فاطمه خادم شیرازی
پژوهشگر و مدرس دانشگاه
مرکز بین المللی مطالعات صلح-IPSC
ناتو به طور مکرر از اقدامات اسرائیل حمایت کرده و به نظر می‌رسد که تمایلی به دخالت در این جنگ ندارد. برخی تحلیلگران معتقدند که ناتو در حال پنهان‌کردن برنامه‌های جنگی علیه ایران است که می‌تواند به‌عنوان دلیلی برای بی‌عملی آن در قبال غزه مطرح شود. از طرفی، درحالی‌که جنگ اوکراین و حمایت ناتو از آن، توجه جهانی را جلب کرده است، این به معنای نادیده‌گرفتن یا کاهش اهمیت جنایات و بحران‌های انسانی در غزه نیست. در حقیقت، این دو مشکل هرکدام نیاز به بررسی و واکنش مناسب خود را دارند.
– علل کشمکش بین روسیه و ناتو
روسیه بزرگ‌ترین کشور جهان است. تقریباً وسعت آن دو برابر آمریکا و چین است. هنگامی که فنلاند در آوریل ۲۰۲۳ به ائتلاف ملحق شد، مرز زمینی ناتو با روسیه بیش از دوبرابر شد. حتی پس از الحاق فنلاند، تنها ۱۱ درصد از مرزهای زمینی روسیه با کشورهای ناتو مشترک است. ناتو یک اتحاد دفاعی است. وظیفه اصلی او حفظ امنیت ۳۲ کشور از ملت‌های اروپایی و آمریکا شمالی است. در اجلاس واشنگتن، متفقین بر تعهد آهنین خود برای دفاع از قلمرو متفقین در همه زمان‌ها تأکید کرده‌اند.
در پاسخ به تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، ناتو به طور قابل‌توجهی موقعیت بازدارندگی و دفاعی خود را از جمله با چهار گروه نبرد جدید در بخش شرقی ائتلاف تقویت کرده است. در نشست سران ناتو در مادرید، متفقین توافق کردند که روسیه مهم‌ترین و مستقیم‌ترین تهدید برای امنیت آنها و صلح و ثبات در منطقه یورو آتلانتیک است.متفقین همچنین موافقت کردند که موضع ناتو را بیشتر تقویت کنند. بااین‌حال، متفقین همچنان مایل به باز نگه‌داشتن کانال‌های ارتباطی با مسکو برای مدیریت و کاهش خطرات، جلوگیری از تشدید تنش و افزایش شفافیت هستند. (۱) کشورهای اروپایی در حال حرکت برای کنار گذاشتن منابع انرژی روسیه هستند. انفجارهای سپتامبر ۲۰۲۲ و آسیب به خطوط لوله نورد استریم که برای انتقال گاز طبیعی روسیه به آلمان در زیر دریای بالتیک ساخته شد، باعث افزایش تنش‌ها بر سر جنگ در اوکراین گردید(۲)
از طرفی وزرای خارجه آلمان، فرانسه، لهستان، ایتالیا، اسپانیا و بریتانیا در بیانیه مشترکی نسبت به “تشدید فعالیت‌های ترکیبی مسکو” علیه کشورهای ناتو و اتحادیه اروپا هشدار دادند و آنها را در مقیاس و تأثیر بالقوه بی‌سابقه خواندند. آنها ادعا کردند دومین بار در یک سال است که زیرساخت‌های دریای بالتیک – که شامل کانال‌های ارتباطی و خطوط لوله انرژی مانند نورد استریم می‌شود – آسیب می‌بیند و نگرانی‌هایی را در مورد امنیت و خرابکاری ایجاد می‌کند.