مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
تحولاتی که اخیرا در یمن اتفاق افتاده موجب تقویت ایده تجزیه یمن به شمالی و جنوبی شده و موجب واکنش بسیاری از بازیگران داخلی ،منطقه ای و جهانی شده است .در همین راستا برای بررسی بیشتر این امر گفتگویی با حسین نوش آبادی سفیر پیشین ایران در عمان داشته ایم:
واژگان کلیدی: نقش بازیگران غربی در تجزیه یمن ، تجزیه یمن، رخداد های نوین یمن، امریکا و یمن، بازیگران جهانی و یمن
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه بازیگرانی در داخل یمن از روند تجزیه آن حمایت می کنند؟
زمانی که قدرت های استکباری برای حفظ منافع خود یمن را به یمن جنوبی و شمالی تقسیم کردند و هریک از آن قدرت ها یعنی شوروی و آمریکا در حال تامین منافع خود در بخش مهم حوزه خاورمیانه و خلیج فارس بودند. آنچه که اکنون در حال روی دادن است، تکرار سناریوی گذشته برای تقسیم قدرت است. امروزه آمریکایی ها و حامیان منطقه ای آن ها به ویژه سعودی ها، که از اینکه بتوانند قدرت را در یمن به دست بگیرند ناامید هستند، رویکرد تجزیه طلبی را دنبال می کنند تا بتوانند دست کم در جنوب یمن پایگاه خود را داشته باشند و منافع غرب را در منطقه توسط کشورهای وابسته غرب تامین شود. هر آنچه که امروزه می بینیم دورنمایی بسیار خطرناکی ناشی از خوی تجاوزطلبی و روحیه استکباری قدرت های فرامنطقه ای است.
جمهوری اسلامی با تجزیه یمن مخالف بوده و به یمن یکپارچه می اندیشد و اعتقاد براین است که هرگونه تفکری که از تجزیه طلبی منطقه نشئت گیرد به ضرر کشورهای منطقه است و ایجاد یک نقطه آشوب و فتنه در آینده خواهد بود و کشورهای منطقه ای به ویژه همسایگان کشور یمن، بیشترین آسیب را از تجزیه آن خواهند دید. بنابراین سیاست خارجی جمهوری اسلامی مبتنی بر حفظ یکپارچگی و وحدت سرزمینی و پرهیز از کشورهای منطقه است، زیرا هرگونه تجزیه طلبی و انفکاک در سرزمین های عربی منطقه باعث ایجاد تنش و در آینده ایجاد نقطه آشوب و کانون درگیر ها خواهد بود. لذا ایران به عنوان یک کشور قدرتمند منطقه ای هم به کشورهایی که امروزه در مقابل آمریکایی ها فرش قرمزی پهن می کنند و هم به خود آمریکایی ها و غربی ها توصیه می کند که اجازه دهند سرنوشت کشور یمن توسط خود مردم این کشور تعیین شود ما به دور از رویکرد جانب مدارانه و پرهیز از دخالت در امور داخلی کشورها، علاقمند هستیم که سرنوشت کشورهای منطقه به دست مردم منطقه تعیین شود. تفکر تجزیه ای که امروزه در خاورمیانه در سوریه و عراق از سوی کشورهای غربی دنبال می شود اکنون در یمن نیز درحال رخ دادن است که ناشی از سیاست های اجباری و استکباری قدرت های فرامنطقه ای است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه بازیگرانی در داخل یمن موافق و مخالف تجزیه هستند؟
آنهایی که به دنبال تحقق ایده تجزیه هستند، به کشورهای فرامنطقه ای و غربی وابسته اند. زیرا منافع این کشورها در خطر است وگرنه کشورهای منطقه مانند کشورهای عربی نباید هراس و بیمی از یکپارچه بودن یمن داشته باشند. متاسفانه امروزه مشاهده می شود که برخی دولت های منطقه و همسایگان یمن، از بازیگران این سناریو هستند. یعنی سیاست ها توسط غربی ها تعیین می گردد و بازیگران این صحنه برخی کشورهای وابسته منطقه ای هستند که همواره توصیه می شود این رفتارها هم به منافع ملی این کشورها صدمه می زند و هم می تواند در آینده یمن را به کانون آشوب و درگیری تبدیل کند و نزاع های منطقه ای همچنان در آن تدام داشته باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه احزاب ها و گروههای یمنی از روندتجزیه حمایت می کنند؟
