بررسی جایگاه و نقش ایپک در روابط دوجانبه اسراییل و آمریکا

احمد آدینه وند

مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC

بیان مساله
قسمت اعظم گروه فشار اسراییل در امریکا را آمریکایی های یهودی تشکیل می دهند که متعهدند اطمینان یابند که سیاست خارجی آمریکا از نظر آنها در راستای منافع اسراییل پیش می رود چنانکه گفته می شود هیچ گروه قومی دیگری در تاریخ آمریکا چنین تعلق خاطری به ملتی خارجی نداشته است .اقدامات این یهودیان از رای دادن صرف برای کاندیداهای طرفدار اسراییل فراتر می رود و شامل نوشتن نامه به سیاستمداران و سازمان های جدید ،کمک مالی به کاندیداهای سیاسی طرفدار اسراییل و حمایت عملی از سازمان های طرفدار اسراییل هم می شود.
تحلیل مسئله
بررسی وابستگی آیپک به اسراییل
یهودیان آمریکایی مجموعه با عظمتی از سازمان های شهروندی تشکیل داده اند که بخشی ازبرنامه آنها عبارت است از کار به نفع اسراییل ،در بسیاری موارد از طریق نفوذ در سیاست خارجی آمریکا .در میان سازمان های یهودی مختلفی  که سیاست خارجی  بخش اصلی کار آنها است مسلما آیپک مهمترین و سرشناس ترین آنها به حساب می رود.سازمان عظیمی که 150 کارمند ثابت دارد.ایپک سرشار از پول و موضعی بر وفق مراد در چشم انداز سیاسی جنگ سرد،توان سیاسی اش را افزایش داد خاصه آنکه تصویب قوانین جدید مالی موجب پیدایش کمیته های جدید امور عمومی گردید و هدایت پول به سوی نامزدهای هواخواه اسراییل آسانتر شد.
نفوذ گروههایی نظیر ایپک شبانه به دست نیامده است و حاصل سالها روابط پشت پرده و بی سرو صدا میان سران ایپک با اعضای دولتهای امریکا خصوصا روسای جمهور است.ایپک علاوه بر حفاظت از کمک امریکا به اسراییل در صدد کسب اطمینان از این امر است که  قدرت امریکا فضای خاورمیانه را طوری شکل دهد که به اعتقاد او ،منافع اسراییل خصوصا در امور امنیتی ،ارتقاء یابد. در عمل این امر به معنای پشتیبانی از اسراییل در منازعه اش با فلسطینی ها و معطوف کردن قدرت امریکا علیه سایر جنبش ها و کشورهایی است که با اسراییل سر دشمنی دارند اغلب گروههای هواخواه اسراییل به ویژه ایپک  همچنین خواستارند که آمریکا به اسراییل کمک کند تا در خاورمیانه قدرت نظامی برتر باقی بماند .گروه فشار اسراییل حداقل خواستار آن است که آمریکا کشورهای مخالف اسراییل را مهار کند و اطمینان یابد که تسلیحات اتمی به دست نخواهند آورد . برخی از آنها پا را از این فراتر نهاده و مایلند آمریکا از قدرتش برای سرنگون کردن رژیم هایی نظیر ایران و سوریه استفاده کند و در عوض آنها رهبرانی را جایگیر کنند که خواهان همزیستی با اسراییل باشند.
همچنین باید به این نکته اشاره کرد که ایپک از طریق نفوذ در ارکان مختلف حکومت آمریکا و در رسانه ها و نیز بسیاری از موسسات جهانی کمک های اقتصادی کلانی را برای اسراییل فراهم آورده است به گونه ای که ایالات متحده سالانه میلیاردها دلار در اختیار اسراییل تحت عناوین گوناگون از کمک بلا عوض تا مساعدت های مختلف به اسراییل کمک می کند.ایپک علاوه بر این سردمداران امریکا را در برابر این تعهد دایمی قرار داده است که برتری نظامی اسراییل را در منطقه خاورمیانه تضمین نموده و از پیشی گرفتن سایر کشورها نسبت به اسراییل ممانعت به عمل آورد.از این رو می توان نقش ایپک را در حفظ و ارتقاء موقعیت اسراییل بی بدیل دانست.