(3)تنش‌های در حال جوش بین روسیه و کشورهای غربی اهمیت ژئوپلیتیک آنها را مورد توجه قرار داده است. کابل مخابراتی معروف به کابل C-Lion1 که بین آلمان و فنلاند قطع شد، تنها ارتباط مستقیم بین فنلاند و اروپا مرکزی به روسیه نسبت‌داده‌شده است. پکن اعتراف کرد که یک کشتی متعلق به چین به یک خط لوله گاز حیاتی دریای بالتیک که بین استونی و فنلاند در اکتبر ۲۰۲۳ می‌گذرد، آسیب رسانده است،و مسئولیت آن را پذیرفت. (عکس‌های ماهواره‌ای آن موجود است).(4) ناتو و سرویس‌های اطلاعاتی غربی، از جمله فنلاند، هشدار داده‌اند که روسیه پشت تعداد فزاینده‌ای از فعالیت‌های خصمانه در سراسر منطقه یورو آتلانتیک است، از حملات مکرر سایبری گرفته تا آتش‌سوزی مرتبط با مسکو – که روسیه همه آنها را رد می‌کند.(۵)
–امکان حمله احتمالی روسیه به کشورهای ناتو
پوتین اشتهای جدی چندانی برای تشدید خصومت‌ها ندارد. تحلیلگران سیاسی معتقدند درگیری روسیه و ناتو «خودکشی سیاسی و نظامی» است.)۶(در میان تشدید تنش‌های نظامی و سیاسی میان روسیه و ناتو، کشورهای اروپایی با نگرانی بیشتری خود را برای احتمال وقوع جنگ جهانی سوم آماده می‌کنند و اسناد فوق‌محرمانه فاش‌شدن از آلمان نشان می‌دهد که این کشور طرح جامعی با عنوان «عملیات آلمان» تدوین کرده است. این طرح شامل آماده‌سازی برای بسیج ۸۰۰ هزار نیروی ناتو، از جمله نیروهای آمریکایی، برای ورود به اوکراین در صورت گسترش درگیری‌هاست. این برنامه هزارصفحه‌ای همچنین جزئیات دقیقی درباره حفاظت از زیرساخت‌های کلیدی، مسیر عبور ۲۰۰ هزار خودروی نظامی و تقویت آمادگی شهروندان از طریق نصب ژنراتورهای دیزلی و توربین‌های بادی ارائه داده است. در همین حال، کشورهای دیگر ناتو دفترک‌های منتشر کرده‌اند که به شهروندان توصیه می‌کنند چگونه در صورت وقوع جنگ هسته‌ای از خود محافظت کنند.)7)
چندین هزار نیروی ناتو نیز روز ۲۱ نوامبر برای نخستین‌بار از زمان پیوستن هلسینکی به ائتلاف نظامی فرا آتلانتیک در رزمایش توپخانه‌ای در مقیاس بزرگ در فنلاند در زمینی به وسعت بیش از ۱۲۰۰ کیلومتر مربع و در شرایط آب‌وهوایی سرد شرکت کردند. بیش از ۳۶۰۰ سرباز و حدود ۱۰۰۰ خودروی نظامی در بزرگ‌ترین رزمایش توپخانه ناتو در قطب شمال فنلاند که کمتر از ۱۰۰ کیلومتر با مرز روسیه و ۱۳۰۰ کیلومتر با مسکو فاصله دارد، شرکت کردند. روسیه عملاً از سال ۲۰۱۰، تقویت نظامی و سیاسی ناتو را در بخش تهدیدات نظامی اصلی دکترین نظامی خود گنجانده است.(8)
به نظر می‌رسد بسیاری از تهدیدهای ناتو «نمایشی» است. آمریکا نقش کلیدی در این بحران دارد. جو بایدن برای حمایت کامل خود در آخرین لحظات ریاست‌جمهوری‌اش سعی دارد با مجوز استفاده از موشک‌های دوربرد توسط اوکراین، تغییری چشمگیر در سیاست‌های آمریکا نسبت به اسرائیل ایجاد کند.موشک اتکمز (ATACMS)، با برد بیش از ۳۰۰ کیلومتر که می‌تواند عمق خاک روسیه را هدف قرار دهد، جهان را به سمت جنگ اوکراین به‌جای غزه معطوف کرده است؛ لذا، می‌توان گفت که احتمال حمله به کشورهای ناتو باتوجه‌به این شرایط قابل‌تحمل است، اما همچنان وابسته به کفایت دیپلماسی و پاسخ‌های نظامی است.
