دکتر سیده مسعوده میرمسعودی
تحلیلگر روابط بین الملل
مركز بين المللي مطالعات صلح-ipsc
با دستگیری اکرم امام اوغلو شهردار استانبول جرقه بی نظمی و اعتراضات علیه دولت حاکم شروع شد . اشتباه تاکتیکی اردوغان در کنترل و مدیریت اپوزیسیون مخالف ائتلاف حزب عدالت و توسعه اورا به درد سری بزرگ سوق داد که میدان، سرنوشت آینده ترکیه را رقم خواهد زد . اگر به موضوع طبق بحران برچر نگاه کنیم دستگیری شهردار شهر ۱۶میلیونی استانبول که بالا ترین تراکم جمعیتی را دارد یک جرقه قابل گسترش در این مدل محسوب می شود .
ادامه تظاهرات و تشدید اعتراضات مردم در شهرهای دیگر مرحله گسترش این بحران در مدل برچر نشان می دهد که تصمیم گیران با عملکرد و نگاه بالا به پایین باعث وخامت و افزایش این بحران می شوند.در آنالیز این بحران باید کمی به عملکرد اردوغان در سیاست خارجی و عدم توجه به سیاست داخلی نگاه کنیم .
اردوغان با سیاست های دولبه در موضوع سوریه یا جنگ غزه و اسرائیل و هم چنین در جنگ اوکراین با روسیه با اولویت هیچ دوست همیشگی و یا دشمن همیشگی وجود ندارد دوگانه عمل کرد . مردم داخل ترکیه هم قاطعیت در این مسایل را از او انتظار داشتند که حاصل نشد . در سیاست داخلی هم با یک تصمیم هیجانی با دستگیری اکرم امام اوغلو دامنه آتش را به درون کشور خود کشاند .
اردوغان با این آینده نگری که در انتخابات ۲۰۲۸ترکیه اکرم امام اوغلو سعی دارد خود را نامزد انتخابات پیش رو کند . لذا سعی کرد از هم اکنون برای کنترل آینده ترکیه و مهندسی زود هنگام انتخابات را با حذف اپوزسیون مخالف دولت خود را طرح ریزی کند ولی این عمل باعث شد خشم مردم از عملکرد دولت از «حاشیه» به «میدان» بکشاند و هم اکنون« میدان» وضعیت کشور ترکیه را بدست گرفته اند. لذا باید تصمیم سازان دولت وقت ترکیه خود را با هماوردی با میدان آماده سازند.
با روی کار آمدن ترامپ در قاره آمریکا و قدرت نمایی او، خاورمیانه تبدیل به میدانی برای قدرت نمایی او شده است و این عمل دستگیری شهردار پر جمعیت ترکیه این کشور را در میدان دید غربیها و آمریکا قرار داد . پیام اکرم امام اوغلو نه تنها پیامی برای اردوغان بود بلکه پیامی به مدعیان دموکراسی و حقوق بشر است که اراده مردم را دست کم نگیرند. شاید عکس العمل فوری آلمان و فرانسه در همین راستا و در قوت دادن این پیام بوده است . اردوغان یکبار در چند سال اخیر کودتای علیه خود را نافرجام نموده بود و شاید غره به این موضوع بوده که عملکرد اراده مردم را دست کم گرفته است .
پایین آمدن ارزش لیر ترکیه به پایین ترین حد تاریخی خود در عرض دو روز این هشدار به حاکمیت ترکیه می دهد که تخت حاکمیت لغزان است و هر لحظه ممکن است بهاری همچون بهار عربی در آن رخ دهد . اکرم امام اوغلو در کارنامه کاری خود تهدید توسط گروه بنیاد گرای را داعش دارد که در بررسی تاریخی گروه داعش دست های نامریی حاکمیت وقت ترکیه یعنی اردوغان مشهود بوده است.
تکنیک تند اردوغان در این دستگیری نشان می دهد که اردوغان از حال بد قشر خاکستری جامعه خود خبر ندارد که در اوج گردشگری ترکیه مطابق با نوروز هم چون حرکت تندی علیه مخالفان خود انجام داده است . در تحلیل اجمالی این موضوع می توان گفت اقتدار گرایی اردوغان در صحنه بین المللی اورا از ملت خود جدا کرده و با جرقه ای کوچک این کشور به سراشیبی سقوط کشانده است . پیام و عکس العمل فوری کشورهای مهم اتحادیه اروپا مثل آلمان و فرانسه نشان می دهد که از عضو پر جمعیت ناتو دل خونی دارند و سعی می کنند مشروعیت دولت حاکم را به زیر سوال ببرند.
حزب جمهوری خواه خلق که یک حزب طرفدار سکولاریسم ترکیه هست فرصت خوبی برای به نمایش گذاشتن خود در بین قشر خاکستری جامعه ترکیه پیدا کرده است.و شاید هم تا انتخابات ۲۰۲۸ صبر نکنند و همه اینها پیش زمینه یک کودتای نرم را طراحی می کنند.
کشاندن مردم به صحنه میدان یک تاکتیک از یک استراتژی بزرگ ائتلاف حزبCHP بااحزاب مخالف اردوغان است رهبری که در میدان بیرون ترکیه میدان داری می کرد حال باید با «میدان» داخل ترکیه به یک راه حل برسد .
برای آینده ترکیه می توان دو سناریو پیش بینی کرد .سناریو ممکن و سناریو محتمل . در سناریو ممکن دولت حاکم با قدرت نرم وارد معامله شود و با آزاد کردن اکرم امام اوغلو و کم ارزش کردن اتهام وارده به او و خالی کردن میدان از مردم به روش مسالمت آمیز یا با قدرت سخت سعی در نادیده گرفتن اعتراضات خشم مردم و وبه کرسی نشاندن دستور دولت مبنی بر ارتباط شهردار استانبول با گروه کردها شود . در در سناریو دوم آینده ترکیه را« میدان »تعیین می کند.
در سناریو محتمل با توجه به اینکه کشورهای عربی میزبان حل جنگ اوکراین با آمریکا و روسیه و سایر مشکلات خاورمیانه با قدرت نمایی هستند سعی می کنند نگذارند آتشی دیگر در خاور میانه شعله ور شود و هم اینکه ترکیه در تمام رویدادهای مثل جنگ غزه و موضوع سوریه و فشار حداکثری آمریکا بر ایران مسئله حوثی ها و … همیشه یک بازیگر فرصت طلب بوده و در همه جا ، جایگاهش را تغییر داده و بله قربان آمریکا بوده است. اما با موضوعی کشور خود سردر گم است و در نهایت می توان گفت اراده مردم خودش را دست کم گرفته بود.
در واقع می توان گفت مهمترین اصل در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات و شبکه های اجتماعی، حاکمان باید خود را در سیاست داخلی قوی باشند و رضایت مردم مهمترین اصل است که اگر طوفانی شود جای هیچ گریزی نیست .
