مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
قیمت نفت در ماه های اخیر روندی کاهشی در پیش گرفته و عرضه نفت رو به افزایش گذاشته است. تولید کنندگان اوپک هم در تصمیم سازی برای مقابله با سقوط قیمتها شکست خورده و قیمتهای جهانی نفت از سطح ١١٤ دلار در ماه ژوئن با به سطوح 70 دلار برای هر بشکه رسیده است. برای بررسی بیشتر این امر گفتگویی با دکتر حسن مرادی کارشناس مسائل نفت داشته ایم:
واژگان کلیدی: کاهش قیمت جهانی نفت، کاهش قیمت نفت،قیمت نفت،
مرکز بین المللی مطالعات صلح: مهمترین نتایج نشست اخیر اوپک چه بود؟
این نشست، نشست عادی بود و در موعد مقررخود برگزار شد. یکی از نتایجی که به دست آمد، رای گیری بر سر ریاست خانم دیزنی آلیسون مادوکی وزیر نفت نیجریه به عنوان رئیس جدید اوپک بود. ایشان بعد از پایان ریاست آقای البدری از لیبی در خرداد ماه، باید به جای وی انجام وظیفه کند. نتیجه دوم تثبیت وضع یا میزان سهمیه اوپک بود، که به سی میلیون بشکه تصویب شد. اگرچه ما علاقمند بودیم، تولید تا یک میلیون بشکه کاهش پیدا کنداما تحقق نیافت . روسیه دو مقام ارشد خود را به این اجلاس فرستاده بود، تا در کفه کسانی که علاقمند به پایین آوردن تولید بودند، کمک کند. همچنین روسیه در اجلاسی که پیش درآمد اجلاس اصلی بود، شرکت کرد. در این اجلاس نمایندگانی از ونزوئلا و مکزیک و عربستان و روسیه به صورت چهار جانبه جلسه ای برگزار کردند، و متاسفانه در خصوص کاهش سقف تولید به نتیجه ای نرسید. در واقع با وجود عربستان این نتیجه محکوم به شکست بود. همه صاحب نظران معتقدند، که پشت صحنه کاهش شدید قیمت نفت، نوعی تبانی بین آمریکا و عربستان سعودی بر سر کاهش قیمت نفت صورت گرفته است. اما این یک شمشیر دولبه ای است، که هم روسیه، ایران ، الجزایر را و هم کشورهایی را که وابستگی بیشتری به نفت دارند، را آزار می دهد. متاسفانه کشور عربستان حاضر است، به خود ضرر بزند، تا دوستانش خشنود شود، و همسایگانش زیان ببیند. در این مثلث کشور قطر و بحرین نیز عربستان را یاری می کنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در شرایط کنونی جناح های مختلف اوپک چه نگاهی بر وضعیت موجود در داخل اوپک دارند؟
در داخل اوپک دو جناح عمده است و اگر جناح سومی وجود داشته باشد،جناح بی تفاوت ها است . ولی معمولا دو دسته کشور هستند دسته ای که مساله بودجه برایشان مهم نیست و خوشحال می شوند که قیمت نفت پایین بیاید. لذا گروهی عربستان را پشتیبانی می کنند و گروهی طالب بالا رفتن قیمت نفت هستند. گروهی هم برایشان بی تفاوت است که تعداد بی تفاوت ها کم تر است. این وضعیت بر اوپک حاکم است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در شرایط کنونی نگاه کشورهای غیر اوپک به وضعیت جهانی بازار نفت چیست؟
روسیه حدود14 درصد از بازار نفت دنیا را در دست دارد. با وجود این که عضو اوپک نیست، تلاش کرده تا میانجیگری کند و و قیمت نفت بالا رود، ولی موفق نبود. فراموش نکنیم که کشورهای غیر عضو اوپک حدود یک میلیون و سیصد هزار الی یک میلیون و سیصد و چهل هزار بشکه مازاد تولید دارند و این یک میلیون و سیصد و چهل هزار بشکه در بازار رخ می نماید . این امر خود یک عامل کاهش نفت است. در این حال اگر بتوان کشورهای غیر عضو اوپک را هم مجبور کرد، که جلوی افزایش تولید را بگیرند، و یا حتی الامکان خروجی خود را کاهش دهند، این می تواند به پایداری بازارهای جهانی و عدم سقوط بیش از این قیمت نفت کمک کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چرایی رویکرد کنونی عربستان چیست؟ چرا دیپلماسی انرژی عربستان به این سو است؟
عربستان در منطقه از جهت سیاسی کاملا شکست خورده است. تلاش هایی که در سوریه و تسلیح داعش به کار بسته بود، نقشه برآب شد. در حال حاضر بعضی از دولت هایی که به ظاهر با عربستان میانه خوبی دارند، در ائتلاف علیه داعش شرکت کردند. بنابراین این یک نوع عقب گرد و یک نوع شکست در سیاست جنگی عربستان است. لذا طبیعی است که عربستان این شکست را می خواهد در جبهه های دیگر جبران کند. یکی از جبهه هایی که امکان جبران دارد و می تواند به کشورهایی نظیر ما یا کشورهای نوپایی مثل عراق یا سوریه ضربه زند در تولید نفت هست. لذا متاسفانه این ضربه را به این شکل، به ما می زند. ما انتظار نداریم، از دولت همسایه که این مسائل را در جبهه اقتصادی تلافی کند، اما خود کرده را تدبیر نیست، و متاسفانه این کشور نقش خوبی را به نفع آمریکا در منطقه بازی می کند، که لبه ی تیز دیگر او هم متوجه روسیه است. هم اکنون روسیه دچار چالش است و دچار مشکل اقتصادی است. لذا این مشکل به روسیه هم تسری پیدا می کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: باتوجه به متغیر نفت شل آمریکا، این امر چه تاثیری بر آمریکا دارد؟