به طور کلی مردم خواهان تغییرات و دگرگونی در بافت سیاسی و ساختار سیاسی قدرت در یمن هستند . امروزه جنبش انصارحزب الله به عنوان نماینده مردم، علاقمند هست که مردم در قدرت منطقه ای و تعیین سرنوشت داخلی خود تعیین کننده باشد. از ابتدا نیز روشن بود که برخی از همسایگان کشور یمن علاقه ای به این نداشتند گروههای مذکور که از متن مردم برخاسته بودند، قدرت را در یمن به دست بگیرند. بنابراین اکنون که به خواسته های خودشان نائل نگردیده اند و نتواسته اند برای منزوی کردن جنبش مردمی نتیجه بگیرند، به فکر تجزیه هستند تا بتوانند پایتخت یمن را از صنعا به عدن (که به راحتی امکان پذیر نیست) انتقال دهند. گرچه برخی کشورهای غربی با یک حرکت نمایشی سفارت خانه های خود را از صنعا به یمن منتقل کرده اند که حاکی از این است که غربی ها از سناریو تجزیه حمایت می کنند. بازیگران آن در منطقه نیز کشورهایی هستند که نمی توان به صراحت نام برد نیاز به نظر تحلیلگران سیاسی دارد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه گروه هایی در داخل یمن از روند تجزیه حمایت می کنند؟
گروههای داخلی یمن که وابسته به قدرت های فرامنطقه ای هستند و وامدار کشورهای غربی شده اند، از تجریه یمن استقبال می کنند. اما گروه های مردمی مخالف تجزیه هستند و بعید است که به راحتی بتوانند یمن را به یمن شمالی و جنوبی برای بار دوم تجزیه کنند. با توجه به حرکتی که در یمن رخ داده است، خیزش و انقلاب مردمی است که در شمال وجود ندارد بعید است که چنین ایده ای محقق شود. اما در عین حال دارد مسیر انقلاب مردمی را به انحراف می کشد. به نظر نمی رسد که تجزیه یمن غربی ها را منافعشان برساند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه عوامل و بسترهایی نیاز است تا روند تجزیه مسیر خود را طی کند؟
تجزیه یک کشور به سهولت قابل انجام نیست. اولا باید آن گروه ها و کانون هایی که به سمت تجزیه قدم بر می دارند باید استیلای خودشان را در منطقه اثبات کنند. زمانی که مردم از تجزیه استقبال نمی کنند بنابراین باید به قوه ی قهریه متوسل شوند . قوه قهریه نیز معمولا در مقابل خواسته های مردمی، موج تقاضاها و انگیزه های مردمی پاسخگو نیست. لذا به نظر می رسد تجزیه یمن اولا به سادگی تحقق پذیر نیست، ثانیا با تنش های منطقه ای و چالش های بین همسایگان همراه خواهد بود و می تواند درگیری ها و مناقشه های داخلی کشور یمن را همچنان توسعه و آرامش را از این منطقه بگیرد. در این صورت یک حرکت فرسایشی بین گروه های مخالف به وجود می آید و تشدید درگیری های بین احزاب و گروههای سیاسی متمایل با غرب و آن هایی که به کشورهای منطقه ای که از این سیاست حمایت می کند وابستگی دارند، رخ می دهد.
جمهوری اسلامی ایران موضع خود را به صورت صریح اعلام کرده که به هیچ روی با تجریه یمن موافق نبوده و به یمن یکپارچه و متحد می اندیشد و تجزیه یمن ناشی از روحیه استکباری کشورهای منطقه است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: از میان پنج عضو شورای امنیت حامیان روند تجزیه مخالفان کدامند؟
به نظر می رسد آمریکا و گروههای غربی اروپایی از این سیاست حمایت می کنند. اما بعید است که روسیه و چین در این بازی مشارکت کنند. همواره کشورهای عضو شورای امنیت و صاحب رای، مانند روسیه و چین با سیاست های آمریکا در منطقه خاورمیانه، همراه نبوده اند. به نظر می رسد کار مشکلی پیش رو باشد. زیرا همانطور که حق وتو برای آمریکایی ها و برخی کشورهای وجود دارد، برای کشورهای روسیه و چین نیز محفوظ است تا از حق خود در مقابل تجزیه یمن استفاده کنند . اکنون نیز به نظر نمی رسد که شورای امنیت برای رسمیت بخشیدن به تجزیه یمن به راحتی تصمیم بگیرد.