–قدرت نظامی روسیه در برابر ناتو
علی‌رغم مبارزات گسترده نیروهای روسی در اوکراین، توانایی نظامی کلی آنها قابل‌توجه است. این کشور با جهش بیش از ۲۰ میلیارد پوندی، از پنجمین هزینه دفاعی جهان در سال ۲۰۲۱ به سومین کشور در سال 2022 (پس از آمریکا و چین) رسید. طبق آمار Statista، این کشور 1.32 میلیون کارکنان نظامی فعال دارد، اما تنها حدود 4814 هواپیمای نظامی در مقایسه با مجموع 22308 هواپیمای ناتو و 781 کشتی نظامی در مقایسه با 2258 فروند ناو دارد. اگرچه روسیه از نظر حوض از ناتو (14777 تا 11390 تانک) بیشتر است، اما از نظر وسایل نقلیه زرهی در مجموع تعداد 161382 تانک آن نسبت به 849801 دستگاه ناتو کمتر است. این دو نیرو از نظر توانایی هسته‌ای شناخته شده به طور مساوی با قدرت‌های هسته‌ای ناتو – آمریکا، بریتانیا و فرانسه – می‌توانند 5759 کلاهک هسته‌ای را در مقابل 5889 کلاهک هسته‌ای روسیه به کار گیرند. (9)
واحدهای جنگ الکترونیک روسیه در پارازیت شبکه‌های ارتباطی تاکتیکی اوکراین و جعل پهپادهای اوکراینی مؤثر بوده‌اند و افسران اوکراینی را از اطلاعات لازم برای تصمیم‌گیری سریع محروم کرده‌اند و عملیات تهاجمی آنها را مختل کرده‌اند. شاید ضعیف‌ترین شاخه نظامی روسیه نیروی هوایی آن باشد. عملکرد ضعیف مداوم آن با دکترین ضعیف و تلفات تجهیزاتی که جایگزین‌کردن آنها سخت بوده است، مطابقت دارد. برخلاف ارتش‌های غربی، نیروی هوایی روسیه برای پویش‌های هوایی راهبُردی آموزش ندیده و تنها بر روی پشتیبانی از واحدهای زمینی در صورت نیاز تمرکز می‌کند. نیروی دریایی روسیه همچنان یک نیروی قدرتمند، امن در بنادر شمالی و شرقی خود، خارج از برد موشک‌ها و پهپادهای اوکراینی باقی‌مانده است. نیروی زیردریایی آن بسیار گسترده است و بخش قدرتمندی از بازدارندگی هسته‌ای روسیه را تشکیل می‌دهد. نیروی پیاده‌نظام دریایی پنج برابر شده و کشتی‌های سطحی پیشرفته‌تری ساخته می‌شوند، اگرچه روسیه فاقد هر گونه ناو هواپیمابر واقعی است، بنابراین توانایی‌های محدودی برای ارائه قدرت رزمی دارد.(10)
– قدرت نظامی ناتو در برابر روسیه
ناتو در مقایسه با روسیه دارای مزایای چشمگیری در قدرت نظامی است. تا سال 2024، ناتو تقریباً 3.39 میلیون پرسنل نظامی فعال داشت، درحالی‌که 1.32 میلیون پرسنل نظامی فعال در ارتش روسیه بود. توانمندی‌های نظامی جمعی 32 کشوری که ناتو را تشکیل می‌دهند. از نظر هواپیما از روسیه 22308 تا 4814 فروند و از نظر قدرت دریایی با 2258 کشتی نظامی به 781 فروند هواپیما بیشتر است. بااین‌حال ظرفیت خودروهای رزمی زمینی روسیه با 14777 کشتی رقابتی‌تر است. تانک‌های اصلی جنگ، به 11390 تانک ناتو. مجموع زرادخانه هسته‌ای آمریکا، بریتانیا و فرانسه به 5943 کلاهک هسته‌ای در مقایسه با روسیه 5977 می‌رسد.(11)بزرگ‌ترین بازیکن ناتو، آمریکا، تقریباً به‌اندازه مجموع 10 خرج‌کننده بعدی در جهان برای دفاع هزینه می‌کند. در سال 2023 حدود 916 میلیارد دلار بود – تقریباً 40٪ از کل هزینه‌های نظامی در سراسر جهان را هزینه کرده است. بریتانیا با هزینه 74.9 میلیارد دلاری (60 میلیارد پوند) در جایگاه ششم قرار دارد. منابع ناتو با الحاق دو کشور عضو جدید از زمان آغاز درگیری در اوکراین تقویت شده است. سوئد به‌ویژه دارای “صنعت دفاعی بزرگ و ارتش پیشرفته” است و از زمان جنگ روسیه – اوکراین، دولت آن “بیش از دوبرابر هزینه‌های دفاعی داشته و قرار است امسال کمی بیش از 2 درصد از تولید ناخالص داخلی را صرف ارتش کند.” (12)
اما قبل از اختصاص منابع عظیم اضافی برای مقابله با روسیه، به منابع نظامی روسیه و ماهیت و میزان تهدید نظامی روسیه باید توجه داشت. ارتش روسیه که برای تصرف شهرهای نسبتاً کوچک در دونباس ماه‌ها مجبور به جنگیدن شده است، به‌سختی قادر به تصرف ورشو است، چه رسد به برلین. روسیه همچنین نمی‌تواند مانع از عبور نیروی هوایی آمریکا از اقیانوس اطلس برای کمک به دفع تهاجم شود. از نظر تعداد زیاد نیروها و تسلیحات، اعضای اروپایی ناتو به‌اضافه نیروهای آمریکایی مستقر در اروپا از برتری قابل‌توجهی برخوردارند.
