علی بمان اقبالی زارچ
کارشناس ارشد مطالعات اورآسیا
مرکز بین المللی مطالعات صلح-IPSC
در هزاره سوم توامان با رشد سریع علم و تکنولوژی ، تحولات بین المللی نیز روندی سرعتی مضاعف به خود گرفته و اگر در قرن بیستم وقوع هر تحول و رویداد جدید یک دهه زمان می برد اکنون این فرایند به سالانه تبدیل شده است به طوری که در سال های اخیر شاهد چند رویداد و بحران مهم نظیر اوکراین و غزه هستیم که بر فرایند تغییرات نظم بین الملل و روابط بین کشورها سایه انداخته است. در این میان اروپایی‌ها بیش از هر زمان دیگر از تداوم درگیری و خشونت در مناطق اشغالی فلسطین نگران شده اند. چرا که بار دیگر توجه جامعه جهانی به منطقه غرب آسیا جلب شده و موضوع اوکراین به تدریج در حال فراموشی است. اظهارات زلنسکی رئیس جمهور اوکراین و دودا رئیس جمهور لهستان موید همین امر می‌باشد. در واقع اروپا به این درک رسیده است که وقوع درگیری گسترده در غرب آسیا به تضعیف موضع جناح یورو آتلانتیک در مواجهه با روسیه می انجامد.
اتحادیه اروپا با داشتن 16000 میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی به عنوان یکی از بالاترین درآمدهای سرانه جهان ؛ از ابتدای هزاره سوم سعی در تقویت نقش و بازیگری خود در عرصه بین المللی دارد ولی در مدیریت دو بحران امنیتی داخلی قاره یعنی جنگ بوسنی و جنگ کوزوو در سال های پایانی قرن بیستم نتوانست ظرفیت شایسته ای را به نمایش بگذارد و نهایتا با نقش آفرینی امریکا بر این دو بحران فائق آمد. این اتحادیه در دهه‌های ابتدایی هزاره سوم ضمن توجه به تثبیت ساختاری داخلی؛ فصل جدیدی را در نقش آفرینی سیاست خارجی و امنیتی بویژه دریای سیاه تجربه می نماید.
اتحادیه با بیش از 3 هزار میلیارد یورو مبادلات خارجی بزرگترین قطب تجاری جهان بوده و بیش از 50 % انرژی مورد نیاز خود را از منطقه غرب آسیا تامین می نماید. بطور کلی منطقه غرب آسیا بواسطه موضوعات امنیت انرژی، تروریسم، چالش مهاجرت، بحران قدیمی فلسطین و رژیم صهیونیستی و داعش در سوریه؛ عراق؛ لیبی و غیره برای اتحادیه اهمیت فوق العاده ای دارد. ولی اتحادیه بیشتر رویکرد نرم ، غیرفعال و اجتماعی را برای مدیریت بحران‌ها در نظر دارد و به دلیل تنوع منافع و مواضع کشورهای مهم و تاثیر گذارتر خود بویژه سه کشور آلمان ، فرانسه و ایتالیا با همراهی انگلیس و پیروی از مواضع آمریکا و توجه به رعایت ملاحظات شورای همکاری خلیج فارس ؛ ترکیه و رژیم صهیونیستی کمتر توانسته است با ایفای نقش فعال در منازعات غرب آسیا با موفقیت شایان روبرو باشد.
اروپا با جغرافیای سیاسی خاص خود نقش مهمی در تعاملات منطقه ای و بین المللی داشته و می‌توان اذعان نمود که 5 اصل استوار سیاست خارجی به عنوان شعار همه دول عضو و احزاب سیاسی و جامعه مدنی مورد موافقت بوده است:
تامین امنیت و ثبات با رویکرد اجتماعی فرهنگی در مسیر ارتقاء درآمدهای اقتصادی و بهبود رفاه عمومی در سطح ملی کشورهای عضو و در سطح ساختاری اتحادیه اروپا
ارتباط دوستانه با امریکا و رژیم صهیونیستی
تلاش برای تقویت و گسترش اتحادیه و ناتو به سمت شرق برای مقابله با روسیه
کمک و اقدام لازم برای تقویت سازمان ملل متحد و سازمان‌های بین المللی بویژه در آفریقا
همکاری نزدیک با کشورهای آسیایی و بویژه غرب آسیا
به هر حال اهداف سیاست خارجی اتحادیه اروپا در تعامل با منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا به دلیل دسترسی به کشورهای خلیج فارس، آسیای مرکزی و ثروت منابع طبیعی و انسانی کاملا روشن است و ضرورت دارد با عنایت به پیوندهای دیرینه تاریخی و فرهنگی جایگاه ویژه ای به جمهوری اسلامی ایران اختصاص دهد. کلام آخر این که اتحادیه اروپا باید دیپلماسی ترکیبی عمومی و خصوصی بین کار بلندمدت فناوری و تعامل ژئوپلیتیکی تعادل برقرار نماید.
با حمله تروریستی رژیم صهیونیستی به سفارت جمهوری اسلامی ایران در دمشق بار دیگر رویکرد دوگانه اروپا و غرب در نحوه مواجهه با رویدادهای منطقه ای و بین المللی و حمایت بی حد و مرز از صهیونیست ها ظهور و بروز نمود و در حالی که اتحادیه اروپا حملات رژیم صهیونیستی به حاکمیت قانونی کشورمان را محکوم ننمود. اکنون رویکردی تهاجمی نسبت به پاسخ بر حق تهران به این رژیم گرفته است و به گفته دیپلمات‌های اتحادیه اروپا، اجلاس سران باید یک سیگنال قوی از خویشتنداری به همه طرف‌های مناقشه ارسال کند و درباره تحریم‌های جدید وارد بحث و گفت‌وگو شود و از سه‌شنبه ۱۶ آوریل، وزیران خارجه کشورهای اتحادیه اروپا، در پی پاسخ هوایی ایران به اسرائیل، در یک کنفرانس ویدئویی به موازات فراخوان به خویشتنداری میان طرفین مناقشه، در مورد تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی به بحث خواهند نشست.
اتحادیه اروپا تا کنون به دلایل واهی فعالیت‌های جمهوری اسلامی در راستای تولید سلاح‌های هسته‌ای، نقض حقوق بشر و حمایت نظامی از جنگ تجاوزکارانه روسیه علیه اوکراین، تحریم‌های گوناگونی را علیه ایران اعمال کرده است. به گفته دیپلمات‌های اتحادیه اروپا، اکنون قرار است تحریم‌ها علیه موشک‌ها و پهپادهای تولید شده در ایران که در منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرند، بررسی و اجرا شود که همه این امور حکایت تکرار مواضع یک طرفه و دو گانه رهبران قاره سبز در تعامل با مهمترین کشورهای منطقه غرب آسیا دارد.