شیل اویل منطقه ای است که باعث ثبات بازار آمریکا شد و تا اندازه ای آمریکا را از نفت خارجی بی نیاز کرد. بنابراین این مساله برای آمریکا بسیار حیاتی بود و تلاش های زیادی کرد که با ساخت تجهیزات و امکانات یک هدف گزاری حساب شده خروجی خود را بالا برده و نیاز خود را به بازارهای جهانی کم کند و همین بحران هم کاهش نیاز آمریکا به نفت و سایر فرآورده های نفتی است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: کاهش قیمت نفت چه تاثیری بر رویکرد نفتی امریکا می گذارد؟
اگر قیمت نفت تا سطحی پایین بیاید، که تولید برای آنها سودمند نباشد، آنها ترجیح می دهند، نفت را از بازارهای خارجی تهیه کنند. از سال 1973 میلادی شن های آغشته به نفت و نفت شمال در دریای مانش و حوزه انگلستان سود ده شد و آنها شروع به تولید نفت کردند. نفتی که در گذشته سود نداشت با بالا رفتن قیمت در 1973 میلادی به نفعشان شد، که تولید کنند. الان هم اگر این قیمت از یک سطحی پایین تر بیاید آمریکا مجبور است، که تولید گران قیمت خود را متوقف کند و به واردات نفت در بازارهای خارجی روی بیاورد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در شرایط کنونی قیمت نفت به چه سمت و سویی حرکت خواهد کرد؟
بعد از تصمیم اوپک، قیمت نفت، دو الی سه دلار افت داشته است. ولی فکر نمی کنم افت بیش از این باشد. چون ما فصل سرما را در پیش داریم و سرمای امسال هم چه درقاره آمریکا و چه در برخی قاره های دنیا بی سابقه بود ه است و امید داریم مانع کاهش بیشتر قیمت شویم.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در شرایط کنونی چه عواملی باعث کاهش قیمت نفت شود؟
خروجی بی رویه و تولید بی رویه غیر عضو های اوپک و کسانی که خارج از اوپک در بازار جهانی نفت صادر می کنند و می توانند نقش داشته باشند. جدا از این تخطی از صحنه های اوپک هم می تواد این مشکل را دامن بزند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: باتوجه به وضعیت کنونی کاهش قیمت نفت، چه تاثیری بر جناح بندی داخل اوپک بگذارد؟
بالطبع فاصله ها را بیشتر می کند.این انتظار وجود داشت که رقبا یا متحدین در اوپک به فکر یکدیگر باشند و این هم فکری و مودت را،متاسفانه برخی کشورها مثل عربستان سعودی نادیده گرفتند. به هرمیزان که قیمت نفت افت کند قیمت ها و فاصله ها را اضافه می کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در نگاهی بلند مدت پس از پایان زمستان در چه سناریویی می توان قیمت نفت را مورد بررسی قرار داد؟
پس از فصل زمستان ما نمی دانیم وضعیت تولید و اقتصاد جهانی به کدام سمت و سو می رود. آیا درگیریهای منطقه ای بوجود می آید ؟ وقتی در شرق لیبی، بین شورشیان و دولت مرکزی صلح و مودت ایجاد شد، حدود 600 هزار بشکه نفت لیبی استخراج شد. ممکن است در بازار پر تلاطم خاورمیانه اتفاقاتی بیفتد، که روی قیمت جهانی تاثیر بگذارد و پیش بینی این تاثیر کار مشکلی است و بستگی به حوادث سیاسی دارد، که ممکن است در منطقه اتفاق بیفتد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی در چه صورتی می توان نقش عربستان را در بازار نفت اوپک کاهش داد؟
اوپک از بعد الزام آور بودنش یک نهاد یا یک اتحادیه کالایی است. این اتحادیه کالایی هیچ سنگشن یا اجباری برای پذیرش تصمیمات ندارد و قوا و قدرتی را وجود ندارد، که تصمیمات اوپک را به کرسی بنشاند و اجرا کند. بنابراین این رای و نظر و توافق اعضاست، که می تواند کمک کند. بنابراین اگر عربستان سرپیچی کند و قواعد بازی را رعایت نکند. هیچ مکانیسمی جز مکانیسم عدم مودت و خصومت و عداوت با همکارانش در اوپک نمی تواند او را وارد کند تعصی کند و قیمت را رعایت کند
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا افزایش تولید نفت عراق می تواند نقش عربستان را در بازار جهانی نفت کاهش و از نقش یگانه این کشور جلوگیری کند؟
خیر، بالطبع با افزایش تولید نفت عراق متاسفانه قیمت پایین می آید و برای عربستان هم مهم نیست. برای بعضی کشورها مهم است ، که کاهش چند میلیون بشکه بتواند، روی بودجه انها اثر بگذارد. عربستان با توجه به جمعیت کم و درآمد بسیار بالایی که دارد، اصلا نگران تهدیدها و خروجی تولید عراق نیست. اما بالطبع ازدیاد تولید در عراق می تواند در بازار اوپک هم تاثیر منفی بگذارد.
