مركز بين المللي مطالعات صلح–IPSC
طبق اصل 121 قانون اساسی، مراسم تحلیف رؤسای جمهور باید در محل مجلس شورای اسلامی برگزار ميگردد مراسم دارای ویژگی‌هایی است که در تاریخ انقلاب بی‌سابقه بوده و با حضور نمایندگانی بیش از 50 کشور دنیا و از جمله حضور ۱۰ رئیس جمهور، ۲ نخست‌وزیر،۶ رئیس مجلس، 8 معاون رئیس جمهور، ۳ معاون نخست‌وزیر، 11 وزیر خارجه، ۱۳ وزیر از سایر وزارتخانه‌ها و معاون دبیرکل سازمان ملل در مراسم تحلیف حسن برگزار می‌شود. همچنين سفرا و رؤسای دفاتر نمایندگی بیش از 120 کشور جهان که در تهران مقیم هستند در این مراسم حضور می‌یابند. به عبارتي مقامات عالی‌رتبه دیگر کشورها که در سطح رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر، رئیس‌مجلس، معاون رئیس‌جمهور، معاون نخست‌وزیر و وزرای خارجه و سایر وزرا حضور دارند. با توجه به اهميت اين امر و سطح مهمانان و نوع تاثير اين امر در سياست خارجي ايران و نگاه كشورها به تهران زمينه اي شد تا به گفتگويي با دكتر علي بيگدلي استاد دانشگاه و كارشناس مسائل بين المللي بنشينيم:
واژگان كليدي: اهميت تحليف رئيس جمهور روحاني ، پيامدهاي ديپلماسي تحليف روحاني، اهميت ديپلماسي تحليف روحاني ، مراسم تحليف دكتر حسن روحاني
مركز بين المللي مطالعات صلح: اهميت مراسم تحليف دكتر رو حاني با توجه به سطح حضور رهبران شركت كننده در اين مراسم چيست؟
در درجه نخست اين امر موجب بالا رفتن پرستيژ ملي كشور ميشود. ما همچنين مي خواهيم به دنيا نشان دهيم كه انتخاب يك رئيس جمهور در سحط ملي براي ما اهميت فراواني دارد. گذشته از اين نيز اين امر رسمي در سطح دنيا است كه زماني كه رياست جمهوري و رهبري تغيير مي كند مقامات خارجي و كشورهاي دوست را در اين مراسم دعوت ميكنند. اين ديپلماسي از گذشته هاي دور بوده و به نوعي تازگي ندارد. اينكه ما اكنون از كشورهاي خارجي براي نخستين بار دعوت به برگزاري چنين مراسمي كرده ايم مي خواهيم به دنيا بگوييم برخلاف آنچه كه تحريم هاي مورد نظر داشتند ما در انزواي سياسي قرار نگرفته ايم و بيش از شصت كشور به مراسم تحليف رياست جمهور ايران آمده اند. يعني جدا از اينكه كشورهاي شركت كننده در اين مراسم تا چه ميزاني داراي چه شان و اهميت در روابط بين الملل هستند ما توانسته ايم مقامات حدود 60 كشور را به مراسم دعوت كنيم. اين امر هم نمايش قدرتي براي كشور است.
در اروپا چنين برنامه هايي و دعوت از رهبران و مقامات كشورهاي ديگر در زمان تاجگذاري و … متدول بود. ولي در كشور ما براي نخستين بار است. من فكر ميكنم اين كار از توجهات خود آقاي روحاني و اطرافيان وي باشد يعني كار بسيار جالبي است. همچنين اين امر بيانگر اين مساله ست كه ايران آمادگي دارد كه پنجره هاي جديدي به سوي جهان بگشايد و از همان رويكردها بهره گيرد دنيا در تغيير مقامات خود بهره مي گيرد. يعني ما مي خواهيم رنگ جهاني به خود گيريم. اين رويكرد رويكرد جالبي است. جدا از اينكه اين مساله نمايش اين مساله است كه ما در حال حركت به سوي دنيا هستيم و پنجره هاي خود را باز ميكنيم ضمنا به دنيا هم اعلام ميكنيم كه در انزواي سياسي نيستيم و توانسته ايم 60 كشور دنيا را دعوت كنيم.
