مركز بين المللي مطالعات صلح-IPSC
یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی نشست رهبران طالبان پاکستان را که برای بررسی روند مذاکرات با دولت این کشور برگزار شده بود، را هدف قرار داد که در آن «حکیم الله محسود»، رهبر طالبان پاکستان در وزیرستان شمالی کشته شد. حکیم الله محسود در سال ۲۰۰۹ جانشین «بیت الله محسود» شده بود. در اين بين هر چند بنا به برخي گزارش ها در پی کشته شدن حکیم الله محسود، رهبر طالبان پاکستان، شورای مشورتی این گروه خان سعید الیاس سجنا، از افراد برجسته این گروه و فرمانده طالبان در ایالت وزیرستان جنوبی، به عنوان رهبر طالبان پاکستان و جانشین حکیم الله محسود انتخاب كرده است، اما اين امر با مخالفت هايي همراه بوده است. در همين راستا براي بررسي بيشتر پيامدهاي امنيتي و سياسي كشته شدن حكيم اله محسود گفتگويي با پير محمد ملازهي كارشناس مسائل پاكستان داشته ايم:
واژگان كليدي: حكيم اله محسود، كشته شدن رهبر طالبان پاكستان، آينده طالبان پاكستان، پيامدهاي مرگ محسود پيامدهاي امنيتي و سياسي كشته شدن حكيم اله محسود بر افغانستان و پاكستان ، پيامدهاي مرگ حكيم اله محسود بر افغانستان
مركز بين المللي مطالعات صلح: یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی نشست رهبران طالبان پاکستان را که برای بررسی روند مذاکرات با دولت این کشور برگزار شده بود، هدف قرار داد مکانی که محسود هدف حمله هوایی قرار گرفت، نشستی با حضور رهبران طالبان پاکستانی به منظور آغاز مذاکرات صلح با حکومت پاکستان و مشورت در این مورد برگزار شده بود.اين امر چه تاثيري در روابط طالبان پاكستان با اسلام آباد دارد؟
دو تن از رهبران اصلي و مذهبي پاكستان يعني مولانا فضل الرحمان و مولانا سميع الحق كه عمدتا طالبان پاكستاني و طالبان افغانستاني در مدارس مذهبي تحت كنترل اين دو شخصيت تحصيل كرده اند مدت ها است تلاش ميكنند تا بين دولت مركزي پاكستان و گروه تحريك طالبان مذاكراتي انجام گيرد و راه حلي سياسي براي حل مشكل در پاكستان پيدا شود. اخيرا نشانه هايي مثبت در گروه طالبان پيدا شده بود و پاسخ هاي مساعدي براي ميانجي گري داده شده بود و گفته ميشد كه نواز شري گروهي را تعيين كرده است تا بين دولت مركزي و تحريك طالبان واسطه شوند و در درون تحريك طالبان گروهي با دولت نواز به تفاهم رسيدند و نوعي آتش بس در برخي از مناطق عملي شد. گروهي كه با دولت توافق كردند تشوين شدند كه با حكيم اله محسود و بقيه شوراي شصت نفره طالبان وارد مذاكره شوند و راهي براي مذاكره محسود با شوراي ميانجي گري دولت پيدا كنند. در جلسه جمعه اخير گروهي كه با دولت به تفاهم رسيده بود شركت داشت و اما درست در زماني كه اين جلسه تمام شد، هواپيماهاي بدون سرنشين خانه محل جلسه و شخص محسود و اطرافيان را مورد هدف قرار دادند و خود به خود مذاكرات منتفي شد. در اين حال اين احتمال وجود دارد كه حكيم الله محسود براي نوعي ميانچيگري به وسيله مولانا سيع الحق و فضل الرحمان توافق كرده باشد تا آنها وارد شرايط جديدي در مذاكره شوند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: پیش از این نواز شریف، نخست‌وزیر پاکستان از دولت باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا خواسته بود تا به حملات هواپیماهای بدون سرنشین پایان دهد. حملات این گونه هواپیماها باعث بروز تنش‌هایی در روابط دو کشور شده است. پاکستان هم بارها گفته است که این حملات ناقض تمامیت ارضی کشور است. در اين شرايط آيا امريكايي ها اكنون مخالف مذاكره اسلام آباد با طالبان پاكستان هستند؟
