مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
در رخدادهای یک سال گذشته سوریه و عراق داعش نقش پررنگی داشته است. در کنار آن نیز نیروهای همراه و یا متحد پ ک ک به گونه ای جدی در تحولات ترکیه، اقلیم کردستان و سوریه حضور داشته اند. در این بین برای بررسی بیشتر نقش پ ک ک در اقلیم کردستان گفتگویی با دکتر صمد قائم پناه داشته ایم:
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در یک سال گذشته حضور پ ک ک در اقلیم کردستان با چه تحولاتی روبرو بوده است؟
پ ک ک نه تنها از سال گذشته بلکه از سالهای گذشته در اقلیم کردستان حضور دارد و حضورش با فراز و نشیب هایی همراه بوده است. از سال گذشته به این طرف اتفاقی که افتاده است این است که با توجه به بحرانی که داعش در سطح منطقه یعنی در عراق و سوریه ایجاد کرده است و به خاطر مواضع ضد داعش و حضور در جبهه ائتلاف بین المللی هم بر علیه داعش تا حدی اهمیت استراتژیک پ ک ک افزایش پیدا کرده است. یعنی به نوعی مشروعیت حضورشان در اقلیم کردستان عراق به طور ضمنی مورد تایید دولت عراق قرار و هم چنین آمریکا گرفته است. تا زمانی که بحران داعش است و در خط مقدم این بحران، پ ک ک بتواند نقشی که از آن انتظار می رود، را بازی کند. به نظر می رسد که دشمنان پ ک ک از جمله ترکیه با این موضوع به نوعی کنار خواهند آمد یا کنار آمده اند. به همین دلیل ما می بینیم که اقدامات ترکیه نسبت به مواضع پ ک ک در این یک سال گذشته در شمال عراق کاهش پیدا کرده است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: درگیریها و بمباران ها بر نوع نفوذ پ ک ک در اقلیم کردستان چه تاثیری داشته است؟
متاسفانه چون اقلیم کردستان در اختیار بارزانی است باطبع بارزانی هم که به طورسنتی سمپاتی زیادی نسبت به ترکیه علی الخصوص با دولت اردوغان در این چند سال گذشته، داشته است و دارد همیشه وجود پ ک ک برای آقای بارزانی مشکلات و دردسرهایی را ایجاد کرده است و به همین دلیل بارها آقای بارزانی تقاضای خروج پ ک ک را از اقلیم کردستان کرده است. هر چند که این امر به طور عملی اتفاق نیفتاده است. در واقع طبق توافق نامه امنیتی که بین دولت ترکیه و عراق (مبنی بر این است که طرفین می توانند حدود 15 کیلومتر از قلمرو خاکی یکدیگر را برای تحت تعقیب قرار دادن مخالفان خود در دستور مداخله قرار دهند ) وجود دارد، به همین دلیل در امسال و در اوایل تابستان ما شاهد یک سری حملاتی از سوی دولت ترکیه نسبت به مواضع پ ک ک در اقلیم کردستان بوده ایم.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در شرایط کنونی رابطه پ ک ک با جریان های مختلف اقلیم کردستان چگونه بوده است؟
کردهای سوری توانسته اند با پ ک ک همگرایی بیشتری به نسبت کردهای اقلیم کردستان که تحت رهبری بارزانی برقرار کنند. به هرحال مطالبات و خواسته های گروه پ ک ک از دولت ترکیه به نوعی تحقق پیدا نکرده است و انتخابات پارلمانی اخیر ترکیه هم شرایط را به ضرر پ ک ک رقم زده است. دولت اقلیم کردستان در شرایط فعلی به دنبال این است که بتواند نقش میزبانی صلح منطقه ای را بویژه در قبال ترکیه و پ ک ک دنبال کند . به همین دلیل آقای بارزانی بارها تقاضای