گذشته از اين اين رويكرد نشان دهنده رويكردي جديد از ايران به سياست منطقه اي است و ما در حال پياده كردن سياست اعتدال و احتياط در سياست منطقه اي هستيم. همچنين جنبه هايي از چالش هاي سياست خارجي كه جنبه استراتژيك خارجي ندارد در آينده حل خواهده شد. همچنين در حاشيه هاي نشست هايي اين چنيني ميتواند مذاكراتي چند جانبه و دو جانبه بين كشورها صورت گيرد البته اي امر بستگي به مهارت ديپلماتيك كشور ما هم دارد تا به برقراري روابط بهتر سياسي اقتصادي و رفع مشكلات منطقه يا خود استفاده كنيم. قاعده بين المللي هم اين است كه برگزراي نشست هايي اين چنيني به سود كشور ميزبان تمام گردد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: سطح شركت مقامات و رهبران خارجي شركت كننده در مراسم تحليف رياست جمهور جديد ايران جناب دكتر روحاني را چگونه مورد ارزيابي قرار مي دهيد؟
مجموعه هيئت هايي كه شركت كرده اند بيش از پنجاه كشور جهان در سطوح مختلف در اين مراسم شركت اند.در اين حال اينكه اين دعوت در چه سطح و مقامي پذيرفته شده است ممكن است كشورهايي كه به ما نزديك تر هستند نخست وزير و ريس جمهور خود را به ايران فرستاده باشند يا سطح شركت خود را پايين آورند. در اين حال بايد گفت سطح شركت مقامات در مراسم تحليف روحاني بستگي به ميزان روابط با كشورهاي مختلف در جهان دارد. يعني به نسبت روابط ما با كشورهاي ديگر جهان اين كشورها مقامات خود را به تهران اعزام كردند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در سالهاي گذشته روابط ايران با كشورهاي عربي و غربي با چالشهايي بيشتر همراه بوده است. در اين با توجه به مراسم تحليف رياست جمهور جديد ايران نگاه كشورهاي عربي و غربي به دولت نوين روحاني چيست؟
خيلي از كشورهاي عربي براي رئيس جمهور جديد ايران تبريك فرستادند. در اين حال سخنان اخير آقاي روحاني مي تواند رنگ و لعاب جديدي به سياست خارجي ايران بعد از بحران هاي و چالش هاي سياست خارجي ايران در دوران آقاي احمدي نژاد دهد. در واقع حضور آقاي روحاني براي كشورهاي عربي بيشتر جذابيت داشته است چرا كه اين كشورها در همسايگي ما قرار داشته اند و شايد نوعي نگران از رفتارهاي سياسي و منطقه اي ايران بوده اند. همچنين سخنان و رويكردهاي روحاني و به كاربردن كلمات اميدوار كننده در زمينه روابط خارجي موجب جلب بيشتر آنها شده است.
گذشته از اين اتحاديه اروپا نزديك ترين محل ژئوپلتيك براي ايران است و من پيشنهاد ميكنم آقاي روحاني نخستين سفر خارجي خود را به كشورهاي اروپاي بويژه آلمان يا فرانسه انجام دهد. برخلاف امريكا اتحاديه اروپا سياست ملايم تري را در مورد روحاني در پيش گرفته است. همچنين ما ميتوانيم به اتحاديه اروپا نزديك شويم و فضاي داخلي كشور ما قابليت پذيرش فرانسه و آلمان را به عنوان دو كشور اصلي اتحاديه اروپا دارد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با درنظرداشت دو رويكرد كنوني امريكايي ها در مورد ايران يعني رويكرد تعاملي و كاهش فشار و تحريم ها تا آزمون دولت آقاي روحاني و همچنين توجه به اعمال فشار مداوم و افزايش تحريم ها تاثير مراسم تحليف آقاي دكتر روحاني به عنوان رياست جمهور جديد و حضور بيشتر كشورهاي خارجي در آن چه تاثيري در آينده پرونده هسته اي و نگاه امريكا به ايران دارد؟
امريكايي ها دو نوع نگاه در مورد ايران دارند. جمهوري خواهان و تندرو ها نوعي رويكرد نسبت به ايران دارند كه بيشتر تحت تاثير لابي هاي صهيونيست هستند و سخنگوي بيروني اين طيف آقاي نتانياهو است. وي اشاره كرده است كه آقاي روحاني گرگي است در لباس ميش. اين نوع تفكر در مقابل نگاه دمكرات ها است. آقاي اوباما در راس اين نظر است كه بايد فرصت ديگري به روحاني داد تا بتواند رفتارهاي جديد بروز دهد. در واقع كساني كه با ايران ضديت دارند اعتقاد دارند كه رابطه ايران با امريكا مطرح نيست و مساله هسته اي و حقوق بشر و… هم مهم نيست بلكه مشكل اصلي از اين ديد در روابط با ايران با امريكا اسرائيل است يعني نوع نگاه