نگاه اجمالي به ساختار ايپك و اعضاي آن
اگرچه تا سال 1959نامی از کمیته امور عمومی اسراییل و آمریکا(ایپک)برده نمی شد ولی این لابی عملا از سال 1951تشکیل گردیده بود.هدف اولیه این لابی افزایش کمک اقتصادی امریکا به اسراییل بود .کنن بنیانگذار ایپک در سال 1951 می نویسد«اسراییل به کمک اقتصادی آمریکا نیاز داشت تا بتواند انبوه مهاجرین را جذب کند و در ضمن به اقتصاد خود رونقی ببخشد».وی همچنین در جای دیگری توضیح بیشتری داده و می نویسد:«متاسفانه وزارت امور خارجه آمریکا با هر کمکی به اسراییل مخالفت می نمود زیرا از عکس العمل اعراب ترس داشت.خط مشی سیاسی امریکا در آن زمان بر این نکته تاکید داشت که دادن هر نوع کمک به اسراییل موجب خواهد شد اعراب در جنگ سرد به شوروی بپیوندند.به هر حال موضع منفی وزارت خارجه ما را مجبور می کند تا از کنگره کمک بگیریم».
کنن ابتدا نام کمیته ای را که برای حمایت از اسراییل تشکیل داده بود« کمیته صهیونیستی آمریکا برای امور عمومی» نهاد اما در سال 1959تحت فشار گروه ها و سازمان ها ی غیر صهیونیستی،نام لابی خود را به کمیته امور عمومی آمریکا و اسراییل(ایپک) تغییر داد.کنن درباره اقدامات اولیه اش برای بوجود آوردن کمیته امور عمومی چنین می نویسد:«ما تمام سازمان های یهودی اعم از صهیونیستی و غیر صهیونیستی را در لیست قرار دادیم ،سازمان هایی که خود مایل به لابی در کنگره نبودند ولی در عین حال تمایل نداشتند که درب های کنگره را بر روی ما بگشایند».
وقتی که در سال 1959نام کمیته امور عمومی آمریکا و اسراییل انتخاب گردید،یک شورای ملی مرکب از نمایندگان محلی و رهبران سازمان های یهودی برای آن تشکیل داده بود.این شورا از افرادی تشکیل می گردید که شدیدا علاقمند به انجام اقدامات حمایتی از اسراییل بودند و یا می توانستند برای کمیته اعانه جمع آوری نمایند و یا از روابط دوستانه خود با افراد کنگره به نفع اسراییل استفاده نمایند.کمیته اجرایی که عملا مجری اهداف کمیته است به نحو بسیار گسترده ای سازماندهی شد، و در حال حاضر روسای 38 سازمان یهودی در آن عضویت دارند و به عبارت دیگر تشکیلاتی است که معرف 5/4 میلیون یهودی است.
مراکز منطقه ای کمیته مسئول هماهنگی اعضاء محلی و کارکنان کمیته در واشنگتن می باشند.،اعضاء سالیانه 35 دلار حق عضویت می پردازند.و تعداد اعضای آن  به 60 هزار نفر می رسد  که هر ساله در حال افزایش است.
نقش کلیدی را در کمیته امور عمومی امریکا و اسراییل (ایپک)مدیر اجرایی به دست دارد ، این پستی است که از سال 1954 تا 1974 در اختیار کنن بود.پست ریاست کمیته عمومی آمریکا و اسراییل معمولا به اشخاص ثروتمند،با نفوذ و مورد احترام سازمان های یهودی سپرده می شود.
