انتخابات ۲۰۲۳ ترکیه؛ اردوغان یا اتئلاف میز شش نفره؟

دکتر سیده مسعوده میرمسعودی 
 پژوهشگر  روابط بین الملل
مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC

انتخابات پارلمانی  و ریاست جمهوری  کشور ترکیه در ۱۴می۲۰۲۳برگزار خواهد شد. در یک طرف اتحاد  حزب عدالت و توسعه با حزب حرکت ملی به رهبری اردوغان است که بیشترین  زمان تسلط بر صندلی ریاست جمهوری را در کارنامه خود دارد  .در طرف دیگر ائتلاف پنج حزب قدرتمند ترکیه با حزب جمهوری خلق  به ریاست کمال قلیچدار اوغلو که به کمال گاندی معروف است جای گرفته است که  اتئلاف شش نفره را برای رقابت در انتخابات ۲۰۲۳ تشکیل داده اند که به میز شش نفره در ترکیه معرف شده است .

برخی پیش بینی ها حاکی از آن است که اتحاد حزب توسعه و عدالت با حزب حرکت ملی به رهبری اردوغان شانس بیشتری  برای پیروزی در انتخابات پیش رو دارند . با این مقدمه در این تحلیل سعی بر آن است  که از سطح نظام بین الملل و نظم موجود به سطوح کشورها  و سیاست داخلی انها بطور موردی  ترکیه حرکت کنیم و به یک سناریو احتمالی و پیش بینی نتیجه انتخابات پیش رو ترکیه برسیم .
تقریبا در  چندسال اخیر و در زمان پسا کرونا ،نظم بین المللی در هژمونی قدرت در حال گردش بسیار نرم به طرف قدرت های آسیایی است. چندین رویداد و تغییر در این گردش تاثیر کلیدی داشته اند. در ابتدا شاخص های مستقیم و غیر مستقیم را بطور تیتروار عنوان می کنیم و از آن شاخص ها که در این مورد خاص مد نظر  (ترکیه) است بیشتر بسط می دهیم . این موارد عبارتند از :
 
 
_انتخاب بایدن در امریکا
_تحولات و دگرگونی ها در خاورمیانه
_روسیه و جنگ اوکراین  و تاثیر اقتصادی و سیاسی آن بر اتحادیه اروپا
_برگزیت و کناره گیری انگلستان از اتحادیه اروپا و تحولات سلطنتی با مرگ الیزابت دوم در آن کشور
_مسئله کرونا و نقش چین در این پاندمی ان
_ ورود چین به تمام موضوعات و رویدادها  با چراغ خاموش،
_موضوع انرژی و ارزش و تاثیر آن بر روابط دولتها
_چرخش گردش اقتصادها بطور نامحسوس یا ددست نامرئی چرخش از دنیای واقعی به مجازی
_ نقش و چرخش توجه آمریکا به آسیای شرقی
  _تغییر تفکر  در تمام جهان با گسترش فناوری ارتباطات و شبکه های اجتماعی و تاثیر آن بر تصمیم گیری ها در تمام سطوح  _نقش و تاثیر سازمانهای بین المللی در تحولات داخل کشورها
-وکم رنگ شدن رویکردهای که چهارچوب های آنالیز و نگاه کشورها به تحولات و تاثیر این موضوع بر  روابط بین آنها و چندین موارد دیگر  که می تواند در شکل دهی تحولات جاری موثر باشد.
 