واقعيت اين است كه در شرايط تداوم حضور امريكايي ها در افغانستان و در شرايطي كه قرار است لويي جرگه تشكيل گردد و توافقنامه امنيتي را به افغانستان تحميل كنند نياز امريكا آن كه اگر صلح كاملي در منطقه برقرارگردد هيچ انگيزه اي براي افغان ها وجود ندارد كه نوعي كاپيتولاسيون را بپذيرند و مصونيت قضايي را به امريكايي ها دهند، لذا ميتوان تصور كرد امريكايها خيلي موافق روند مصالحه پاكستان با طالبان نباشند. چرا كه اين امر بهانه اي براي مبارزه با تروريسم است. يعني در صورت تفاهم دولت با پاكستان با طالبان تاحد زيادي موجب كنترل جريان افراطي ميگردد و اين امر از نگاه امريكايي ها به نفع آنان نيست. همين امر موجب شده است كه پاكستاني ها بگويند حمله به حكيم اله محسود حمله به مذاكرات صلح و روند صلح است. در اين بين ممكن است به گونه كامل گفتگوهاي صلح متوقف نشود و رهبر جديد مورد اشاره گفته ميشود آمادگي خود را براي اعلام مذاكره اعلام كرده است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: گفته ميشود خان سعید، فرد شماره دو طالبان پاکستان، از سوی شورای مرکزی طالبان پاکستان، بعنوان رهبر این گروه و جانشین “حکیم الله محسود” انتخاب شد. امري كه با مخالفتهايي روبر است .پيامدهاي امنيتي و سياسي کشته شدن محسود چيست؟
در جناح هاي طالبان جناح بندي هاي دروني وجود دارد . يك جناح بندي معتقد است از راه سياسي مشكلات خود را با پاكستان حل كنيم و احكام اسلامي را اجرا و حاكميت سكولار پاكستان را اصلاح كنيم اما اين امر را از راه مسالمت آميز انجام دهيم، اما جناح ديگري معتقدند از راه نظامي و اعمال فشار بر دولت مركزي ابتدا ايالت هاي پنتونخواه و بلوچستان را به ايالت ها اسلامي بدل كنيم و بعد به سند و پنجاب را از راه قهر آميز اسلامي كنيم. سعید سجنا، رهبر مورد اشاره آينده به جناح ميانه رو تعلق دارد كه اگر طالبان رهبري وي را بپذيرند به اين معنا است كه زمينه براي مذاكره آماده ميگردد. اما در همين حين هم بايد گفت جناج راديكال احتمالا رهبري وي را نپذيرند. از اين زاويه به نظر ميرسد اگر حاكميت به جناح ميانه رو منتهي گردد مي توان گفت زمينه براي نوعي مصالحه با دولت پاكستان فراهم مي گردد، اما اگر جناح تندرو قدرت برتري را در دست گيرد شرايط سخت تر خواهد شد و جنگ و درگيري بر ضد امريكاييها و دولت پاكستان ادامه خواهد يافت.
مركز بين المللي مطالعات صلح: بنا به نظر برخي کشته شدن رهبر طالبان پاکستان آسیبی به روند صلح افغانستان و پاکستان است. کشته شدن محسود آيا بر روند صلح بين دولت افغانستان با طالبان افغانستان تأثیر منفی خواهد گذاشت؟
تحريك طالبان پاكستان و گروه طالبان افغانستان دو تا مشخصه مشترك داند. هر دو متعلق به قوم پشتون هستند همچنين در ايدئولوژي خود مشترك هستند. هر دو ديوبندي و راديكال هستند. همچنين به نظر ميرسد كه تحريك طالبان پاكستان از نظر معنوي رهبري ملا محمد عمر را قبول دارد و از اين زاويه با وي مشورت هايي دارند. لذا مي توان گفت گفت قتل محسود بر مذاكرات صلح دولت افغانستان با طالبان افغانستان از يك سو و بين امريكايي ها و طالبان افغانستان از سوي ديگر تاثير دارد. يعني انتظار ميرود حتي به گونه موقتي اين قتل تاثير منفي خود را گذارد. يعني هر چند در بلند مدت با توجه به شرايط منطقه اي و مساله خروج امريكايي ها از منطقه اندك اندك گروههاي واقع بين تر روند صلح را پيگيري خواهند كرد اما در كوتاه مدت مانعي براي صلح است.
گفتگو از فرزاد رمضاني بونش