اهميت آيپك براي ايالات متحده
ایپک  به عنوان سازمانی که اعضای آن کنترل بسیاری از  شرکت ها و موسسات اقتصادی بزرگ را در امریکا در اختیار دارند دارای اهمیت بسیاری برای سردمداران این کشور است این لابی دارای 60 هزار عضو ثروتمند است که دارای بودجه سالانه شصت میلیون دلاری می باشد و بر بسیاری از رسانه های امریکا نفوذ و بلکه سلطه دارد بطوری که گفته می شود هر موسسه رسانه ای که بر خلاف مصالح اسراییل عمل نماید به سهولت از سوی امپراطوری رسانه ای صهیونیستها در امریکا به ورشکستگی کشیده می شود. .ایپک در ابتدا بی سر و صدا و مخفیانه عمل می کرد ،اما از زمان جنگ اکتبر 1973به شبحی ترسناک در عرصه سیاسی تبدیل شد که سیاستمداران و مردان حکومتی امریکا از شنیدن نام آن به وحشت می افتادند .روند فعالیت های ایپک در سه مسیر جریان دارد :اول،اعضای ایپک ناظر بر قوانینی هستند که در مورد منافع اسراییل است  و انچه که در کمیسیون های کنگره در دست بررسی قرار دارد .دوم ،اعضای ایپک که تعداد آنها به 60 هزار نفر می رسد بر ایالت ها و مناطقی که در آن ساکن هستند یا در خود واشنگتن فشارهای سیاسی بر اعضای کنگره وارد می کنند.سوم،فعالیت واحد بین ایپک و سازمان های صهیونیستی دیگر که تضمین کننده حمایت بیشتری از سوی اقلیت یهودی کل امریکا نسبت به آنان است.
در واقع بایدگفت که اهمیت ایپک برای امریکا و سران آن ارتباط کاملی با اهمیت اسراییل برای امریکا دارد یعنی هر اندازه اسراییل دارای اهمیت و جایگاه در نزد مقامات امریکا می باشد به همان اندازه منافع ایپک نیز تامین می شود ایپک بارها اعلام کرده است که آمریکا و اسراییل به منظور مقابله با تهدیدات مشترک همکاری عمیق استراتژیک دارند و همکاری امریکا و اسراییل در جهت دفاع در برابر تهدیدات مشترک نسبت به هردو ملت اهمیت فوق العاده و فزاینده اش را به اثبات رسانده است و اسراییل وفادارترین متحد امریکا علیه تروریسم بین المللی است .
در حالی که برخی معتقدند حمایت مداوم و مستمر ایالات متحده از اسراییل به عنوان یک متحد مهم ناشی از موقعیت استراتژیک و ثبات سیاسی و نیز امتیازات تکنولوژی و نظامی آن است اما دیدگاهی دیگر بر ان است که پشتیبانی از اسراییل ممکن است منافع استراتژیکی در گذشته به بار اورده باشد لیکن این منافع در سالهای اخیر به شدت تنزل کرده در حالی که هزینه های اقتصادی و دیپلماتیک آن افزایش یافته است .
که از محل حق عضویت ها و کمک های مالی که افراد و سازمان ها می پردازند پرداخت می گردد.
ميزان نفوذ آيپك در ساختار هاي ايالات متحده
ایالات متحده ،حکومت چند شاخه ای دارد که راه نفوذ را برای اعمال نفوذ در سیاست آن باز می گذارد .از این رو گروههای نفوذ می توانند از راههای مختلفی سیاست آن را شکل دهند برخی از این راهها را می توان به صورت  اعمال فشار بر نمایندگان انتخاب شده و اعضای قوه مجریه ، کمک مالی،رای دادن در انتخابات ،شکل دادن به افکار عمومی و ….نام برد.در این میان گروههای فشار حامی اسراییل خصوصا ایپک توان بالایی در بازیگری در عرصه سیاسی امریکا بر خوردار هستند.ایپک برای جلب حمایت امریکا از اسراییل ،دو استراتژی عمده را تعقیب می کند ؛اولا از نفوذ فراوانی در واشنگتن برخوردار است که به آن وسیله هم کنگره و هم قوه مجریه را به حمایت از سیاست های اسراییل وادار می کند و نظرات شخصی یک قانونگذار و یا سیاستگذار هر چه باشد ایپک تلاش دارد حمایت از اسراییل را یک انتخاب خوب جلوه دهد .دوم اینکه ایپک می کوشد بوسیله تکرار افسانه هایی درباره اسراییل و تاسیس ان ،وجهه مثبتی از اسراییل را به معرض نمایش بگذارد.