تنها بالتیک – حتی پس از الحاق سوئد و فنلاند – آسیب‌پذیرترین نقطه ناتو است. چیزی که به نظر می‌رسد تهدید واقعی حمله روسیه به ناتو وجود دارد. مسکو ممکن است موشک‌های متعارف به خطوط ارتباطی لهستان که برای تأمین تسلیحات غربی اوکراین استفاده می‌شود، شلیک کند. به‌احتمال زیاد هدف این نیست که به‌طورجدی این عرضه‌ها را مختل کند، بلکه بیشتر باعث وحشت اروپایی‌ها برای حمایت از صلح سازش در اوکراین با شرایط قابل‌قبول برای روسیه خواهد شد. (13)
– عواقب اقتصادی جنگ بین روسیه و ناتو
دولت‌ها و تجارت در کشورهای ناتو و اوکراین گروه‌های مرتبط با دولت روسیه را به حملات سایبری به زیرساخت‌های دیجیتال متهم کرده‌اند. این درگیری‌های سایبری که با حمله و ضد حمله مشخص می‌شود، خطرات ژئوپلیتیکی را افزایش داده و بر شرایط اعتباری و بازارهای انرژی تأثیر گذاشته است. روسیه حمله وب حیاتی را در سال 2022 علیه 600 کسب‌وکار روسی، از جمله مشاغل در بخش‌های دولتی، مالی، خرده‌فروشی و مخابرات ثبت کرد. تحریم‌های اقتصادی متعاقب آن توسط اعضای ناتو، تبعیض علیه مشاغل خارجی افزایش‌یافته است. بسیاری از کسب‌وکارها تصمیم گرفتند که فعالیت‌های روسیه را واگذار کنند یا دفاتر فعال در روسیه را پس از تهاجم ببندند، و این کار را برای شرکت‌های کشورهای ناتو برای فعالیت در روسیه چالش‌برانگیزتر می‌کند. (14)
جنگ روسیه علیه اوکراین اثرات اقتصادی جدی با پیامدهای جهانی داشته است. تحریم‌های بین‌المللی پس از تهاجم به اوکراین در ابتدا منجر به کاهش شدید درآمد صادرات روسیه شد که به نوبه خود باعث کاهش ارزش روبل شد. بااین‌حال، افزایش قیمت جهانی نفت در نیمه دوم سال 2023، همراه با تلاش موفق روسیه برای ورود به بازارهای انرژی جدید، متعاقباً درآمدهای انرژی را به سطح نزدیک به 2021 رساند. روبل ضعیف‌تر از حد انتظار به روسیه کمک کرد تا صادرات خود را باوجود تحریم‌ها حفظ کند. مسکو با صدور نفت از طریق تانکرهای موسوم به «کشتی ارواح»، حرکت بدون بیمه غربی، واردات کالاهای تحریم شده از طریق کشورهای واسطه یا قاچاقچیان، و تجارت با ارزهای غیر غربی مانند رنمینبی چین، فعالانه به دنبال دور زدن این موارد بوده است. علی‌رغم تلاش‌های بین‌المللی برای منزوی ساختن روسیه، رژیم پوتین توانسته است روابط تجاری خود را با کشورهای خاصی در آسیا، آفریقا، خاورمیانه و آمریکا جنوبی تقویت کند. پوتین همچنین ائتلافی از کشورهای هم‌فکر از جمله ایران، کره شمالی و بلاروس ایجاد کرده است که با منافع مشترک در دورزدن تحریم‌های غرب و ترویج ارزش‌های استبدادی متحد شده‌اند. هم‌زمان مسکو روابط دیپلماتیک و تجاری با چین را تشدید کرده است و با کشورهای شخص ثالث از جمله هند، ژاپن و چندین کشور آسیا جنوب شرقی به طور فزاینده‌ای به رنمینبی چین متکی است. (15)
تحریم‌های شدید اقتصادی بر روسیه باعث افزایش بیشتر قیمت انرژی در بازار بین‌المللی شده است.(16)بنابراین جنگ بین روسیه و ناتو می‌تواند عواقب اقتصادی بسیار جدی برای هر دو طرف و حتی جهانیان به همراه داشته باشد. نخست، می‌تواند باعث کاهش شدید تولید ناخالص داخلی در کشورهای درگیر شود و بیکاری و فقر را افزایش دهد. همچنین ممکن است به تحریم‌های اقتصادی گسترده‌تر منجر شود که تجارت بین‌المللی را مختل می‌کند. در حالت بدتر، اگر جنگ به جنگ هسته‌ای تبدیل شود، تأثیرات اقتصادی تقریباً غیرقابل‌تصور خواهد بود و ممکن است منجر به فروپاشی اقتصادی در مناطق وسیعی شود.
