اهداف فرانسه در دو بحران داعش و اوکراین – گفتگو با دکتر پیروز ایزدی

مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC

در حالی که قرارداد ۱.۱۲ میلیارد یورویی بین فرانسه و روسیه برای ساخت ۲ فروند ناو میسترال در ژوئن ۲۰۱۱ میلادی به امضا رسیده فرانسه درباره تحویل اولین ناو جنگی کلاس میسترال به روسیه ابراز تردید می کند. در این حال با . اقدامات اخیر روسیه در شرق اوکراین فرانسه آمریکا فشار زیادی را بر فرانسه وارد کرده است تا تحویل این ناو به روسیه را متوقف کند. گذشته از این نیز فرانسوی ها اکنون ملاحضات خاصی در مورد نگاه به داعش دارند. در همین راستا برای بررسی رویکرد فرانسیه در دو بحران اخیر گفتگویی با دکتر پیروز ایزدی داشته ایم:

مرکز بین المللی مطالعات صلح: نوع رویکرد و اهداف سیاست خارجه­ی فرانسه در تحولات اوکراین چیست؟

فرانسه هم مانند بقیه کشورها از اتفاقاتی که در اوکراین به انضمام کریمه و نقض تمامیت ارضی اوکراین افتاد، موضع سخت­گیرانه­ای نشان داد. در مراحل اولیه، همان­طور که در قرارداد فروش میسترال نشان داد، تا آن زمان علاقه­مند نبود که منافع اقتصادی خود را فدا کند، ولی با تحولات بعدی که صورت گرفت، ناآرامی­هایی در مناطق شرقی اوکراین ایجاد شد و گزارش­هایی مبنی بر این­که نیروهای روسیه هم وارد عملیات شدند منتشر شد، تحت فشارهایی که قرار گرفت تحویل اولین ناو را به تعلیق درآورد و موضع سخت­تری در قبال روسیه گرفت. می­بینیم که وقتی اتفاقات جدیدی افتاد و به نوعی از طرف روسیه خط قرمز شکسته شد، یعنی دخالت­های روسیه در مناطق شرقی اوکراین محرز شد، لذا فرانسه هم مجبور شد موضع سخت­تری بگیرد.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به بحث تحریم­ها در مقابل روسیه، نگاهی که پاریس به استفاده از ابزارهای اقتصادی دارد، چیست؟

رویکرد فرانسه هم، رویکرد مخالفت با اقدامات روسیه بود. تا یک مرحله­ای تلاش می­کرد منافع اقتصادیش خیلی لطمه نبیند، ولی بعد از آن مرحله، تحت فشارهای سایر کشورهای اروپایی مجبور شد فعلا از این منافع اقتصادی هم مقداری گذشت کند و با اعمال تحریم­های بیشتر از طرف اتحادیه­ی اروپا و امریکا علیه روسیه، او هم گامی بردارد و تحویل ناوهای میسترال را تعلیق کند. قبلا استدلال فرانسه این بود که این قرارداد قبل از تحریم­ها منعقد شده و شامل این تحریم­ها نمی­شود، اما با انتقاد شدید امریکا و انگلیس و بعضی از کشورهای دیگر اروپایی به ویژه کشورهای شرق اروپا مانند لهستان رو به رو شد. البته هنوز هم قرارداد ملغی نشده، ولی فعلا تحویل یکی از ناوها که قرار بود طی یکی دو ماه آینده صورت بگیرد، به حالت تعلیق درآمده است.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: موضع فرانسه در بین کشورهای عضو اتحادیه­ی اروپا چه همانندی­ها و مخالفت­هایی با اعضای دیگر اتحادیه، به ویژه آلمان و انگلستان و امریکا دارد؟

فرانسه موضع میانه­ای داشته است. بعضی از کشورهای اروپایی مانند لهستان طرفدار این بودند که اتحادیه­ی اروپا موضع سرسختانه­ای اتخاذ کند. امریکا و انگلیس هم طرفدار این بودند که موضع سخت­تری از طرف اتحادیه­ی اروپا اتخاذ شود. چون جدا از این­که روس­ها در بازار بورس انگلیس سرمایه­گذاری زیادی کرده بودند، این­ کشورها به لحاظ اقتصادی، مشکلی نداشتند. کشورهایی که کمتر متضرر می­شدند، موضع سخت­تری داشتند. فرانسه هم چون با روسیه قرارداد تسلیحاتی عمده امضا کرده بوده، با توجه به بیکاری­ای که الان در فرانسه هست و ایجاد اشتغالی که از طریق این قراردادها ایجاد می­شود و متضرر می­شد، موضع میانه داشت. ولی با بالا گرفتن تنش­ها و شاعبه­ی حضور مستقیم نیروهای روسی، تحت فشار، فعلا مجبور شده است تحویل اولین ناو را به حالت تعلیق دربیاورد.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: فرانسه در آینده­ی بحران اوکراین، چه رویکردی به روابط با روسیه خواهد داشت؟

