دکتر سید سلمان صفوی
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
تیم ملی کشتی آزاد و کشتی فرنگی ایران قهرمان جهان شد. پیروزی افتخار آمیز تیم های کشتی ایران را به ملت ایران، کشتی گیران، دبیر فدراسیون کشتی و تیم فنی کشتی ایران صمیمانه تبریک می گویم.
مقدمه: کشتی، فراتر از یک ورزش
کشتی در ایران نه فقط یک رشته ورزشی، بلکه پدیده‌ای فرهنگی-اجتماعی است که با تاریخ، افسانه‌ها و ارزش‌های اخلاقی و اعتقادی ملت ایران پیوندی عمیق دارد. تحلیل این ورزش از منظر سه مؤلفه فرهنگ پهلوانی، ایرانیت و اسلامیت، لایه‌های هویتی گوناگونی را آشکار می‌سازد که این ورزش را در بر گرفته است.
۱. فرهنگ پهلوانی
فرهنگ پهلوانی یا “جوانمردی”، قلب تپنده کشتی سنتی ایران و مجموعه ارزش‌های اخلاقی است که یک قهرمان واقعی باید به آن‌ها پایبند باشد.
ویژگی‌های یک پهلوان:
جوانمردی: این مفهوم فراتر از شجاعت جسمی، شامل شرافت، وفاداری، دفاع از مظلوم و راستی است.
سخاوت و بخشش: یک پهلوان دست بخشنده دارد و به نیازمندان کمک می‌کند؛ چرا که برای او، پول و مادیات در اولویت نیست.
گذشت و فروتنی: داستان پوریای ولی، نماد اعلای این خصلت است. او که به روایتی برای حفظ عزت نفس و آبروی حریف خود، از پیروزی چشم‌پوشی کرد، نشان داد که گذشت، ارزشی والاتر از برد و باخت در میدان مسابقه است.
خدمت به مردم: پهلوان قدرت خود را نه برای زورگویی، بلکه در خدمت به جامعه و مردم به کار می‌گیرد.
- جهان‌پهلوان تختی، تجسم پهلوانی مدرن:
غلامرضا تختی نماد برجسته تلفیق پهلوانی باستانی با ورزش نوین است. او محبوبیت ابدی خود را نه از مدال‌هایش، بلکه از منش و رفتار پهلوانی‌اش به دست آورد؛ بخشش به نیازمندان، فروتنی در اوج شهرت و ایستادگی در برابر ظلم، او را به یک قهرمان واقعی و دارای وجدان اجتماعی بدل کرد.
۲. ایرانیت
این مؤلفه به ریشه‌های تاریخی و ملی کشتی اشاره دارد و آن را به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت ایرانی معرفی می‌کند.
- ریشه‌های تاریخی کهن: ایران یکی از کهن‌ترین مهد‌های کشتی در جهان است. این ورزش در دوران باستان، بخشی از آموزش‌های نظامی و آیین‌های مذهبی بود. قهرمانان اساطیری مانند رستم در شاهنامه، نمادی از پهلوانان کشتی‌گیر هستند که قدرت و میهن‌پرستی را به تصویر می‌کشند.
- کشتی، ورزش ملی: به‌واسطه همین پیشینه عمیق، کشتی در دل مردم ایران جای گرفته و به «ورزش ملی» تبدیل شده است. پیروزی‌های بین‌المللی کشتی‌گیران ایرانی، فقط یک موفقیت ورزشی نیست، بلکه افتخاری ملی و یادآور عظمت تاریخی این سرزمین است. مردم ایران، قهرمانان کشتی را وارثان مستقیم پهلوانان افسانه‌ای خود می‌دانند.
- نماد پایداری و مقاومت: کشتی به عنوان نمادی از نبرد تن‌به‌تن، تجلی‌گاه روحیه پایداری در فرهنگ ایرانی است. کشتی‌گیر ایرانی تا آخرین لحظه، حتی در سخت‌ترین شرایط، از تلاش دست نمی‌کشد و تسلیم نمی‌شود.
۳. اسلامیت
پس از ورود اسلام به ایران، فرهنگ پهلوانی با ارزش‌های اسلامی درآمیخت و رنگ و بویی تازه یافت. این آمیختگی به‌ویژه در فرهنگ زورخانه‌ای و کشتی شیعی به وضوح دیده می‌شود.
- «یا علی» و «الله اکبر»: کشتی‌گیران ایرانی پیش از آغاز مسابقه، با ذکر «یا علی» (نماد شجاعت و عدالت) و «الله اکبر» از نیروی معنوی و الهی یاری می‌جویند. این ذکر نه تنها به افزایش تمرکز کمک می‌کند، بلکه یادآور این نکته است که قدرت حقیقی از آنِ خداست و هدف از پیروزی، خشنودی اوست.
- تأسی به حضرت علی (ع): حضرت علی (ع) در فرهنگ ایرانی-اسلامی با القابی چون «پهلوان پهلوانان»، «شیر حق» و «اسدالله» شناخته می‌شود. او تجسم جنگجویی شکست‌ناپذیر، عابد، عادل و بخشنده بود. از این رو، کشتی‌گیران ایرانی خود را پیرو مکتب او می‌دانند و می‌کوشند هم در میدان کشتی قوی و هم در زندگی بااخلاق باشند.