و سياستي كه ايران در مورد اسرائيل دارد باعث ميشود تا لابي هاي قدرتمند در امريكا اجازه ندهند كه ايران صرفا با حل مساله هسته اي به حيات خود ادامه دهد. بنابراين از اين ديدگاه اگر قرار است ايران به سوي امريكا حركت كند بايد نخست سياست خود را در مورد اسرائيل تغيير و خصومت خود را كاهش دهد تا قابليت پذيرش در امريكا را داشته باشد. يعني اگر ما پرونده هسته اي خود را با با امريكا را هم حل كنيم باز با امريكا مشكل خواهيم داشت. مصر زمان ناصر هم اين گونه بود امريكاي ها بر ناصر در مورد اسرائيل فشار مي آورند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: تاثير مراسم تحليف رياست جمهوري و شركت مقامات و رهبران خارجي در اين مراسم چه تاثيري بر آينده فرصت هايي كه در اختيار دولت آقاي دكتر روحاني در سياست خارجي دارد؟
كشورهايي كه به مراسم تحليف آقاي روحاني آمده اند خيلي ارزش بين المللي ندارند و كشورهايي فقير و يا كشورهاي منطقه اي هستند. يعني كشورهاي حاضر در مراسم تحليف ارزش تعيين كننده زيادي در روابط بين الملل ندارند. ارزش اين كشورها در سياست خارجي تقريبا پتانسيل ارزشمندي نيست، اين كشورها نه قابليت سرمايه گذاري اقتصادي دارند و نه ارزشي در سياست خارجي دارند. همچنين حضور شخصيت هاي چون سولانا در مراسم تحيلف نميتواند چندان قابل توجه باشد چرا كه وي اكنون نماينده سياست خارجي اتحاديه اروپا نيست. با اين حال اما از جهت اينكه ما ميتوانم نوعي نمايش مناسب در مراسم تحليف داشته باشيم مناسب است. همچنين ما در حال پياده كردن الگوهاي بين المللي در كشور خود به حالت تدريجي هستيم و در نوع خود كار جالبي است. مديريت ما در مساله سوريه نگاهي استراتژيك است بنابارين من تصور نميكنم اين دعوت تغييري در سياست منطقه اي ما و حداقل در سياست هاي كلان منطقه اي ما داشته باشد در اين حال ممكن است روابط ما با برخي از كشورهاي منطقه كه همراه با خصومت بوده است را تا حدي تغيير و به سوي آرامش برد. در اين حال اين امر هم مورد نظر است كه ايران قدرتي منطقه اي و آنان تلاش نمي كنند تا اين قدرت منطقه اي را از خود نگران كنند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: بسياري از رهبران همسايه و منطقه چون روسای جمهور ترکمنستان، تاجیکستان، ارمنستان، پاکستان، قزاقستان، افغانستان، لبنان، کفیل رئیس جمهور عراق و.. در مراسم تحليف روحاني شركت كرده اند. اين امر بيانگر چيست؟
كشورهاي منطقه اي هر چند نگران قدرتمند تر شدن ايران هستند ولي اين نكته را هم در نظر دارند كه در روند افزايش قدرت ايران خود را از ايران دور نگه ندارند. يعني نمي خواهند صرفا به اتكا به كشورهاي اروپايي و امريكا در برابر ايران بايستند. لذا كشورهاي منطقه جدا از ارسال پيام براي انتخاب آقاي روحاني در مراسم تحليف آقاي رو حاني در بالاترين سطح شركت ميكنند. اين امر بيانگر اين است كه ايران ميتواند موقعيت مناسب منطقه اي را تصاحب كند ولي مديريت گذشته سياست خاجي ما اين امر را رعايت نكرده است. ما بايد سياست بيروني خود را جهاني كنيم و به اين سو حركت كنيم.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آیا می توان گفت که با توجه به حضور این میهمانان خارجی این مراسم یک نقطه عطفی در سیاست خارجی ایران باشد؟
بله. اين امر در كنار كاهش فشار بر ايران مي تواند فضا را به گونه اي مهيا كند تا براي نخستين بار چنين رخدادي اتفاق افتد اين امر بيانگر اين است كه رئيس جمهور جديد نگاه مناسبي به خارج است و تلاش مي كند تا با اصلاح درون به بهبود سياست خارجي كشور بپردازد. ممكن است حضور كشورها در تهران در سطح تحريمها اثري نداشته باشد، اما همين مقدار كه ما بتوانم حدود يك چهارم كشورهاي سازمان ملل را در مراسم تحليف رئيس جمهو خود دعوت كنيم پيامي به منطقه و جهان است. در واقع ايران به عنوان قدرتي منطقه اي نقشي در سياست منطقه اي خود بازي ميكند. همچنين به سوي نوعي آشتي بين المللي با كشورهاي ديگر حركت ميكنيم.
گفتگو از فرزاد رمضاني بونش
