مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
مقامات ترک در اکتبر سال 2012 مذاکرات صلح با پ ک ک را شروع کردند که این امر به آتش بسی در مارس سال 2013 منجر شد اما در سالهای گذشته این روند با تنشها و درگیری هایی همراه شد و در کنار آن نیز نیروهای همراه و یا متحد پ ک ک به گونه ای جدی در تحولات ترکیه، اقلیم کردستان و سوریه حضور داشته اند. در این بین برای بررسی بیشتر نقش پ ک ک در ترکیه گفتگویی با حسن لاسجردی داشته ایم:
واژگان کلیدی: پ ک ک، اقلیم کردستان، حضور و نفوذ پ ک ک در ترکیه، بازیگران کردی ، خلع سلاح پ ک ک ، مذاکرات صلح ترکیه با پ ک ک
مرکز بین المللی مطالعات صلح: از نظر میدانی و نظامی گروه پک ک در یکسال گذشته چه تغییری داشته است؟
به نظر می رسد بعد از اینکه حزب اعتدال و توسعه در ترکیه در سال 2002 به روی کار آمد و سیاستهای خود را در خصوص کردها بیان و امتیازاتی به آنها داد. که در این راستا بحث گفتگو و آشتی را مطرح کرد. همچنین واگذاری و بهره مندی از برخی امتیازات اجتماعی را عنوان کردند. به نظر می رسد که شرایط کلی کردها در ترکیه به سمت شرایط با ثبات پیش می رود. وعده ها و قول هایی که دولت وضع کرده است برای اینکه بتواند با پکک کنار بیاید و یا به نوعی موضوع پکک در پازل دولت آقای اردوغان حل شده باشد. آقای اردوغان و تیمش تلاش کردند که یک روابط مبتنی بر تمرکز دولت مرکزی با دادن برخی امتیازات متناسب بتواند این ارتباط را تسهیل کند. این بدین معنا است که ابتدا آنها تلاش کردند که موضوع جنگ و نزاع و درگیری و تلفات انسانی و اجتماعی که از گذشته در رابطه با پکک بوده را به حداقل برسانند. موضوع روند سیاسی کردن پکک بعد از اینکه بحث های مربوط به گفتگوهای سیاسی پیش آمد تلاش آقای اردوغان و تیمش این بود که بتوانند از مجموعه کردها یک نیروی فعال در داخل جامعه بسازد که به جهت وارد شدن در بحث های سیاسی، تبادلات با داشتن عمل سیاسی کم کم از فاز نظامی بیرون بیاید و اعمال قهرآمیز را کنار بگذارد. لذا به نظر می رسد که نگاه کلی دولت ترکیه به این بوده است که بتواند تصویر فضای فعالیت پکک را به وجود بیاورد. با توجه به اقدامات صورت گرفته تا بخش زیادی دولت موفق شده بود اما برخی از اتفاقات به ویژه از سال 2010 باعث شده که این فرایند با تاخیر و ناکامی مواجه شود. به ویژه اقداماتی که ترکیه در جهت سیاستهای منطقه ای و در حوزه سیاست خارجی هم باز با همسایگان داشته است. دومین مورد تغییر داخلی حزب بوده است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در یکسال گذشته پکک در حال چه تغییراتی بوده است؟
در یکسال گذشته بحث های مربوط به انتخابات و بعضا حوادث و اتفاقات اجتماعی در جامعه ترکیه خیلی زیاد شده است و به نظر می رسد در مجموع سیاستهایی که دولت در رابطه با پکک در پیش گرفته است به اتخاذ روندهای قهرآمیز بیشتر تمایل پیدا کرده است. به این معنی که در سالهایی که گروه پکک در کوهها بودند و یا به دور از مناطق شهری بودند و کمتر عملیات نظامی داشتند در پس اقداماتی که برای انتخابات انجام داد و کشاکشی که بین کردها و دولت بوده است نظر می رسد شرایط را به گونه ای بازی سیاسی را در مناطق کردی بر هم زده چرا که بر اساس آمار و ارقام در همه بر این باور بودند که ما در این دوره از انتخابات هیچ رشدی مناسبی از آرا مردم کردی به نفع جنبش خلق کردها خواهیم داشت و در این صورت آرای اعتدال و توسعه کاهش پیدا می کرد. دولت به ویژه آقای اردوغان خیلی اصرار داشت که حداکثر پارلمان را به دست بیاورد تا بتواند برخی از اتفاقات مانند تغییر قانون اساسی را شکل دهد تا بتواند سیاست خود را اعمال کند. به نظر می رسد که شرایط انتخابات سبب شد تا فضای آرام یا فضای رو به رشدی که بین دولت و کردها بوده است