یک رکن اساسی کار آمدی ایپک ،نفوذ آن در کنگره ایالات متحده است جایی که اسراییل عملا از هرگونه انتقادی مصون است .با وجودی که کنگره هرگز از بحث درباره مسائل بحث انگیز پرهیز نمی کند ولی زمانی که مسئله ای راجع به اسراییل باشد ،منتقدان احتمالی خاموش می شوند و بندرت بحث و گفتگویی صورت می گیرد.ایپک خود به تنهایی هسته مرکزی نفوذ لابی صهیونیست را در کنگره ایالات متحده شکل می دهد .موفقیت ایپک به دلیل توانایی در پاداش دادن به قانونگذاران و نامزدهای کنگره حامی برنامه های آن و توانایی مجازات مخالفان برنامه هایش است.نفوذ ایپک در کنگره حتی از این هم فراتر است .با توجه به اظهارات داگلاس بلام فیلد ،عضو سابق شورای مرکزی ایپک برای اعضای کنگره امری عادی است که وقتی نیازمند اطلاعات هستند ،قبل از مراجعه به کتابخانه کنگره،سرویس پژوهشی کنگره،کارمندان کمیته و کارشناسان دولت،ابتدا به ایپک مراجعه کنند.
ایپک همچنین نفوذ فراوانی در قوه مجریه ایالات متحده امریکا دارد.این قدرت تا حدودی از تاثیر رای دهندگان یهودی در انتخابات ریاست جمهوری امریکا ناشی می شود .یهودیان علیرغم تعداد اندکشان ،کمک های مالی زیادی در اختیار نامزدهای هر دو حزب قرار می دهند .یک بار واشنگتن پست ارزیابی کرد که نامزدهای ریاست جمهوری از حزب دموکرات برای تامین تا 60درصد پول مورد نیاز جهت انتخابات به حامیان یهودی وابسته هستند.بعلاوه میزان شرکت کنندگان یهودی در انتخابات بالاست و آنها در ایالت های مهمی چون کالیفرنیا،فلوریدا،ایلینویز،نیویورک و پنسلوانیا ،متمرکز شده اند.چون رای یهودیان در انتخابات نزدیک ،اهمیت دارد،نامزدهای ریاست جمهوری ،خیلی مراقب هستند تا دشمنی رای دهندگان یهودی را بر نیانگیزند.
علاوه بر نفود در سیاست های دولت،ایپک می کوشد به افکار عمومی درباره اسراییل و خاورمیانه نیز شکل دهد.ایپک ،مباحثه آزاد درباره مسائل مربوط به اسراییل را نمی خواهد ،چرا که چنین مباحثه ای ممکن است باعث شود تا امریکایی ها سطح حمایت فعلی اشان را از اسراییل مورد پرسش قرار دهند .از این رو ایپک و سایر سازمان های طرفدار اسراییل بشدت فعالیت می کنند تا رسانه ها،گروهی متفکران و دانشگاهیان را تحت نفوذ قرار دهند ،چرا که این نهادها در شکل دادن به افکار عمومی ،نقش بسزایی دارند.