– عواقب جنگ روسیه و امنیت ناتو
پوتین در مورد عواقب جنگ سه ارزیابی را انجام داده است.اولین ارزیابی او این است که آمریکا و ناتو برای اوکراین نمی جنگند و نمی میرند. اروپا نمی تواند به تنهایی با روسیه مقابله کند، در حالی که نگرانی درازمدت اصلی آمریکا، چین، آسیا و اقیانوسیه است.دومین ارزیابی پوتین این است که کشورهای غیرغربی به ویژه چین از روسیه حمایت خواهند کرد. حمله روسیه به اوکراین و بحران متعاقب آن در روابط روسیه و غرب، همسویی استراتژیک چین و روسیه را تضعیف نکرد.سومین ارزیابی او این است که تحریم‌های غرب نتوانسته به روسیه آسیبی وارد کند که قدرت او را تضعیف کند. در ژانویه 2024، صندوق بین‌المللی پول رشد اقتصادی قوی در روسیه را علی‌رغم تحریم‌ها پیش‌بینی کرد و نشان داد که روسیه ممکن است منابعی برای دامن زدن به یک جنگ فرسایشی طولانی داشته باشد. همکاری اقتصادی رو به رشد روسیه با شرکای اصلی غیر غربی تا حد زیادی تحریم های غرب را خنثی کرده است.(17)
با روی کار آمدن ترامپ که درگذشته منتقد سرسخت ناتو بوده است، هشدار را در کشورهای عضو و همچنین در اوکراین برانگیخته است، زیرا می‌ترسند او بتواند کمک‌های نظامی خود را قطع کند و کیف را مجبور به “موافقت صلح نامطلوب” با روسیه کند. ترامپ در اوایل سال جاری در یک گردهمایی مبارزات انتخاباتی گفت که به روسیه اجازه می‌دهد با کشورهای ناتو که به مسئولیت‌های خود در مورد هزینه‌های دفاعی عمل نمی‌کنند، «هر کاری که می‌خواهند» انجام دهد. این در حالی است که دبیرکل جدید ناتو هشدار داده است که روسیه در حال انجام “کارزار تشدید حملات هیبریدی در سراسر سرزمین‌های متحد ما، مداخله مستقیم در دموکراسی‌های ما، خرابکاری در صنعت و ارتکاب خشونت” است.”این نشان می‌دهد که تغییر خط مقدم در این جنگ دیگر تنها در اوکراین نیست. خط مقدم به طور فزاینده‌ای فراتر از مرزها به منطقه بالتیک، اروپا غربی و حتی به سمت شمال مرتفع حرکت می‌کند.”(18)
پوتین در ماه ژوئن هشدار داد که اگر ناتو به اوکراین اجازه دهد از تسلیحات متحدانش برای حمله به خاک روسیه استفاده کند، مسکو می‌تواند تسلیحات دوربرد را در اختیار دیگران قرار دهد تا به اهداف غربی حمله کنند. پس از امضای معاهده باکره شمالی، پوتین صریحاً تهدیدی مبنی بر ارائه تسلیحات به پیونگ‌یانگ صادر کرد. پوتین همچنین بار دیگر بر آمادگی مسکو برای استفاده از تسلیحات هسته‌ای در صورت مشاهده تهدیدی برای حاکمیت خود تأکید کرده است. ترامپ، قول داده است که جنگ را به‌سرعت پایان دهد. دستور بایدن برای استفاده از موشک‌های دوربرد علیه روسیه “می‌تواند یک تغییر دهنده بازی باشد”، (19)و ناتو را درگیر یک بازی خطرناک هسته‌ای کند. روسیه می داند یک حمله احتمالی به ناتو می‌تواند عواقب جدی داشته باشد. این عواقب شامل افزایش تنش‌های نظامی در اروپا، احتمال فعال‌شدن بند 5 ناتو (که حمله به یک کشور عضو را به معنی حمله به همه اعضا می‌داند). همچنین، این اقدام می‌تواند به شروع یک جنگ فراگیر در اروپا منجر شود. افزون بر این، ممکن است تحریم‌های بیشتری از سوی کشورها علیه روسیه وضع شود و روابط بین‌المللی به‌شدت آسیب ببیند. در نهایت، این شرایط ممکن است به افزایش احساس ناامنی و ناآرامی در سطح جهانی ختم شود.
