مرکز بین الملللی مطالعات صلح-IPSC
در چند ماه گذشته اخبار و گزارش های متعددی از افزایش روابط روسیه و مصر به گوش رسیده و اخيرا نيز دو وزير دفاع و خارجه روسيه از قاهره ديدن كردند. اما پرسشي كه وجود دارد نوع نگاه بازيگران منطقه اي و بين المللي به اين روابط است. در همین راستا برای بررسی بیشتر رويكرد بازيگران منطقه اي و بين المللي موثر به آينده روابط روسیه و مصر گفتگویی با سيد هادي سيد افقهي کارشناس مسائل مصر داشته ایم:
واژگان کلیدی: روسیه و حضور نظامی در مصر، حضور نظامی روسيه در مصر، آينده توازن روسیه در مصر با امريكا، افزايش حضور نظامی روسيه در مصر روسیه، حضور نظامی در مصر و آينده توازن با امريكا
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نقش بحران سوريه و بازيگري ايران تا چه ميزاني در توجه مسكو به مصر موثر بوده است؟
سوريه عمق استراتژيك مصر بوده است و سوريه هرگز از مصر جدا نشده است. وقتي مصر با رژيم صهيونيستي جنگيد سوريه هم در 1967 و هم در 1973 دركنار آن بود و بخشي از خاك خود را از دست داد لذا وقتي مرسي در آخرين سخنراني خود قطع رابطه بين مصر و سوريه را اعلام كرد و احتمال شركت مردم و ارتش مصر را در تقابل با ارتش سوريه در كنار تروريست ها را مطرح كرد بسياري را شگفت زده كرد. در واقع اين حركت حركتي نابخردانه و كاملا سازماني بود، لذا مردم مصر واكنش نشان داند و حساسيت ها بيشتر شد. حال حكومت جديد مصر كه در حال نزديك شدن به مسكو است درصدد تدوين رابطه با دوست استراتژيك خود يعني سوريه است. چنانچه ما تغييري لحني در گفتمان سياسي دولتمردان مصر از جمله سيسي و نخست وزير و نبيل فهمي وزير خارجه مصر را شاهديم. همچنين مطبوعات و شبكه هاي تلويزيون مصر درصدد كاهش لهجه تند و تهاجمي بر ضد اسد و سوريه بوده اند. من تصور ميكنم با توجه به نقشي كه جمهوري اسلامي ايران در تحولات سوربه و دعوت به ورود به مذاكره انجام داده و همچنين همكاري هاي صميمانه روسيه با ايران و نزديك تر شدن مصر با سوريه مي توان نتيجه گرفت كه نزديكي مصري ها به روسيه ممكن است موجب افزايش روابط و افزايش سطح روابط ايران و مصر هم گردد. چنامچه پالس ها و شواهدي هم وجود دارد و فهمي در مصاحبه اي گفته بود كه ما حاضر هستيم بين ايران و برخي ازكشورهاي خليج فارس براي تنش زدايي ميانجي گري كنيم. همچنين وي قبلا گفته بود ما هيچ گونه مشكلي براي ارتقاي روابط با ايران نداريم. البته اشاره كرد كه شرط هايي هم داريم . در واقع با توجه به اولويت هاي داخلي مصر و مسائل مصري آنها با توجه به شرايطي كه عدلي منصور و سيسي مطرح كرده اند بعد از برگزاري انتخابات و تدوين قانون اساسي با ثبات بيشتر وضعيت در داخل مصر به پرونده هاي خارجي خود توجه بيشتري كنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نقش رويكرد سياست خارجي امريكا در توجه به خاور دور در نگرش روسيه به خاورميانه و مصر چيست؟
پاسخ به اين سوال ميتواند ريشه بسياري از تحولات در منطقه را پيدا كرد. در واقع طرح آينده امريكايي ها رويارويي و جنگ اقتصادي با غول چيني و مجموعه بريك در منطقه آرام كه از خاور دور شروع ميگرد است. بنابراين به دنبال يك حافظ منافع خوب و وفادار در منطقه ميگردد اما تلاش ميكند زماني منطقه خاورميانه را رها كنند كه رقباي اصلي خود در منطقه يعني روسيه و مجموعه بريكس از يك سو و جريان مقاومت به رهبري ايران را به نحوي تضعيف كرده و جانشينان خود را در منطقه قرار دهد و به شرق آسيا و آرام توجه كنند. لذا به همين دليل جنگ در سوريه را آغاز كردند تا پاي ايران را هم به معادله كشانند. لذا اكنون نيز سعودي ها و قطري ها از