محمود فاضلی
كارشناس مسائل بين الملل
مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC
از دیدگاه ترکیه، این کشور یکی از قوی‌ترین هم پیمانان ناتو است که از سال 1952 در تمامی ماموریت‌های مهم ناتو مشارکتدارد و امروز نیز همانند سابق از افغانستان گرفته تا عراق، درماموریت‌های دشوار شرکت می‌کند. کمک مالی و نظامی‌اش به ناتو، بیشتر از اکثر اعضا است هزینه‌های دفاعی آن نسبت به درآمد ناخالص ملی، 1.9 درصد است.
به باور ترکیه، قدرت ناتو از همبستگی و وحدت میان هم پیمانان نشات می‌گیرد. در این راستا توجه به تهدیدها و نگرانی‌های امنیتی تمامی اعضای پیمان، باید به عنوان اصول اساسی مد نظر قرار داده شود. زیرا در عصر جهانی شدن، تا زمانی که همه ما در امنیت نباشیم، هیچ‌یک در امنیت نخواهد بود. ترکیه اعتقاد دارد تنها کشور عضو ناتو است که علیه گروه‌های تروریستی و در راس آن پ.ک.ک/ی.پ.گ، داعش و گروه گولن مبارزه می‌کند. ترکیه همانگونه که تهدیدات امنیتی پیمان را جدی می‌گیرد، باید تمامی هم پیمانان نیز نگرانی‌های امنیتی ترکیه را جدی بگیرند. تا زمانی که هم پیمان نشویم، همبستگی شکل نخواهد گرفت.
در حاشیه اجلاس ناتو، نشست چهارجانبه ترکیه، فرانسه، انگلیس و آلمان نیز برگزار شد. در این نشست جزئیات عملیات چشمه صلح در سوریه بررسی اسناد و برگه‌هایی که برای آنها تهیه شده بود در اختیار اعضا قرار گرفت. اما سه کشور دیگر از تاریخ خروج ترکیه از خاک سوریه سئوال نمودند و آنکارا در پاسخ به آنها این پرسش را مطرح کرد که آیا شما هم مرز سوریه هستید و یا به خاک شما تجاوز شده است؟ ترکیه مرز 911 کیلومتری با سوریه دارد و مورد حمله و تجاوز قرار گرفته است. ترکیه برای برقراری صلح وارد این منطقه شده و سرانجام صلح را ایجاد خواهد کرد.
ترکیه از این نشست چهارجانبه استفاده نموده و از همکاری این کشورها با ی.پ.گ/پ.ی.د انتقاد و مدعی شد داعش را در این منطقه نابود کرده و در اولین عملیات «شاخه زیتون» به سوریه، بیش از 3 هزار تروریست داعش را در الباب نابود کرده و اقوام و خویشاوندان نزدیک بغدادی را دستگیر کرده است. ترکیه همچنینمدعی است نزدیک به 4 میلیون پناهجو در این کشور بسر می‌برد و درحالی که قرار بود در دو مرحله هر بار 3 میلیارد یورو بخاطر این پناهجویان به آنکارا کمک شود ولی فقط 3 میلیون یورو کمک صورت گرفته است. به باور ترکیه کارهای زیادی باقی مانده که باید در ناتو انجام گیرد و این مسئولیت‌ها را با حساسیت ایفا خواهیم کرد. ترکیه که به لحاظ قدرت نظامی در ناتو در ردیف دوم قرار دارد به تلاش خود برای ارتقاء ارتش به موقعیت قوی‌تر و بهتر به لحاظ فناوری پیشرفته و استعدادها ادامه خواهد داد.
ماکرون رئیس جمهوری فرانسه نیز درکنفرانس خبری بعد از پایان اجلاس سران ناتو در لندن با اشاره به اجلاس چهار جانبه‌ای که به همراه رهبران ترکیه، آلمان و انگلیس انجام دادند، اعلام کرد سه کشور در سه ماهه اول سال جدید میلادی به منظور دیدار در مورد سوریه، لیبی و سایر موضوعات مجدداً با اردوغان گردهم خواهند آمد. در بعضی موضوعات با ترکیه اتفاق نظر نداریم، اما مذاکرات باید ادامه یابد. وفاق با ترکیه در خصوص تعریف ترور غیرممکن است. ثبات و امنیت اروپا فقط با برقراری روابط سالم با روسیه تضمین می‌شود. روسیه دیگر دشمن ناتو نیست. در راستای مناسبات هم پیمانی و احترامی که به امنیت ترکیه و تاوان سنگینی که این کشور در برابر تروریسم پرداخته است، معتقدم که باید مذاکرات مربوط به وضعیت شمال شرق سوریه برای عدم احیاء مجدد داعش تقویت شود.