– چگونه بحران امنیت در اروپا
کشورهای شمال اروپا، از جمله سوئد و فنلاند، به طور فعال شهروندان خود را برای بحران‌های احتمالی از جمله جنگ آماده می‌کنند. این کشورها در حال توزیع جزوه‌ها و راه‌اندازی پلتفرم‌های دیجیتال با توصیه‌هایی در مورد ذخیره‌سازی لوازم ضروری و رسیدگی به شرایط اضطراری هستند. این افزایش آمادگی در واکنش به تهاجم روسیه به اوکراین و تغییر چشم‌انداز امنیتی در اروپا است. با تشدید تنش‌ها در اروپا به دنبال درگیری روسیه و اوکراین، کشورهای شمال اروپا مانند سوئد، فنلاند، نروژ و دانمارک پویش‌های آمادگی جنگی را تشدید می‌کنند و از شهروندان می‌خواهند که اقلام ضروری را ذخیره کنند و از نظر ذهنی برای مقابله با بحران‌ها آماده شوند. (20)کشورهای ناتو، جزوه‌هایی را برای شهروندان خود منتشر کردند و به آنها توصیه کردند که چگونه برای جنگ آماده شوند. سوئد در این جزوه‌ها به ساکنان خود هشدار داد که در میان ترس از شروع جنگ هسته‌ای “پناه بگیرند”. این جزوه که فقط پنج بار از زمان جنگ جهانی دوم صادر شده است، برای هر خانواده سوئدی ارسال شده است.(21)
نروژی‌ها نیز اخیراً جزوه‌ای دریافت کرده‌اند که از آنها خواسته شده است تا در صورت آب‌وهوای شدید، جنگ و سایر تهدیدات، خود را برای یک هفته مدیریت کنند. نروژ یکی از بنیان‌گذاران ائتلاف دفاعی غرب بود. برخلاف سوئد و نروژ، دولت هلسینکی تصمیم گرفته است که برای هر خانه یک نسخه چاپ نکند، زیرا “هزینه میلیونی دارد” و نسخه دیجیتالی آن می‌تواند راحت‌تر به‌روز شود. آژانس مدیریت اضطراری دانمارک نیز اعلام کرد که جزئیات مربوط به آب، غذا و دارو را برای بزرگسالان دانمارکی که برای عبور از یک بحران به مدت سه روز نیاز دارند را ایمیل می‌کند. سوئد تنها در سال جاری به ناتو ملحق شد و مانند فنلاند تصمیم گرفت پس از گسترش جنگ مسکو در سال 2022، درخواست خود را ارائه دهد. (22)
وب‌سایت فنلاند تأکید می‌کند که مقامات “به‌خوبی برای دفاع از خود آماده هستند”. این کشور 1340 کیلومتر مرز مشترک با روسیه دارد و سطح آمادگی بالاتری را حفظ کرده است. پس از حمله مسکو به اوکراین، فنلاند اعلام کرد که قصد دارد یک حصار مرزی به طول 200 کیلومتر – به ارتفاع 10 فوت و بالای آن با سیم‌خاردار – با روسیه بسازد که قرار است تا سال 2026 تکمیل شود (23)نسخه 2024 تأکید بیشتری بر آمادگی برای جنگ احتمالی نسبت به نسخه قبلی خود دارد. این بروشور به‌صورت چاپی به دو زبان سوئدی و انگلیسی با نسخه‌های دیجیتالی به چندین زبان از جمله عربی، فارسی، اوکراینی، لهستانی، سومالیایی و فنلاندی در دسترس است. (24)
– نقش چین و کره شمالی در حمله احتمالی روسیه به کشورهای ناتو
چین، درحالی‌که از ارسال سامانه‌های تسلیحاتی واقعی به روسیه خودداری می‌کند، مقادیر زیادی نمک پتر، پودر سفیدی که در ساخت مواد منفجره استفاده می‌شود، و مجموعه‌های تراشه‌های الکترونیکی پیشرفته ارسال می‌کند که شکاف‌های تولید تسلیحات پیشرفته روسیه را جبران می‌کند. کره شمالی گفته می‌شود مقادیر زیادی مهمات توپخانه و موشک‌های کوتاه‌برد ارسال کرده است. گزارش‌هایی وجود دارد که پیونگ‌یانگ ممکن است شروع به ارسال خودروهای جنگی پیاده‌نظام و سیستم‌های توپخانه کند، اگرچه مشکلات قابل‌توجهی در زمینه کنترل کیفیت وجود داشته است. تسلیحات کره شمالی به دلیل شکست در میدان جنگ در اوکراین شهرت بدنام دارند.(25)
پنج ماه پیش، رهبران روسیه و کره شمالی قراردادی در مورد دفاع و همکاری متقابل، امضا کردند. رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، سربازان خود را برای کمک به تلاش‌های جنگی مسکو علیه اوکراین مستقر کرده است. کره شمالی یکی از بزرگ‌ترین ارتش‌های جهان را با 1.2 میلیون سرباز دارد، اما از زمان جنگ کره 1950-53 در یک درگیری بزرگ شرکت نکرده است. پیونگ‌یانگ برای دهه‌ها اعلام کرد که تقویت نظامی‌اش برای بازدارندگی جنگ در شبه‌جزیره کره بوده است. اعزام نیرو به جنگ روسیه و اوکراین اولین مداخله بزرگ این کشور در یک درگیری خارج از کشور است. سرویس اطلاعات ملی کره جنوبی در ماه اکتبر اعلام کرد که کشتی‌های نیروی دریایی روسیه 1500 نیروی عملیات ویژه کره شمالی را در اوایل ماه به شهر ولادیوستوک در بندر روسیه منتقل کرده‌اند. (26)