حال با این مقدمه مورد ترکیه را مورد بررسی قرار می دهیم ابتدا باید گفت ساختار نظم بین المللی جدید ترکیه اردوغانی  را نمی پسندد. در این راستا به دو مورد سیاست که اردوغان در مسند ریاست جمهوری خودش  اجرا کرده اشاره می کنم که نظم کنونی در ارتباطات بین دولت ها و ملل نمی تواند پایدار باشد. اردوغان در تمام مسیر سیاسی  یک سیاست منحصربه‌فردی را دنبال می کند  که سعی دارد  ایده نو عثمانی گری و عمق استراتژیک را که در باور خود دارد و تمایل دارد در تمام کشورهای که زمانی تحت سیطره امپراطوری عثمانی بودند این سیاست نو عثمانی گری را پیاده کند  که در نظم جدید بین المللی برای دولت ها و ملت ها این سیاست قابل قبول نیست . یک مثال در راستای این سیاست اردوغان ؛  ایجاد یک منطقه سی کیلومتری در خاک سوریه بنام طرح زیتون  و ظاهرا ایجاد منطقه امن برای پناهندگان سوری بود ولی در بطن این حرکت سیاسی تجاوز به خاک سوریه بود و استفاده از این کارت پناهندگان برای فشار به اتحادیه اروپا در موضوع پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا بود  یا این منطقه امن در حقیقت ناامن کردن منطقه برای کردها بود  که از آن طریق کردهای مخالف خود را را بیشتر تحت فشار قرار دهد .
یکی دیگر از سیاست های اردوغان که نظم جدید بین المللی آن را بر نمی تابد استفاده ترکیه از کارت عبور انرژی از کشورهای تولیدکننده  به مصرف کننده (خط لوله ترک استریک وتورسیم) است. که در مناقشه های طرف های  درگیر خط انرژی, اردوغان یک کارت بازی دیگر برای در فشار گذاشتن زمانی که منافعش ایجاب کند برای بازی داشته باشد .در تاریخ ریاست اردوغان بارها نشان داده  شده  که اردوغان بسیار فرصت طلب  و دوست دائمی یا دشمن دایمی ندارد و سیاست هزینه کردن از منافع دیگران را در تاریخچه خود دارد   البته  داشتن سیاست های منافع محور  و ملی گرا خوب است ولی در نظم بین المللی این منافع محور بودن به هر هزینه ای مورد تایید  جهان نیست حتی برای خود آن ملت هم با این همه حجم اطلاعات و ارتباطات بین ملت ها  قابل قبول نیست . با این اشاره بنظر می آید ملت ترکیه بار دیگر اردوغان را انتخاب نخواهند کرد البته اگر موضوع زلزله اخیر ترکیه و نارضایتی مردم از کمک رسانی دولت را هم اضافه کنم باز آرا اردوغان در انتخابات پیش رو کم می کند.

موضوع  قاشقچی که نمای خشنی از سیاست های اردوغان رت به جهانیان نشان داد نیز می تواند در انتخاب نکردن اردوغان کمک کننده باشد .هر چند اردوغان در سالهای اول ترکیه از نظر اقتصادی به درجه قابل قبولی رساند ولی در ایام کرونا و حذف صنعت توریسم در این کشور کارت موفقیت اقتصادی اردوغان نیز از او گرفت و هم اکنون ترکیه  باید برای  تورم و بی ارزش شدن  اعتبار اقتصادی فکر تازه ای بکند .
 
حال در بررسی طرف مقابل ائتلاف شش حزب مقتدر ترکیه به ریاست کمال قلیچدار که رهبر حزب جمهوری خلق است باید گفت  این حزب ریشه در  حزب کمال آتاتورک دارد که یک آیتم مثبت برای کسانی که دنبال لائیک بودن ترکیه در عمل هستند .البته مفهوم ایجاد یک  ائتلاف و اتحاد چند حزب در یک سیاست دموکراسی محور بسیار ارزشمند است. اگر آن اتحاد بتواند در جهت بازسازی و تغییر سیاست های فرد محور و سیاست های که به دموکراسی آن کشور لطمه می زند  باشد نظم جهانی و دموکراسی خواهان نیز از آن حمایت خواهند کرد   به عبارت دیگر هم چنین در مسیر نظم بین المللی پیش رو , اتحادها و ائتلاف ها در هر سطحی معمولا  بیشتر نتیجه ها را می دهندو مورد توجه خاص جهانیان نیز هستند  .
در انتخابات ترکیه نیز این آیتم بیشتر مورد توجه است . پتانسیل بالقوه ای که این شش حزب همان اتحاد  و اتئلاف آنهاست که رای دهندگانی از اقشار مختلف و رنگارنگ  ملت   را در خود جای می دهد  وجود دارد. این خود یک قدرت نرم است  که می تواند به  سمت پیروزی در انتخابات  به نفع آن اتئلاف شش حزب سنگین کند.