فخرالدین آلتون رئیس اداره ارتباطات ریاست جمهوری ترکیه ضمن ارزیابی اجلاس سران ناتو در لندن، مدعی است تهدیدهایی که بیش از یک گروه تروریستی بین‌الملل متوجه ترکیه است، باید به عنوان تهدیدی علیه ناتو ارزیابی شود. باید در تشخیص گروه تروریستی موضع مشترک داشته باشیم. بعضی از هم پیمانان ما از یک گروه تروریستی که کودکان را مسلح کردند، پاکسازی قومی انجام دادند و غیرنظامیان را به مهاجرت مجبور کردند، حمایت می‌کنند. باید با پ.ک.ک/ی.پ.گ که یک گروه تروریستی جنایتکار بوده، امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی را تهدید می‌کند، به تناسبت ماهیت او رفتار شود. در سایه عملیات چشمه صلح ترکیه نزدیک به 400 هزار شهروند سوری به کشورشان برگشتند. عمیات نظامی نه تنها مبارزه با ترور، بلکه شرایط لازم برای بازگشت امن سوری‌ها را فراهم می‌آورد. طبق گفته وی هزینه دفاعی ترکیه ظرف 5 سال گذشته 53 درصد افزایش یافته و به 1.89 درصد درآمد ناخالص ملی رسیده است. ترکیه در سال 2024 به هدف کمک 2 درصدی درآمد ناخالص ملی به ناتو دست خواهد یافت. 1200 سرباز ترک نیز در ماموریت‌های مختلف ناتو شرکت می‌کنند.
مواضع تند ترکیه در رابطه با ناتو و مواضع فرانسه در هفته‌های اخیر بارها تکرار شد. پس از اینکه ماکرون رئیس جمهوری فرانسه در نشست خبری مشترک با استولتنبرگ دبیرکل ناتو اعلام داشت «ترکیه نمی‌تواند از یک سو در سوریه همه را در برابر عمل انجام شده قرار داده و عملیات نظامی انجام دهد، از سوی دیگر نیز منتظر همبستگی ناتو با او باشد» اردوغان در سخنان تندی علام داشته است ماکرون رئیس جمهوری فرانسه می‌گوید ناتو دچار مرگ مغزی شده است. آقای ماکرون من از ترکیه خطاب به تو می‌گویم ابتدا بده کنترل کنند ببینند آیا مغز تو مرده است یا نه؟ زیرا این بیانات فقط برازنده کسانی مثل تو که دچار مرگ مغزی شده اند، است.
به اعتقاد کارشناسان امنیتی و استراتژی ترکیه، در ابتدا هدف تشکیل ناتو، مقابله با روسیه بود. ولی با فروپاشی شوروی، ناتو هدف دیگری برگزید. این هدف درسال‌های90 به شکل «نوار سبز» یعنی اسلام معرفی گردید. اکنون ناتو با رهبری آمریکا، فرانسه، انگلستان و سایر کشورها، ترکیه را به عنوان دشمن می‌پندارد. در اروپا همه می‌فهمند که منظور از ترک‌ها، مسلمانان هستند. درهر فرصتی با این وضعیت مواجه هستیم. مخصوصاً بعد از جنگ جهانی اول، شاهد تلاش آنها برای حفظ منافع خود در خاورمیانه بویژه در بسترهای نفتی بودیم. دولت‌های دست نشانده شکل گرفته دراین مناطق، دندان خود را تیز کرده‌اند. هدف اصلی آنها ترکیه است. زیرا ترکیه یک کشور ریشه‌دار با تجربیات تاریخی دولتی است. می‌خواهند ترکیه را در موقعیتی که قدرت آن کاهش یابد، قرار دهند. علت نادیده گرفته شدن گروه‌های تروریستی مخالف ترکیه از سوی ناتو، آمادگی آنها برای استفاده در مواردی علیه ترکیه است.
واژگان کلیدی: ترکیه ، ناتو، دورتر ، آنكارا، نظامي، محمود فاضلی