با پیشرفت تهاجم به اوکراین، وابستگی روسیه به کره شمالی افزایش‌یافته است. در سال 2024، روزنامه بریتانیایی زمان اشاره کرد که کره شمالی نیمی از گلوله توپخانه مورداستفاده ارتش روسیه در اوکراین را تأمین می‌کند. همچنین اظهارکردن که کره شمالی موشک‌های بالستیک با برد 690 کیلومتر را برای بمباران هوایی روسیه علیه شهرهای اوکراین و زیرساخت‌های غیرنظامی فراهم می‌کند. ورود نیروهای کره شمالی به اوکراین یک رویداد تاریخی بی‌سابقه برای همه اروپایی‌ها و یک بیداری بزرگ برای کل جهان غرب خواهد بود.(27)تحلیلگران می‌گویند کره شمالی از استقرار نیروها سود زیادی می‌برد، از جمله نیروهای خود را تجربه میدان جنگ و آموزش فنی. این توافق همچنین می‌تواند به کره شمالی کمک کند تا اطلاعات واقعی در مورد عملکرد تسلیحات خود را به دست آورد. نیروهای ویژه باتجربه میدان نبرد زنده، تجربه نفوذ زنده در برابر حریف جنگی هشدار داده می‌شوند.(28)
– نقش اوکراین و اسرائیل
اوکراین و اسرائیل به‌عنوان دو نیروی نیابتی ناتو و آمریکا فعالیت می‌کنند. اقدام نظامی مستقیم در قلمروهای ملی روسیه و ایران از طریق دو نیروی نیابتی اوکراین و اسرائیل را شکسته است. اسرائیل که به‌عنوان نیابتی برای آمریکا عمل می‌کند، تلاش می‌کند نظم جدیدی در خاورمیانه ایجاد کند که برجستگی و نقش منطقه‌ای ایران و روسیه را کاهش دهد. حملات مستقیم اسرائیل به ایران عملاً ظرفیت ایران برای کمک به روسیه را کاهش می‌دهد. در نهایت، اسرائیل روسیه را متحد دشمن خود و تهدیدی بالقوه می‌داند، زیرا از ایران و گروه‌هایی مانند حماس، حزب‌الله و حوثی‌ها حمایت می‌کند.
یکی از پیامدهای اجتناب‌ناپذیر این کاهش، راهبُرد مماشات مسکو است. روسیه نمی‌تواند به طور کامل و موفقیت‌آمیز از ایران و محور مقاومت حمایت کند، آن هم در شرایطی که نیاز به تقویت روابط سیاسی و اقتصادی حیاتی با کشورهایی مانند عربستان سعودی، امارات، ترکیه و آذربایجان دارد تا از مخمصه‌ای که این کشورها در آن با اسرائیل همسو هستند، دوری کند. علی‌رغم توجیه روسیه برای لزوم اصلاح نظم‌های جهانی و منطقه‌ای، این کشور نسبت به تلاش‌های واشنگتن برای برقراری نظم جدید در خاورمیانه از طریق اسرائیل انفعال نشان داده است. ایران هزینه‌های سیاسی و اقتصادی قابل‌توجهی را از طریق کمک‌های خود به روسیه در مناقشه اوکراین متحمل شد، روسیه فقط به اسرائیل هشدار داد که به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله نکند، وبا وجود تهدید مداوم اسرائیل، روسیه هنوز انتقال تسلیحات اضافی به ایران از جمله جت‌های جنگنده و سیستم‌های دفاعی پیشرفته را آغاز نکرده است. علاوه بر این، به نظر می‌رسد روسیه و جمهوری‌های آسیا مرکزی، سعی دارند ایران را از انجام اقدامات تلافی‌جویانه علیه اهداف اسرائیل منصرف، و درعین‌حال اقدامات ضد اسرائیلی را سرکوب کنند .(29)
– سخن پایانی
ناتو و روسیه در بحران‌های اوکراین و غزه دارای منافع و تضادهایی هستند. ناتو به دلیل گسترش خود و حمایت از اوکراین در برابر روسیه، با مخالفت شدید مسکو مواجه است. روسیه این گسترش را تهدیدی برای امنیت ملی خود می‌داند و معتقد است که ناتو به دلایل ژئوپلیتیکی در حال تقویت نفوذ غرب در جوار خود است. از طرفی دیگر ناتو به دنبال تقویت امنیت کشورهای شرق اروپا و جلوگیری از نفوذ روسیه است، در حالی که روسیه به دنبال حفظ نفوذ خود در اوکراین و جلوگیری از گسترش ناتو به سمت شرق می‌باشد. این بحران نشان‌دهنده تنش‌های تاریخی میان ناتو و روسیه است.همچنین این بحران باعث تغییر در ادراک تصمیم‌گیرندگان منطقه درباره روابطشان با روسیه شده و روابط روسیه با چین نیز بر این شرایط تأثیرگذار بوده است. در مورد غزه، درگیری‌های اسرائیل و حماس به صورت غیرمستقیم بر منافع ناتو و روسیه تأثیر می‌گذارد، زیرا هر دو طرف سعی دارند در حوزه خاورمیانه نفوذ بیشتری داشته باشند. در حالی که کشورهای خاورمیانه به طور عمده در این نزاع‌ها بی‌طرف هستند، روابط آنها با آمریکا و روسیه ممکن است بر مواضع آنها تأثیر گذارد. همچنین تنش‌ها در غزه با پیامدهایی برای امنیت و ثبات جهانی همراه است که می‌تواند به‌طور غیرمستقیم بر بحران اوکراین موثر باشد.
