مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
بعد از تسلط جریان انصار الله بر استان های مرزی یمن با عربستان، نظامیان سعودی در حالت آماده باش کامل قرار گرفتند. سرتیپ محمد الغامدی سخنگوی گارد مرزبانی عربستان سعودی هم اعلام کرد مبارزان جنبش شیعه حوثی «انصارالله» موفق شده اند کنترل یک گذرگاه مهم راهبردی را در امتداد مرز شمالی یمن و عربستان سعودی در اختیار گیرند. در این حال با توجه به و جود طرح هایی در مورد سرکوب انصاراله در یمن گفتگویی با حسین نوش آبادی سفیر سابق ایران در عمان داشته ایم:
واژگان کلیدی: دخالت شورای همکاری خلیج فارس ، یمن، شورای همکاری خلیج فارس ، انصاراله
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با نگاهی به تحولات یمن در چند ماه گذشته، نوع رویکرد کشورهای شورای همکاری خلیج فارس خلیج فارس در قبال یمن با چه رویکردها و متغیرهایی مد نظر قرار می گیرد؟
مواضع این کشورها در دیپلماسی خارجی یکسان نیست. آنچه مسلم است در واقع شش کشور حوزه خلیج فارس عربستان به عنوان کشوری که مدعی اولین قدرت منطقه است با کشورهای دیگری چون امارات، کویت و عمان دارای مواضع یکسانی نیست. ولی آنچه باعث نگرانی این کشورها است و شاید علاقمند به اتفاقات کنونی در یمن نیستند، تغییر قدرت در یمن است.
هراس این کشورها در واقع از این است که این تحولات و انقلاب های منطقه ای به کشورهای آنها نیز سرایت کرده و دامن خود آنها را نیز بگیرد.آنچه مسلم است، موضع این کشورها در واقع حمایت از مردم و حمایت از انقلاب و تحول در حوزه سیاسی در یمن نیست.از طرف دیگر هم این کشورها نمی توانند به راحتی مخالفت خود را با خیزش های مردمی و حمایت از دولت حاکم را ابراز کرده و به این ترتیب دچار نوعی تعارض و دوگانگی شده اند. چرا که حمایت آنها از دولت حاکم ممکن است بازتاب خوبی در افکارعمومی مردم خود این کشورها و همچنین مردم یمن برای آنها نداشته باشد. و از سوی دیگر در صورت حمایت آنها از مردم ممکن است این اتفاق در این کشورها نیز رخ داده و مجبور شوند به خواسته مردم خود نیز در قبال تغییر در ساختار سیاسی این کشورها تن در دهند. به همین جهت این کشورها خیلی با احتیاط و مماشات با قضایا و تحولات داخلی یمن برخورد می کنند. گذشته از این آنها خواستار حفظ قدرت حاکم در یمن و حفظ قدرت منطقه ای هستند چون ممکن است این اتفاقات سرایت کرده و مانند بحثی که در بیداری اسلامی در مصر و تونس و لیبی پیش آید، لذا موضع خیلی کشورها موضع حمایت گرانه از دولت حاکم بود و مخالف به نتیجه رسیدن انقلاب های مردمی بودند.چرا که جدای از محتوای انقلاب ها و نوع نگاه انقلابیون در کشورهای مختلف، بدون توجه به سونوشت این انقلاب ها، کشورهای عربی با نوع این اتفاق ها در کل مخالف بودند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با اشاره به توجهی که شورای همکاری خلیج فارس به مسئله یمن دارد، چند نوع نگاه در داخل این شورا در قبال تحولات یمن وجود دارد؟
کشور عربستان سعودی که از دولت حاکم در یمن حمایت کرد؛ چرا که منافع این کشور در گرو ادامه حاکمیت قدرت حاکم بود. ولی کشورهای دیگری مثل عمان ترجیح دادند که دخالت نکرده و تنها به رصد کردن اتفاقات یمن بسنده کردند و به جای حمایت از قدرت حاکم که ممکن بود تبعات منفی برای آنها در پی داشته باشد، فقط به حفظ منافع خود فکر کردند.از سوی دیگر، امارات و کویت ممکن است خواستار ثبات دولت حاکم باشند و قطعا دولت های عربی موافق تحولات کنونی یمن و دیگرگونی و تغییر ساختار در این کشور نیستند.شورای همکاری خلیج فارس نیز چون اغلب متاثر از یکی دو کشوری است که ادعای بزرگی و رهبری در این شورا دارند، با این کشورها همسو است.