خيانت آيپك به آمريكاو جاسوسی در امریکا به نفع اسراییل
در اوت سال 2004،اف بی آی و اداره ضد جاسوسی وزارت دادگستری ایالات متحده اعلام کردند که در حال بررسی پرونده جاسوسی یکی از تحلیلگران برجسته پنتاگون مظنون به جاسوسی برای اسراییل و ارائه اسناد محرمانه در مورد سیاست ایالات متحده در قبال ایران به ایپک هستند که البته ایپک هم ان اسناد را به سفارت اسراییل تحویل داد.اف بی ای سالها پیش از طرح اتهام جاسوسی علیه تحلیلگر برجسته پنتاگون ،لری فرانکلین و رهبران ایپک ،استیون روزن و کیت ویزمن ،مخفیانه در حال تحقیق بود.در 29 اوت2005،همانطور که پیش بینی می شد ،سفارت اسراییل با اتخاذ موضعی جدی هرگونه اتهام جاسوسی را رد کرد.در همان روز لری فرانکلین با عنوان متهم به جاسوسی،آشکارا معرفی شد ، او تحلیلگر مسائل ایران بود که در راس اهداف ایپک قرار داشت.
دستگیری فرانکلین در مه 2005 و نیز بازداشت استیون روزن،مدیر تحقیقات سیاست خارجی ایپک و کیت ویزمن،کارشناس امور ایران و معاون سیاست خارجی ایپک در چهارم اوت 2005ضربه ای جدی بر دستور جنگ اسراییل-ایپک به ایالات متحده وارد کرد.بررسی های اف بی ای با جمع اوری اطلاعات فراوان در فرایندی چندساله و با احتیاط پیش رفت.با توجه به نفوذ سیاسی گسترده ایپک و متحدینش در کنفرانس روسای سازمان های بزرگ یهودی در کنگره،رسانه ها و در میان مسیحیان بنیادگرا ،وقتی که جاسوسان متهم به پای میز محاکمه کشیده شدند ،.ایپک مبارزه ای گسترده را علیه تحقیقات ضد جاسوسی و در حمایت از رهبران و فعالیت هایش آغاز کرد .در نتیجه،تعداد زیادی از اعضاء برجسته کنگره از هردو حزب،درستی مواضع ایپک را تایید کردند و و اطمینان و حمایت خود را از آن ابراز داشتند.در تاریخ امریکا هیچگاه این تعداد از اعضاء کنگره از هر دو حزب،از سازمانی که متهم به جاسوسی است حمایت نکرده بودند.اکنون با گذشت پنج سال از طرح اتهام جاسوسی علیه روزن و ویزمن،ایپک با بسیج سیاستمداران برجسته،رهبران احزاب و اعضاء ارشد دولت و قدردانی از تلاش های همه جانبه آنان در حمایت از این سازمان،موفق به کاهش حجم تبلیغات منفی علیه خود شده است.
تاثير آيپك بر تغيير سياست‌هاي ايالات متحده
نفوذ و تاثیر گذاری ایپک به گونه ای بوده است که در موارد بسیار مقامات امریکایی را برآن داشته است برغم میل خود سیاست هایشان را به سود اسراییل تغییر دهند این امر زمانی مشهودتر می شود که ببینیم دو رییس جمهور اخیر آمریکا یعنی بوش و اوباما با وجود وعده های خود مبنی بر حمایت از تشکیل کشور مستقل فلسطینی تحت فشارها و جوسازی های ایپک مجبور به تغییر مواضع و بازگشت از سخنانشان در حمایت از تشکیل کشور مستقل فلسطینی شده اند.
در شرایطی که بوش پس از اشغال عراق و در برنامه ای به عنوان نقشه راه برای حل منازعه فلسطینی ها و اسراییل قول داده بود از تاسیس کشور مستقل فلسطین حمایت کند دیری نپایید که با خشم و نگرانی لابی ایپک مجبور به صرفنظر از این موضوع گشت و پرونده تشکیل کشور مستقل فلسطینی را بار دیگر به بایگانی فرستاد.
