه گذاری و همچنین تحقیق و توسعه انجام می دهد. در عین حال افزایش تخصیص بودجه دفاعی به طوری که باید به سطح 2.5٪ از تولید ناخالص داخلی در 2024 برسد در اولویت قرار گرفت. سایر اقدامات زیر از اهداف مهم ورشو در ابعاد امنیت ملی می باشد:
– تحکیم قابلیت های عملیاتی از طریق دستیابی به تجهیزات جدید و افزایش نیروهای نظامی و انطباق برنامه های آموزشی براساس واقعیت های محیط عملیاتی مدرن،
– توسعه قابلیت‌هایی برای مانور ا در عملیات‌ها و درگیر شدن در عملیات‌های نامتقارن توامان با بهبود تحرک نظامی و سیستم بیمه لجستیک با سرمایه گذاری در زیرساخت ها و حمل و نقل
– تحقق یک سیستم پیچیده فرماندهی/کنترل و اطلاعات نظامی، مبتنی بر ابزارهای مدرن و متنوع همراه با تحقیق و شناسایی، از جمله سیستم ملی ماهواره‌ها و پهپادهای هوایی فعال در شبکه
– حصول اطمینان از توانایی دفاع هوایی موثر از قلمرو، از جمله دفاع ضد موشکی، توسعه قابلیت برای انجام حملات دقیق دوربرد، و همچنین توانمندی های دفاع ضد هوایی و ضد تانک
– توسعه ظرفیت ها و توانایی های نیروهای عملیات ویژه برای مقابله با تهدیدات و انجام عملیات ضد تروریستی
– توسعه نیروهای دفاع سایبری برای انجام طیف کامل عملیات نظامی در فضای سایبری و ایجاد قابلیت‌هایی برای انجام فعالیت‌ها در فضا
– تقویت توانمندی های نیروهای دریایی و آماده سازی آنها برای دفاع کامل از منافع ملی در فضای دریایی از جمله از طریق همکاری با متحدین و شرکای منطقه ای
در مبحث روابط با خاورمیانه موضوع مهم برای لهستان تامین انرژی و تضمین امنیت آن از طریق توسعه زیرساخت‌ها و استفاده از پروژه‌های اتحادیه اروپا، و همچنین از طریق حذف انحصار روسیه در تامین گاز و نفت در اروپای مرکزی و بالکان می باشد. در عین حال که از اولویت های ورشو صدور کالا و خدمات فنی و مهندسی به دول این منطقه است. البته باید اذعان نمود که این کشور بدلائل مختلف در ادوار مختلف تاریخی روابط حسنه و فعالی با دول خاورمیانه بویژه ایران عزیز داشته است که در روابط تهران و ورشو میزبانی مردم کشورمان از آوارگان لهستانی جنگ جهانی دوم در بیش از 8 دهه پیش همواره برجسته بوده است.
واژگان کلیدی: راهبرد, امنیت ملی , سیاست خارجی, لهستان , هزاره سوم,