فرانسه همیشه گفته است باید اتحادیه­ی اروپا به گونه­ای رفتار کند که درهای مذاکره با روسیه همیشه باز باشد. با توجه به این­که مسئله­ی مبارزه با تروریسم افراط­گرایی هم خیلی برجسته­تر شده و همه چیز را تحت الشعاع خود قرار داده است، الان فرانسه هم به دنبال این است که به نوعی با تعامل با روسیه، مسئله­ی اوکراین از طریق مسالمت­آمیز و صلح­آمیز حل شود و همه­ی انرژی­ها معطوف به مبارزه با داعش و گروه­های افراطی سنی شود.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: در شرایط کنونی نگاه­هایی که فرانسوی­ها به مسائل خاورمیانه و تروریسم دارند، چیست؟

فرانسه میزبان کنفرانس بین المللی شورای امنیت در عراق بود و آقای اولاند در سخنرانی­ای که داشت، اعلام کرد فرانسه در حملات نظامی– هوایی علیه داعش مشارکت می­کند و در اولین مورد هم حمله­ی هوایی علیه داعش را روز جمعه انجام داد. به هر حال فرانسه از دو نظر احساس می­کند ضرورت دارد در مقابله با داعش به صورت جدی وارد عمل شود. یکی این­که فرانسه همیشه طبق سیاست­های استراتژیک خود می­خواهد در مدیریت امور جهانی به عنوان یکی از قدرت­های بزرگ که عضو دائمی شورای امنیت هم هست، نقش داشته باشد. این­ها عرصه­هایی است که می­تواند در آن زمینه­ها نقش­آفرینی کند و نمی­خواهد این فرصت­ها را از دست دهد. همان­طور که قبلا هم درمورد لیبی این کار را انجام داد. مورد دیگر هم، احساس خطری است که فرانسه از نظر امنیت داخلی می­کند. چون تعدادی از مسلمانان افراط­گرای فرانسوی برای جهاد وارد سوریه شدند و احساس نگرانی از این است که اگر روزی به فرانسه برگردند، با توجه به این که از نظر افکار هم شدند و با مسائل نظامی و هم آشنایی بیشتری پیدا کرده­اند، یک تهدید امنیتی داخلی برای خود فرانسه به وجود بیاورند.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی، تا چه حد ممکن است فرانسوی­های حاضر به مشارکت گسترده­ی نظامی در ائتلاف ضد داعش باشند؟

مشارکت قطعا محدود به انجام حملات هوایی خواهد بود. با توجه به هزینه­هایدلار و تلفات انسانی و … که می­تواند داشته باشد، بعید است که فرانسوی­ها به صورت زمینی وارد عرصه­ی نبرد شوند. آن­ها از طریق کمک به گروه­هایی که در حال جنگ با داعش هستند، مانند گروه­های کرد یا دولت عراق وارد عمل می­شوند. در سوریه هم به دنبال این هستند که ارتش آزاد را که متشکل از گروه­های میانه­رو و لائیک و … هست، تقویت کنند.

مرکز بین المللی مطالعات صلح:در شرایط کنونی، نگاهی که دولت پاریس به دولت اسد دارد چیست؟

فرانسه همیشه دنبال این بوده است که حکومت اسد مشروعیت خودش را از دست داده و باید سرنگون شود. الان با توجه به شرایط پیچیده­ای که پیش آمده و شبهه­ای که به وجود آمده که اگر گروه­های مخالف بشار اسد را تضعیف کنند، باعث می­شود قدرت بشار اسد زیاد شود، یک حاصل جمع صفر در آن­جا حاکم است. به همین دلیل فرانسه گفته است، به هیچ وجه مایل به همکاری با خود سوریه نیستیم. آن­ها بیشتر تمایل خود را به این نشان دادند ­که ارتش آزادی را که متشکل از نیروهای لائیک و میانه­رو است، از طریق آموزش نظامی و کمک­های تسلیحاتی و …. تقویت کنند.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: آینده­ی رویکرد فرانسه را در مسائل خاورمیانه چگونه مورد بررسی قرار می­دهید؟

خاورمیانه، به خصوص منطقه­ی شام که متشکل از لبنان و سوریه است، یکی از جاهایی است که از قدیم منطقه­ی نفوذ فرانسه بوده است. ایجاد ثبات درلبنان و برهم نخوردن ثبات نسبی که الان در لبنان وجود دارد، برای فرانسه حائز اهمیت است. فرانسه از قدیم حامی سنتی مسیحیان لبنان بوده است. در جبهه­ی داخلی لبنان هم از طرفداران گروه 14 مارس است و با توجه به این­که اتفاقات در سوریه می­تواند تاثیر مستقیم در لبنان داشته باشد، روی این مسئله بسیار حساس است. درمورد سوریه هم با توجه به صف­آرایی­هایی که در داخل لبنان وجود داشت، همین امر بین فرانسه و سوریه افتراق ایجاد می­کرد. بعد از اتفاقات و ناآرامی­هایی که در سال 2011 در سوریه آغاز شد، فرانسه تلاش کرد حداکثر حمایت را از مخالفان سوریه، آقای بشاراسد، انجام دهد. حتی زمانی هم که ادعا شد سوریه از سلاح­های شیمیایی علیه مخالفان استفاده کرده است، فرانسه اولین کشوری بود که آمادگی حمله­ی نظامی را اعلام کرد که با توجه به مخالفت کنگره و توافقی که در امریکا شد و …. فرانسه هم موضوعیتی برای ورود به این کار ندید.

واژگان کلیدی: الزامات حقوقی ائتلاف ضد داعش، بسترهای حقوقی، ائتلاف ضد داعش؛ داعش؛ عراق؛ سوریه