نزديك شدن ايران و امريكا خشمگين و از پيروزي ديپلماسي فعال روس ها و ايراني ها بر عليه ديپلماسي نظامي و ريزش ديپلماسي نظامي امريكا ناراحت هستند. چيني ها، روسها هم ميدانستند كه امريكا تلاش ميكند منطقه را به دست تركيه، اسرائيل و كشورهاي مرتجع منطقه سپارد و به جنگ چين رود. لذا چيني ها، روسها و جريان مقاومت ناتو و امريكا را در منطقه زمين گيركردند و به هيچ قيمتي اجازه سرنگوني حكومت اسد را ندادند. به همين دليل روس ها امريكايي ها را مجبوركردند با قواعد خود منطقه را مديريت كنند. مخصوصا اين امر نقطه عطف جديدي شد كه در زمان اعلام حمله امريكا به سوريه در مساله سلاح شيميايي اين حمله ناكام ماند و اين امر آغاز شمارش معكوسي براي سياست خارجي امريكا بود. امريكا براي اولين بار با وجود تصميم در حمله قادر به حمله نبود و موانع جدي براي اين حمله وجود داشت. لذا تغيير رويكرد امريكا با رقبا خود در سطح بين المللي كه روسيه و ايران در سطح منطقه بايد وارد تعامل گردد.لذا بايد گفت مديريت بحران در منطقه به دست روسها، ايراني ها است نه امريكايها. يعني نقش كنشگر انفعالي را امريكايي ها و مجموعه غربي بازي ميكند. چنانچه اكنون تركيه هم دوان دوان به دنبال ترميم روابط با عراق است و امير قطر هم نامه اي توسط يكي از اعضاي جبهه فتح به بشاراسد فرستاد. عربستان و رژيم صهيونيستي هم متضررين اصلي هستند. لذا اكنون اسرائيل در حال مانع تراشي براي عدم حل پرونده هسته اي ايران است. چرا كه حل اين پرونده آسيب جدي و استراتژيكي به منافع رژيم صهيونيستي در منطقه ميزند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: رويكرد واشنگتن به احتمال افزايش روابط و همگرایی بین قاهره و مسکو چيست؟
نخستين واكنش امريكايي ها آن بود كه جان كري قبل از محاكمه مرسي به قاهره رفت و نوعي چرخش صد و هشتاد درجه اي نسبت به موضع گيري خود در تحولات مصر و مخصوصا نسبت به اخوان داشت. به نظر ميرسد امريكا اندك اندك دست خود را از پشت اخوان برميداند و اخوان را به دست حكومت مصر مي سپرد. در اين حال اين رويكرد نوعي چرخش در مصر بود. اكنون امريكا در مورد كمك هاي نظامي خود به مصر با ابهام سخن ميگود نه بر دادن كمك توجه ميكند نه بر ندادن كمك اصرار مي ورزد و مي گويد منتظر انتخابات و برقراري روابط با حكومت منتخب آينده مصر هستيم. يعني اكنون امريكايي ها فهيمده اند كه اگر به حكومت مصر فشار بيشتري وارد كنند حكومت نوين مصر به روسيه و جريان مقاومت توجه بيشتري ميكند، لذا با احتياط بيشتري با مصر و همراه با نگراني با مصر تعامل ميكنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه بازيگران عربي به افزايش روابط مصر و روسيه چيست؟
اين بازيگران چند دسته هستند. قطر حامي اصلي و اسپناسر مالي و تبليغاتي اخوان در مصر بود. وقتي اخوان در مصر سرنگون شد روابط مصر و قطر تيره و تار شد به جاي آن نفوذ و بازيگري عربستان، امارات، كويت در مصر شكل گرفت و بحرين و اردن هم بعد به آن پيوستند اما آنها هر چند مي خواهند جايگزين نقش قطر در حكومت فعلي مصر شوند اما با شناختي كه از روحيه مصري ها و هوشمندي و عزت نفس آنان دارم بعيد ميدانم اجازه ايفاي نقش عربستان و كشورهاي ديگر منطقه به جاي قطر دهند. حجم تاريخ، فرهنگ، جايگاه مصر اجازه نقش به سعودي ها در مصر نميدهد. دسته ديگر كشورهاي ديگري هستند كه روابط عادي خود را با اخوان را حفظ كردن چون الجزاير ليبي و.. تونس .. بنابراين صف بندي هايي كشورهاي عربي نسبت به تحولات اخير در مصر و نزديك شدن مصر به روس ها براي برخي نگران كننده است و براي برخي مانند الجزاير، سوريه و يمن و.. هم خوشايند است.
