سعید نیک گو
کارشناس مسائل اندونزی
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
اندونزی 240 میلیون نفری بزرگترین مجمع الجزایر جهان در منطقه استراتژیک تنگه مالاکا به طول 4800 کیلومتر و عرض 2000 کیلومتر، روزانه شاهد عبور 60 درصد از نفت جهان و 50 درصد از کالاهای دنیا می باشد. اندونزی در انتقال انرژی دنیا از خلیج فارس به آسیای شرقی و از جمله مصرف خود و به عنوان دروازه ورود به آ سه آن مهم می باشد. وجود دبیرخانه آسه آن در جاکارتا و همچنین حضور فعال اندونزی در مجامع بین المللی، عملا بهره برداری دولت از سیاست خارجی را در جهت سیاست داخلی با هدف تثبیت امنیت و ثبات سیاسی و توسعه اقتصادی کشور فراهم نموده است.
اندونزیایی ها با 336 گروه نژادی و 200 زبان محلی با بیش از 380 لهجه به واسطه تعلیمات پانچاسیلا در کنار هم زندگی می کنند. آميتا وآچارايا، استاد بنياد آسيا – پاسيفيك كانادا، اندونزي را بزرگترين كشور جنوب شرقي آسيا، چهارمين كشور پر جمعيت جهان و بزرگترين كشور با جمعيت مسلمان ميداند كه يك دهه پس از سقوط سوهارتو با شمايلي جديد، نقشي مهم نه تنها در منطقه آسيا – پاسيفيك بلكه در سطح جهان ايفاء خواهد نمود.
با وجود بحران های مالی سال ۱۹۹۷ و در چند دهه اخیر اقتصاد اندونزی به شدت گسترش یافته اندونزی تبدیل به بخشی به طور فزاینده مهم از اقتصاد جهانی شده است. این کشور در حال حاضر چهارمین اقتصاد در شرق پس از چین، ژاپن و و کره جنوبی و جز 15 اقتصاد بزرگ در جهان براساس شاخص برابری قدرت خرید (PPP) می باشد. بزرگترین سرمایه گذار خارجی در اندونزی کشور ژاپن می باشد که همه ساله در این کشور سرمایه گذاری های عظیمی انجام می دهد. اگر در خیابان های اندونزی نگاه کوچکی بندازیم متوجه می شویم که حدود نود درصد از اتومبیلهای این کشور 250 میلیون نفری ساخت ژاپن می باشد.
این روند سرمایه گذاری از سال 2001 تا کنون همواره روند صعودی داشته است و از رقم 1,057 میلیارد دلار در این سال، در سال 2010 به رقم 3,729 میلیارد دلار و در سال 2013 نیز رقم 27,646 میلیارد دلار را تجربه نموده است. از دلایل سرمایه گذاری عظیم ژاپن در این کشور بدست آوردن بازار عظیم اندونزی و همین طور مقابله با قدرت روز افزون چین در این منطقه می باشد.
در انتخابات شورای امنیت برای انتخاب عضو غیر دائم شورا در هشت ژوئن 2018 اندونزی توانست بر این مسند تکیه بزند و پس از این انتخاب بود که رتنو مرسودی وزیر خارجه اندونزی با چشمانی اشک بار همکاران خود را در آغوش کشید. اندونزی در این رای گیری توانست آرای بیشتری از مالدیو برای یک کرسی منطقه آسیا – اقیانوسیه به دست آورد و این نتیجه ۱۴۴ رای به ۴۶ رای بود. این در حالی است که چهار کاندیدای دیگر بدون هیچ مخالفتی به عضویت رسیدند.با این حال کاندیداهای بی رقیب نیاز دارند که بیش از دو سوم آرای مجمع عمومی سازمان ملل را برای انتخاب شدن به دست آورند. در این رای گیری که روز جمعه برگزار شد مجموعا ۱۹۰ رای وجود داشت. وزارت خارجه اندونزی در یک بیانیه اعلام کرد، این کشور که پرجمعیت‌ترین کشور مسلمان جهان است قصد پیگیری یک رویکرد جهانی برای مبارزه با تروریسم، افراطی گری و رادیکالیسم را در طول این دوره دارد.رتنو مرسودی وزیر خارجه اندونزی پس از آن به خبرنگاران گفت که کشورش در شورای امنیت در جهت ترویج صلح و ثبات،، پیشگیری از تنش و اهداف حفاظت از محیط زیست تا سال 2030 تلاش می کند.
اما این انتخاب از آن جهت برای ایران اهمیت دارد که با بازگشتی به گذشته به تصویب قطعنامه 1803 و تحریم ایران بپردازیم.در آن سال ایران به شدت در عرصه بین الملل تحت فشار بود و دل به حمایت روسها و تا حدودی چینی ها بسته بود ولی این دو کشور نیز از ایران حمایت ننمودند و این جا بود که در اوج نا امیدی ها دولت اندونزی به نوعی از ایران حمایت نمود و به قطعنامه تحریم ایران علی رغم فشار های خارجی رای ممتنع داد. این که چه شد که رای مثبت اندونزی در قطعنامه 1747 به رای ممتنع در قطعنامه بعدی یعنی 1803 تغییر یافت دلایل مختلفی داشت. علوی شهاب[1] وزیر خارجه سابق اندونزی در مورد مسئله رای ممتنع اندونزی اظهار کرده است که انتقادات مجلس نمايندگان مردم اندونزی از حمایت دولت در باب قطعنامه 1747 شورای امنیت بود که منجر به این شد که برای اولین بار در تاریخ اندونزی یک رئیس جمهوری در مورد مسئله سیاست خارجی مورد بازخواست قرار بگیرد”. طبق اعلام مجلس نمايندگان مردم، دولت موافقت کرد که قبل از تصمیم گیری درمورد مسائل مهم مربوط به سیاست خارجی با مجلس رایزنی کند . با این وجود، هیچ مشارکتی سازمانی ساختاریافته ای در مورد همکاری قوه مجریه و مقننه مجلس در باب سیاست خارجی وجود ندارد و بیشتر همکاری های غیر رسمی در جریان است.
ایران در سالهای اخیر تلاش نموده است تا ارتباطات خود را با جنبش ها و احزاب قدرتمند این کشور گسترش دهد و از جمله مواردی که باعث شد دولت این کشور برای عدم حمایت از قطعنامه تحت فشار قرار بگیرد، فشار سیاسی نهضت العلما و همچنین انجمن محمدیه به عنوان دو حزب قدرتمند این کشور بود و قابل ذکر می باشد که در آن سالها پرفسور دین شمس الدین رییس انجمن محمدیه بود و تاثیر بسیاری بر تغییر رای دولت سکولار این کشور داشت و خالی از لطف نیست بدانیم که ایشان به فارسی تسلط دارند.
اندونزی در سال های اخیر توانسه است توجهات زیادی به خود جلب کند و به عنوان قدرتی منطقه ای در جنوب شرق آسیا از امید های آسه آن جهت مقابله با قدرت طلبی چین بشمار می رود.با توجه به موارد ذکر شده خالی از لطف نیست که کشورمان تمرکز بیشتری به عنوان پرجمعیت ترین کشور مسلمان که طبق پیش بینی ها تا سال 2030 به ششمین قدرت دنیا تبدیل می شود نماید و در وادی سیاست خارجی که اتحاد و ائتلاف و همکاری می تواند نقش بسزایی داشته باشد بتواند متحدی برای خود پیدا کند.
واژگان کلیدی: اندونزی , عضو غیر دائم شورای امنیت , سیاست خارجی ایران, جاكارتا
[1] – Alwi Shihab
