تحلیلگر حوزه افغانستان
مركز بين المللي مطالعات صلح –IPSC
انتخابات پارلمانی افغانستان با تاخیری چند ساله در هفته آينده برگزار می شود. در اين بين براي بررسي ويژگي ها و مشخصات دور کنونی انتخابات پارلمانی افغانستان و چشم انداز آن گفت وگویی با دکتر عبدالمحمد طاهری، کاردار و اولین مستشار و رایزن فرهنگی وزارت امور خارجه ایران در وزارت معارف افغانستان و تحلیلگر حوزه افغانستان داشته ايم:
واژگان كليدي: چشم انداز، انتخابات پارلمانی، افغانستان، ويژگي ها ، طالبان ، داعش
مركز بين المللي مطالعات صلح: ويژگي ها و مشخصات دور کنونی انتخابات پارلمانی افغانستان چیست؟
شرایط کنونی افغانستان شهید بسیار پیچیده است و در روزهای اخیر مشاهده کرده ایم که نهادهای انتخاباتی مورد تعرض گروه‌های داعش و طالبان قرار گرفته اند. چنانچه در هرات و تخار حملاتی نسبت به مردم انجام گرفت و تعداد زیادی از مردم کشته شدند. بنابراین در چنین شرایطی انتخابات پارلمانی افغانستان با رویکرد مثبت قابل ارزيابي نیست و هر چه به انتخابات افغانستان نزدیک تر شویم شاهد بدترشدن وضعيت خواهيم بود. هرچند پلیس، ارتش و نیروی امنیتی تلاش کنند از حوزه انتخاباتی در این کشور حمایت کنند ولي وضعیت دشمنان پیچیده است و عملیات متنوع بیشتری نسبت به گذشته انجام ميدهند كه به درستی قابل پیش بینی نیست. در کلام نهايي می‌توان گفت این دوره انتخابات پارلمانی بسیار بسیار متشنج است و با کمال تاسف عملیات‌های مخالفان به سخت کنترل مي شود. اگر انتخابات پارلمانی فعلی وگذشته این کشور را مقایسه کنیم باید به افزايش ماهیت تشنج در افغانستان توجه كرد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: نقش جریان ها و احزاب سیاسی به انتخابات پارلمانی افغانستان چیست؟
بخشي از جریان هاي سیاسی هم اپوزیسیون هم مخالف در دولت های کابل در گذشته مانند حزب اسلامی حکمتیار يا حزب اسلامی و سایر گروه ها در درون قدرت قرار گرفته اند. اما گروه اپوزیسیون كنوني نیز گروهي قوي است و تلاش می‌کنند در انتخابات سهمی داشته باشند. همچنین برخی از نهادها نیز در آستانه انتخابات روی خوشي به انتخابات نشان نداده اند و احتمال دارد انتخابات پارلمانی را تحريم کنند و مردم را مورد تشویق قرار داده تا حضور پیدا نکند. مسلم است بافت سنتی مردم و جامعه افغانستان به گونه‌ای است که ريش سفيدان ولويي جرگه می تواند نقش اساسی در احزاب و جريان هاي دیگری در افغانستان داشته باشند و در کف جامعه و قاطبه مردم نقش بسزایی داشته باشد.
احزاب و جریان سیاسی در واقع می‌توانند تاثیرگذار باشند و بخش عمده بخشی از آنها را جوانان تشکیل می‌دهند بعضی از آنها نیز از کسانی در ساختار حزبي است. آنچه مسلم است کسانی که در گذشته مخالف دولت بودند، یا جریانی که اپوزیسیون وکسانی که در قالب ريش سپیدان ايفاي نقش مي کنند نقش فعالی خواهند داشت. به علاوه جرياني كه در قدرت حضور دارند، اما از رئيس جمهور غني بريده اند نيز در انتخابات نیز فعال خواهند بود. در اين بين شرايط و كنشگري احزاب و جريان ها در انتخابات با ابهام هايي روبرو است و هر آینه ممكن است نسبت به شرايط حضور در انتخابات و تهييج مردم در داخل انتخابات شرايط جديدي ايجاد كنند يا در حال تفرقه باشند. هر هر حال اين گروه ها به دنبال قدرت بوده اند. نکته دیگر این است که در جامعه افغانستان بعد از ۱۶ سال عمر دولت جدید افغانستان دمكراسي در اين كشور تمرين ميشود مورد خوش بینی است و امید می‌رود در آینده گام های بهتری را برای تحول در افغانستان بردارند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: رویکرد طالبان و داعش به انتخابات پارلمانی افغانستان چیست؟
آنچه مسلم است هم طالبان و داعش و جريان هايي ديگري از دل اين دو گروه بيرون آمده اند در انتخابات دو هدف را دنبال مي كنند. هدف اول اينكه اقتدار خود را به رخ دولت و قدرت مرکزی بكشانند تا مردم انگیزه اي برای حضور انتخابات نداشته باشد. همچنين بخشی از ولایاتی که همیشه محل اقتدار طالبان يا داعش بوده است انتخابات در آنجا رنگ و بویی ندارد و صندوق‌های نیز وجود نخواهد داشت.