- تلفیق اخلاق و ورزش: ارزش‌های اسلامی مانند عدالت، راستی، پاکدامنی و کمک به همنوع با ارزش‌های پهلوانی درآمیخته و یک چارچوب اخلاقی قدرتمند برای ورزشکاران پدید آورده است.
جمع‌بندی: مثلث هویتی کشتی ایران
این سه مؤلفه نه به‌صورت مجزا، بلکه مانند یک مثلث به‌هم‌پیوسته، هویت منحصر به فرد کشتی ایران را شکل می‌دهند:
- فرهنگ پهلوانی، چارچوب اخلاقی این ورزش را تعریف می‌کند (چگونه برنده و بازنده باشیم).
- ایرانیت، ریشه تاریخی و حس ملی به آن می‌بخشد (ما که هستیم و از کجا آمده‌ایم).
- اسلامیت، پشتوانه معنوی و جهت‌گیری اعتقادی آن را شکل می‌دهد (قدرت در خدمت چیست).
۴. مدیریت علمی و برنامه‌ریزی: الگوی موفقیت
موفقیت‌های چشمگیر و مستمر تیم‌های ملی کشتی ایران تصادفی نیست، بلکه نشانه‌ای از وجود یک سیستم مدیریتی منسجم، علمی و همه‌جانبه است. این موفقیت، فراتر از یک پیروزی صرفاً احساسی و تاریخی، به یک الگوی قابل مطالعه و الگوبرداری برای سایر نهادها می تواند تبدیل شود.
مدیریت فنی و برنامه‌ریزی استراتژیک:
فدراسیون کشتی با شناسایی استعدادها از سطوح پایه و ایجاد یک سلسله مراتب پیشرفت منظم، زمینه‌ساز شکوفایی کشتی‌گیران شده است. این برنامه‌ریزی بلندمدت شامل اردوهای داخلی و خارجی، مسابقات تدارکاتی و آنالیز دقیق علمی حریفان است. به کارگیری تیم علمی متشکل از متخصصان تغذیه، روان‌شناس ورزشی و آنالیزور ویدیویی، نشان‌دهنده تلفیق ارزش‌های سنتی با علم روز است.
مدیریت روانی و تقویت روحیه:
یکی از تفاوت‌های کلیدی تیم‌های ایرانی، مدیریت روانی فوق‌العاده است. به کشتی‌گیران آموزش داده می‌شود که آن‌ها تنها برای خود نمی‌جنگند، بلکه نماینده تاریخ و فرهنگ یک ملت هستند. این موضوع مسئولیت‌پذیری و انگیزه آن‌ها را به شدت افزایش می‌دهد. فرهنگ “تا آخرین نفس” ریشه در همان روحیه پهلوانی دارد و توسط متخصصان تقویت می‌شود. استفاده از فضای معنوی مثل نماز، دعا، و سجده نیز یک تکنیک قدرتمند برای کنترل استرس و تمرکز در لحظات حساس نبرد است.
مدیریت اخلاقی و انسجام تیمی:
این بعد مدیریتی مستقیماً از “فرهنگ پهلوانی” نشأت می‌گیرد. تأکید بر اخلاق و جوانمردی، موجب اولویت یافتن روحیه جمعی بر فرد و حمایت کشتی‌گیران از یکدیگر می‌شود. فروتنی کشتی‌گیران پس از پیروزی و هماهنگی میان فدراسیون‌های کشتی آزاد و فرنگی، همگی نتیجه مدیریت کلان و یکپارچه‌ای است که بر ارزش‌های اخلاقی بنا شده است.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری: مثلث هویتی کشتی ایران و ضلع چهارم مدیریت
این سه مؤلفه به صورت جداگانه عمل نمی‌کنند، بلکه مانند یک مثلث به هم پیوسته، هویت منحصر به فرد کشتی ایران را می‌سازند که مدیریت علمی و اخلاقی به عنوان ضلع چهارم به آن افزوده می‌شود:
- فرهنگ پهلوانی، چارچوب اخلاقی این ورزش را تعریف می‌کند.
- ایرانیت، ریشه تاریخی و حس ملی به آن می‌بخشد.
- اسلامیت، پشتوانه معنوی و جهت‌گیری اعتقادی آن را شکل می‌دهد.
- مدیریت علمی، این سه بنیان را به یک سیستم موفق و کارآمد تبدیل می‌کند.
پیروزی تیم ملی کشتی ایران تنها یک دستاورد ورزشی نیست؛ بلکه یک دستاورد مدیریتی و فرهنگی است. این موفقیت ثابت می‌کند که وقتی پشتوانه تاریخی، ارزش‌های اخلاقی و معنوی ملت ایران با مدیریت علمی و همه‌جانبه ترکیب شود، نتیجه آن قهرمانی در جهان خواهد بود. این مدل، الگویی ارزشمند برای بسیاری از عرصه‌های دیگر ایران نیز می‌تواند باشد.