برخی کشورهای کوچک ممکن است توان مقابله با کشورهای مهم عضو شورا را نداشته باشند؛ و بیشتر کشورهای مدعی قدرت در منطقه هستند که سیاست های این شورا را سمت و سو می دهند. در مورد بحرین نیز همین است و هیچ کشور عربی تا کنون از مردم بحرین اعلام حمایت نکرده است؛ و در مقطعی نیز نیروی نظامی برای سرکوب مردم به بحرین اعزام کردند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا مدل بحرین ممکن است در یمن نیز اتفاق بیفتد؟
به عقیده من اگر روزی این کشورها تشخیص دهند که منافع آنها در حفظ قدرت حاکم وموقعیت آن است، ممکن است همان اتفاق بحرین در یمن نیز تکرار شده؛ و نیروهای نظامی این کشورها راهی یمن شوند.البته در حال حاضر نیز اتفاقاتی در مرزهای عربستان با یمن رخ داده، و نظامیان عربستانی در مرزهای این کشور با انقلابیون یمن برخورد کرده اند.همچنین در حال حاضر کمک های نظامی و سیاسی عربستان به حکومت یمن محرز است؛ اما دخالت آشکار نظامی تا کنون اتفاق نیفتاده. ولی ممکن است در صورت اقتضای منافع، به یمن کمک نظامی کنند.
از طرف دیگر موضوع یمن کمی با بحرین متفاوت است. در حال حاضر نوعی خشم و خیزش عمومی در یمن وجود دارد که این کشورها نیز خود را مقابل خشم ملت کشور بزرگ یمن می بینند که دارای موقعیت متفاوتی با بحرین است.در بحرین چون بیشتر مردم شیعه هستند، این کشورها احساسات مذهبی مردم منطقه را تحریک کرده و به مردم القا می کردند که انقلاب مردم یمن از جمهوری اسلامی تغذیه می شود و در شورای همکاری بسیاری از اعضا نیرو به بحرین اعزام کردند. اما در یمن نمی توانند بگویند انقلاب کنندگان طیف خاص مذهبی بوده و گرچه در حال حاضر نیز وانمود می کنند که گروه انصار حزب الله یا حوثی ها عامل اصلی انقلاب هستند.
آنچه مشخص است این کشورها اگر بدانند که جریان معارضی در جهت منافع آنها وجود دارد که با مردم و انقلابیون دارای زاویه با و به نوعی دارای ژست مردمی نیز باشد، از آن جریان حمایت می کنند. اما به دلیل موجود نبودن این امکان، فعلا به دنبال جریانات گروهی و یا حزبی نبوده و فعلا به حفظ ثبات قدرت حاکم فکر می کنند. این سیاست دولت عربستان سعودی بوده و هست؛ به طوری که زمانی به رئیس جمهوری سابق این کشور پناهندگی دادند؛ اما نتوانستند جلوی اتفاقات این کشور را بگیرند. در این شرایط آنها درظرفیتی در میان مردم یمن برای مقابله با انقلابیون نمی بینند که از آن برای ایستادن در برابر انقلابیون استفاده کنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به تسلط حوثی ها به سواحل یمن و پیشروی آنها درمناطق مهم استراتژیک، و با توجه به طرح تشکیل نیروی دریایی شورای همکاری خلیج فارس، تا چه حد ممکن است عربستان در یمن مداخله نظامی داشته باشد؟
عربستان تا زمانی که به این نتیجه نرسد که راه حل نظامی مشکل یمن را حل خواهد کرد، به اعزام نیرو اقدام نخواهد کرد.در واقع کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بعید است که اقدام به حمایت نظامی آشکار کنند؛ چرا که این اقدام مردم را بیشتر تحریک کرده، باعث انسجام قدرت درونی آنها شده و فضای کنونی را تشدید می کند.در واقع این کشورها سعی دارند با ادامه وضعیت کنونی باعث خستگی مردم یمن شوند و از آن سو از طریق تقویت قوای نظامی دولت مردم را سرکوب کنند. ولی اگر ازدولت و نیروهای نظامی آن در سرکوب مردم ناتوان باشند؛ ممکن است عربستان به درخواست دولت یمن اقدام به مداخله نظامی کند و در واقع مانند بحرین، با درخواست رسمی دولت یمن به این مداخله نظامی رسمیت دهند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به نوع نگاه شورای همکاری خلیج فارس امکان تقویت القاعده در جنوب یمن و به راه افتادن جنگ داخلی در یمن چقدر است؟
القاعده به طور کلی در منطقه تضعیف شده و جایگاه قبل را ندارد؛ اما از آنجائی که بخشی از هسته اصلی و اولیه القاعده را یمنی ها تشکیل داده و در افغانستان و جاهای دیگر حضور داشتند، امکان تقویت القاعده در این منطقه به عنوان یک قدرت معارض وجود دارد.