در این شش حزب ،حزب خوب را به رهبری مرال اکشنر داریم که رای زنان  که تقریبا نیمی از جمعیت ترکیه را تشکیل می دهد به همراه خواهد داشت .البته بنظر نویسنده اگر مرال آکشنر به رهبری این اتئلاف برگزیده می شد می توانست بیشتر تاثیر گذار باشد.
احمد داود اوغلو یک چهره آکادمیک  از حزب در آینده است که رای دانشگاهیان و دانشجویان را می تواند به همراه داشته باشد هر چند تئوری عمق استراتژیک ایده خود احمد داود اوغلو بود ولی با جدا شدن از اردوغان بیشتر این عمق استراتژیک در همیاری به کشورهای که زمانی زیر سیطره عثمانی بودند می دید و بیشتر این را به عنوان قدرت نرم برای ترکیه لحاظ می کرد ولی اردوغان برعکس بیشتر  آن را  تسلط اقتدارگرای  و زور گویانه از طرف ترکیه به آن کشوره تصور می کرد و در اجرا هم سعی داشت این  فشار را جاری کند . بهرحال احمد داود اوغلو و سیاست عقلایی او در مردم ترکیه حس مثبت را برای تغییر خوب ایجاد خواهد کرد و ارا میز شش نفره را به پیروزی نزدیک تر میکند .حزب اتحاد و پیشرفت به ریاست احمد باباجان که جزو مخالفان در بیشتر سیاست های تند  اردوغان بود و چهره ای که تا حدودی در بزنگاه های حرکت های ماجراجویانه اردوغان که داشته،، اعتماد مردم را جلب کرده  و می تواند این هم پتانسیل مهمی برای پیروزی میز شش نفره باشد .اعتماد بنفس علی باباجان  هم چنین می تواند رای دهندگان خاکستری را به همراه خود بیاورد البته کسانی که مردد در رای دادن هستند و فکر می کنند اردوغان پیروز انتخابات است و رای آنها بی تاثیر است این بار به احمد بابا جان اعتماد می کنند و برای پیروزی شش نفره تلاش می کنند .البته باید اضافه کرد  ترکیه بیشتر از یک دهه  با اردوغان و شبکه ای از اردوغانیسم درهم تنیده شده ولی چون انتخابات ترکیه چند حزبی و روشن  و هم چنین فرصت ها برای عرض اندام تمام حزب ها وجود دارد  . از طرف دیگر  از نظم  بین المللی در سطوح بالا  گرفته تا خود  مردم ترکیه حس می کنند نیاز به تغییر در ترکیه دارند و از اقتدارگرایی فردی به ستوه آمده اند و در طرف مقابل یک ائتلاف چند حزبی است فکر می کنم میز شش نفره برنده انتخابات ترکیه است. هر چند در اوایل همبستگی کمی اتحاد درونی با خروج آکشنر از ائتلاف  مخدوش شد ولی اگر این اتئلاف بتواند بستر اجتماعی مردم. ترکیه را بشناسد می تواند این موضوع را درک کند که مردم کشور ترکیه  از ماجرا جویی اردوغان خسته شده اند و خواهان تغییر اردوغان  هستند.

واژگان کلیدی: پیروز ,انتخابات ۲۰۲۳ ,ترکیه, اردوغان , اتئلاف ,میز شش نفره,