همچنین اوباما رئیس جمهوری فعلی آمریکا، در نشست سالانه کمیته امور عمومی آمریکا و اسرائیل “آیپک”، نه تنها راه حلی برای بحران خاورمیانه به همراه نداشت، بلکه نارضایتی ملت‌های مسلمان منطقه را برانگیخت.این سخنرانی بیش از این که متوجه ملت‌های منطقه باشد در راستای کسب حمایت لابی صهیونیستی در آمریکا صورت گرفت.در این سخنرانی رئیس جمهوری امریکا صریحا بر پای‌بندی کشور خود برای تامین امنیت رژیم اسرائیل تاکید کرد.اوباما در آستانه انتخابات ریاست جمهوری امریکا در نشست اخیر سالانه آیپک تلاش کرد تا رضایت رهبران لابی صهیونیستی را کسب کند. این نشست ثابت کرد که هیچ رئیس جمهوری در امریکا بدون کسب حمایت لابی قدرتمند صهیونیستی نمی‌تواند به سادگی وارد کاخ سفید شود.بدون شک، از زمان هری ترومن، رئیس جمهوری وقت امریکا در دوران تاسیس رژیم اسرائیل، تا کنون هیچ رئیس جمهوری بدون عبور از کانال آیپک وارد کاخ سفید نشده است.سخنرانی اخیر اوباما در نشست سالانه آیپک کاملا با سخنرانی قبلی وی در وزارت‌خارجه امریکا تناقض داشت. این تناقض در ادبیات سیاسی اوباما نشان می‌دهد که رئیس جمهوری امریکا فعالیت تبلیغات انتخاباتی خود را رسما آغاز کرده است و در ابتدای راه خود کسب حمایت ایپک را در راس برنامه های خود قرار داده است و در این راه تحت فشار اعضاء ایپک چاره ای جز تغییر سخنان خود در وزارت خارجه امریکا مبنی بر پشتیبانی از تشکیل کشور مستقل فلسطینی پیش روی خود ندید.هر چند اعراب و فلسطینیان این سخنرانی را چندان جدی تلقی نکردند، اما اگر سیاست آینده امریکا بر مبنای این سخنرانی شکل گیرد، هیچ امیدی به تشکیل یک دولت مستقل فلسطینی وجود نخواهد داشت.باراک اوباما در سال ۲۰۰۹ در جریان سخنرانی خود در قاهره مصر وعده تشکیل یک دولت مستقل فلسطینی را به مسلمانان داد، اما در سخنرانی اخیر خود در اجلاس آیپک به طور آشکار وعده‌های گذشته خود را انکار کرد.

منابع و مآخذ
1-اوبرین،لی.سازمان های یهودیان آمریکا و اسراییل،ترجمه ع.ناصری،تهران:موسسه تحقیقاتی و انتشاراتی نور،1369..
2-پتراس،جیمز.نفوذ اسراییل در آمریکا،ترجمه غدیر نبی زاده،تهران:ابرار معاصر،1388.
3-عنایه،محمد جلال.قدرت یهودیان در آمریکا،ترجمه محمدرضا بلوردی،تهران:موسسه مطالعات اندیشه سازان نور ،چاپ دوم 1386.
4-کیوان حسینی،اصغر.لابی یهود و سیاست خارجی آمریکا،تهران:موسسه مطالعات اندیشه سازان نور،1388.
5-میرشایمر،جان و والت،استفان.نقش گروه فشار اسراییل در سیاست خارجی آمریکا،ترجمه مهدی احساسی،تهران:نشر آبی ،1386.
6—–.گروه فشار اسراییل و سیاست خارجی آمریکا،ترجمه رضا کامشاد،تهران:نشر فرزان،1388.
7——لابی اسراییل،ترجمه یعقوب نعمتی وروجنی،تهران:انتشارات جام جم،1387.
8-چامسکی،نوام و دیگران.لابی اسراییل و سیاست خارجی آمریکا،ترجمه حسن مرتضوی.فیروزه مهاجر،کاوه بویری،تهران:نشر بازتاب نگار،1386.