چنین نقشی را مطرح کرده است. وی هم به موقعیت خود در اقلیم کردستان فکر می کند و هم به دنبال این است که خطراتی که از طرف پ ک ک نسبت به اقلیم کردستان ایجاد می شود را تحت کنترل خود داشته باشد و مدیریت کند. هم چنین حتی بارها تقاضای برگزاری مذاکرات بین نمایندگان دولت ترکیه و پ ک ک را مطرح کرده است. به طور کلی آقای بارزانی به دنبال این است که رهبری کردهای منطقه را بر عهده بگیرد و خود را مرکز ثقل تصمیم گیری نشان دهد. در این بین تقسیم قدرتی در عراق صورت گرفته است و بعد از تبیین قانون اساسی منطقه اقلیم کردستان به عنوان یک منطقه خودگردان به رسمیت شناخته شده است. اهداف آقای بارزانی این است که بتواند، ضمن این که موقعیت خود را حفظ می کند، یک جبهه هم گرایی در بین گروه های کردی ایجاد کند. اما آمال و آرزویی که دنبال می کنند، تشکیل یک کشور مستقل کردستان است. آقای بارزانی به دنبال این است که از بین جریان های کردی چه جریان های کردی در سوریه و چه در عراق و هم چنین در کردستان، ائتلافی به دنبال خود تشکیل دهد. اما اتخاذ زمانی و شرایطی که در منطقه حاکم است اجازه نمی دهد، چنین خواسته ای را به طور جدی دنبال کند. اما در عین حال سعی بر این است که فعلا در چارچوب قلمرو حاکمیت های ملی شناخته شده فعالیت های خود را متمرکز کنند. آنها نسبت به حضور پ ک ک اعتراض دارند، چون با دولت ترکیه مراودات تجاری سیاسی و اقتصادی قابل توجهی دارند و ضمن این که بحث مسئله پ ک ک را به عنوان یک مسئله داخلی دولت ترکیه به رسمیت می شناسند و معتقدند که پ ک ک برای حل مشکلات با دولت ترکیه وارد مذاکره شود و یا در بحث کردهای سوریه هم فعلا در حال حاضر همین نظر را دنبال می کنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آینده حضور پ ک ک در اقلیم کردستان به چه عواملی وابسته است؟
عملکرد دولت ترکیه خیلی در این قضیه نقش دارد. این نکته اول است اگر دولت اردوغان در انتخابات پارلمانی آینده نتواند اکثریت کرسی های مجلس را بدست آورد و درصد آرای کردهای ترکیه افزایش یابد و از سیزده درصد به بیست درصد افزایش یابد، توازن قدرت به صورت دیگری رقم می خورد و در چنین شرایطی گروه های کردی تقویت می شود و هم چنین مسیر سیاسی ترکیه به سمت و سوی دیگری انتقال پیدا خواهد کرد و حضور پ ک ک در اقلیم کردستان کمرنگ خواهد شد. اما اگر دولت عدالت توسعه در انتخابات دست بالا را بگیرد، شرایط گذشته به شکل دیگری ادامه پیدا خواهد کرد. یعنی نتایجی که دولت اردوغان از مذاکراتش از پ ک ک در چند سال گذشته گرفت (به این نتیجه رسیدند که با این شرایط به نفع دولت ترکیه و یا حزب عدالت توسعه نبوده است ) ممکن است یک سری محدودیتهایی برای مخالفان کردی خود ایجاد کند و پ ک ک فعالیت های خود را به اقلیم منتقل کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نقش داعش در این زمینه چیست؟
دیگری بحث حضور داعش است، یعنی بحث مسئله تقویت وتضعیف داعش درمنطقه خیلی مهم است اگر قدرت داعش توسعه و افزایش باشد، ارتباط و جایگاه پ ک ک در عراق و اقلیم کردستان افزایش پیدا خواهد کرد. اما اگر قدرت داعش مختوم شود، اهمیت پ ک ک هم به همین شکل کاهش پیدا خواهد کرد.