References
1.https://www.nato.int/cps/en/natohq/115204.htm
2.https://www.nbcnews.com/news/world/undersea-cables-cut-baltic-sea-hybrid-warfare-russia-germany-finland-rcna180742
3.https://www.politico.eu/article/finland-defense-minister-antti-hakkanen-nato-eu-critical-networks-undersea-cables-damage-russia-baltic-sea/
4.https://www.nbcnews.com/news/world/undersea-cables-cut-baltic-sea-hybrid-warfare-russia-germany-finland-rcna180742
5.https://www.reuters.com/world/europe/finland-warns-hostile-activities-by-russia-2024-10-23/
6.https://theweek.com/news/defence/104574/nato-vs-russia-who-would-win
7.https://parsi.euronews.com/2024/11/21/germany-preparing-800000-troops-in-case-of-a-russian-attack-on-nato-is-eu-facing-wwiii
8.https://parsi.euronews.com/2024/11/21/west-and-china-reactions-to-russia-nuclear-review-did-nato-take-putin-threat-seriousl
9.https://theweek.com/news/defence/104574/nato-vs-russia-who-would-win
10.https://www.aljazeera.com/features/2024/9/30/has-russias-military-improved-enough-to-take-on-nato
11.https://www.statista.com/statistics/1293174/nato-russia-military-comparison/
12.https://theweek.com/news/defence/104574/nato-vs-russia-who-would-win
13.https://responsiblestatecraft.org/2022/07/14/the-real-military-balance-between-russia-and-nato/
14.https://www.spglobal.com/en/research-insights/market-insights/geopolitical-risk/nato-russia-relations-impacts-geopolitical-risk
15.https://www.nato-pa.int/document/2024-russia-wartime-economy-report-harangozo-052-esctd
16.https://www.economicsobservatory.com/ukraine-whats-the-global-economic-impact-of-russias-invasion
17.https://gjia.georgetown.edu/2024/08/28/demystifying-the-enemy-putins-geopolitical-calculus-and-the-war-in-ukraine/
18.https://theweek.com/news/defence/104574/nato-vs-russia-who-would-win
19.https://apnews.com/article/russia-ukraine-missile-attack-sumy-cd4f9fe2cee1ae8aed67d63c22b0703
20.https://economictimes.indiatimes.com/news/defence/why-are-nordic-nations-preparing-for-war-sweden-finland-norway-and-denmark-say-you-should-be-/articleshow/115458058.cms?from=mdr
21.https://www.indiatoday.in/world/story/nuclear-war-risk-high-world-war-three-european-countries-ask-people-stock-food-water-2635926-2024-11-19
22.https://www.bbc.com/news/articles/cjr4zwj2lgdo
23.https://www.ndtv.com/world-news/amid-russia-ukraine-conflict-why-these-countries-are-preparing-for-war-7058655
24.http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/115463459.cms?utm_source=contentofinterest&utm_medium=text&utm_campaign=cppst
25.https://www.aljazeera.com/features/2024/9/30/has-russias-military-improved-enough-to-take-on-nato
26.https://www.nytimes.com/article/north-korea-troops-russia-ukraine.html
27.https://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/axis-of-autocrats-north-koreas-escalating-role-in-russias-ukraine-war
28.https://edition.cnn.com/2024/10/23/asia/north-korea-troops-russia-ukraine-explainer-intl-hnk/index.html
| 29.https://www.middleeasteye.net/opinion/russia-israel-isnt-stepping-confront-why |