شرایط فعلی افغانستان شرايطی است که طالبان برای اینکه یک پروسه صلح را آغاز کرده اند و با درك تفاوت گذشته سیاست امریکا و ترامپ ( با رویکرد اقتصادی در افغانستان ادامه خواهند داد یا کار را تمام کنند و بعد از اینجا بیرون خواهند رفت) به هر ترتیب طالبان و داعش به دنبال آن هستند آنقدر در حضور و قدرت خودنمایی کنند و زمينه خروج امريكا را فراهم كنند. همچنين ممكن است برخي از رهبران طالبان در پروسه انتقال پروسه انتخابات تحت تاثیر قرار بگیرند و شرايط براي انتخابات را آرام كنند. اما این رویکرد خیلی خوشبین نیستم تا روند حدی پیچیده شدن افغانستان هرچه آستانه انتخابات نزدیک تر می شویم شرايط ناامن تر ميشود. اين رويكرد براي كسب امتياز از دولت مرکزی و امریکای است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: مهمترین چالشها و موانع انتخابات پارلمانی افغانستان چیست؟
بزرگترین چالش تهدید امنیتی هست و مشخص از طرف چه بازیگرانی است. همچنین ياس و ناامدی مردم است. یاس و ناامیدی مردم از وضعیت امنیتی و اقتصادی کشور و فساد مهم است و مردم بسیار ناراضی هستند. اين امر در کنار دیگر عوامل دیگری نیز مردم را از حضور در صندوق در انتخابات دور می‌کند. چالش دیگر كه دولت نیز با آن روبروست شرايط ناامن است و مشاهده شده در برخی ولایات صد در صد تا ۲۰% ناامنی وجود دارد و يا در سی و چند ولایت افغانستان است اگر این چالش ها از بین بردن نرود روند انتخابات ناايمن است. اگر چالشها از بین نرود پروسه انتخابات در افغانستان روند آرامی نخواهد بود هم از جهت راي گیری و هم از جهت مشاركت بخش مهمی از مردم در انتخابات پارلمانی.
مركز بين المللي مطالعات صلح: چشم انداز نتایج انتخابات پارلمانی افغانستان را چگونه می بینید و سناریوهای محتمل چیست؟
اگر انتخابات تایید شود و نهادهای ناظر بین المللی انتخابات را تایید کنند و انتخابات به سلامت از این پروسه عبور کند می‌توان به صندوق‌های رای اتكا کرد، اما اگر انتخابات زير سوال رود احتمال درگیری های درون حزبي بيشتر شود مساله آفرين است. از این جهت احتمال اينكه انتخابات افغانستان زير سوال رود بسیار بسیار زیاد است. چرا تاریخ گذشته افغانستان نشان می دهد هم در فرایند دستکاری می شود و مردم همیشه از اینکه انتخابات سالم نبوده شاکی هستند. لذا مردم و دولت سناريوهايي مد نظر دارند. بنابراین دولت برای گذار از چالشهای انتخابات برنامه هاي را پیش بینی کرده تا امنیت انتخابات سالم برگزار کند ولي مردم این همه اعتقادی ندارد. همچنين استراتژی طالبان و داعش در تعاریفی با نا ایمن کردن انتخابات افغانستان مي پردازند.