بهم بخورد و این شرایط سبب شد تا حدودی موضوع توافق بین دولت و کردها تا حدی نقشش را از دست دهد. دولت هم یکسری سخت گیری هایی در مناطق کردی برای اینکه بتواند رفت و آمدها را کنترل و آنها را به نوعی مدیریت کند. به همین دلیل به نظر می رسد که در یکسال گذشته به دلیل فضای انتخاباتی و برخی از اتفاقات مانند اعتصابات و اعتراضاتی که شده است در مجموع به نظر می رسد که دوباره پکک به طرف اقدامات قهرآمیز پیش رود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا مشخص است که پتانسیل های نظامی و مالی پکک دچار چه تغییراتی شده است؟
فکر می کنم آنچیزی که بسیار مهم است این است که پکک از قبل استعداد نظامی و ارتباط نظامی مناسب و همچنین پشتوانه های مالی داشته است که در سالیان گذشته توانسته خودش را نگه دارد و به نوعی همچنان میدان دار تحولات باشد. نکته دیگر که شاید خیلی مهم باشد این است که پکک به دلیل ارتباطاتی در گذشته و در منطقه معمولا این نیروهای گریز از مرکز و یا گروه های کوچکی که نقش اپوزیسیون را دارند به طور حتم با سیستم های اطلاعاتی و سیاسی منطقه ارتباط برقرار می کنند. چرا که به نظر من این گروه های کوچک نمی توانند حیاتشان را از بدون پشتوانه های سیاسی و اجتماعی داشته باشند. نگاه من این است که پکک تلاش کرده است در دوره جدید بخش مهمی از فضای جامعه ترکیه نسبت به ده سال یا پانزده سال گذشته تغییر و تحول صنعتی، اجتماعی داشته است، بحث های مربوط به حقوق، بحث های مربوط به ارتقا سطح علمی در دانشگاه ها بوده است که در منطقه کرد نشین بحث توجه به زبان کردی، بحث مربوط به دانشگاه ها و برخورداری مردم از رسانه ها به نظر من اگر خواسته باشیم مقایسه ای بین چند متغیری توان مقاومتی، توان تبلیغاتی، توان نظامی و .. انجام دهیم فکر می کنم پکک توان رسانه ای و تبلیغاتی اش نسبت به چند سال گذشته تغییر چشمگیر داشته است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در مجموع با توجه به حملات نظامی ترکیه و تحولات سوریه و عراق آیا می توان گفت در برآورد کلی قدرت و توانایی مانور پکک در ترکیه افزایش پیدا کرده است؟
تحولات سوریه که پیش آمد به نوعی دولت ترکیه تمرکز توان داخلی خود را بر روی یک موضوع خارجی یا از دست داده است و یا تمرکز خودش را کم کرده است. فکر می کنم این نگاه به حوادث دیگر و یا حواس پرتی از انسجام رفتار دولت ترکیه به کردها کم می شود و باعث می شود پکک و جماعتهای مختلف کردی بتوانند فضای سیاسی تنفس آمیزی پیدا کنند. فکر می کنم تحولات سوریه و عراق به ویژه بحث های سوریه باعث می شود موضوع کردها هم مورد توجه قدرتهای منطقه ای قرار بگیرد و همین که خود کردها تلاش کردند که اکنون که دولت بخش مهمی از تلاشش را، دیپلماسی، رایزنی، نگاه و حتی نیروهایش خود و تمرکز دیپلماسی خود بر تحولات سوریه گذاشته است بحث مدیریت، لوجستیک، آموزش و .. را داشته باشد اینها ارتقا پیدا کنند و لذا دست پکک برای اینکه در تحولات سیاسی وارد شود در پس سوریه بازتر خواهد شد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در بازه زمانی یکسال آینده وضعیت پکک به چه سمت و سویی سوق پیدا خواهد کرد؟
آینده و چشم انداز وضعیت پکک به سیاست دولت ترکیه مرتبط است. اگر دولت آنکارا بخواهد در حال حاضر با سیاستی که در پیش گرفته است یعنی راه معقولانه در بحران های منطقه ای، ارتباط مناسب با کشورهای منطقه ای و دست برداشتن از زیاده خواهی هایی (که به نوعی با شرایط واقعی منطقه منطبق نیست ) چیزی که به نظر می رسد ترکیه در پیش گرفته است به نظر می رسد دوباره شرایط به حال اولیه برگردد و دولت ترکیه بتواند داخل خود را بازآفرینی کند دوباره با پکک و احزاب کردی و فضای کردی در جنوب ترکیه یک شرایط جدید را تعریف و برنامه ریزی کنند.
