واقعیت های کلیدی اشغال عراق – ۲۰۰۳- ۲۰۱۰

هستی السادات صفوی

دانشگاه لندن

در تاریخ 18 آگوست 2010، چهار هزار نیروی تیپ چهارم از لشکر دوم زمینی ارتش آمریکا – به عنوان آخرین واحد رزمی – در تاریکی شب از طریق کویت، تحت پوشش و حمایت هواپیماهای جنگی و بدون سرنشین، عراق را ترک کردند. نیروهای رزمی ارتش امریکا که با حدود صد و شصت هزار نیرو عراق را اشغال کردند و از سال 2003 کنترل آن کشور را در اختیار داشتند؛ بر اساس دستور “باراک اوباما” رئیس جمهور آمریکا، در تغییری آشکار تا پایان اگوست 2010 عراق را ترک می کنند. هر چند پنجاه هزار نیروی نظامی امریکایی تحت عنوان تعلیم، مشاوره و حمایت از حکومت عراق همچنان در آن کشور باقی می مانند. بر اساس آمار رسمی اعلام شده، طی عملیات اشغال عراق، بیش از 4415 امریکائی، 179 انگلیسی و بیش از صد هزار غیر نظامی عراقی کشته شدند و صدها عملیات چریکی علیه نیروهای اشغالگر صورت گرفت. بر خلاف تصور اولیه آمریکائی ها، کسی در عراق برای آنها فرش قرمز پهن نکرد. اکنون نیز نیروهای اشغالگر با صرف حدود یک تریلیون دلار هزینۀ عملیات اشغال، با هدف اجرای ویتنامی کردن امنیت عراق، مشغول ترک عراقی ویران و بی ثبات هستند. به هر حال خروج نیروهای عملیاتی بریتانیا در آوریل 2009 و نیروهای رزمی ارتش آمریکا در شرایط فعلی، اعلام شکست استراتژی نظامی بریتانیا و آمریکا در عراق است.

• 19 مارس 2003: بمباران کاخ ریاست جمهوری عراق به وسیله هواپیماهای آمریکایی.
• 20 مارس: ورود نیروهای نظامی آمریکا و انگلیس از مرز کویت به عراق.
• 9 آوریل: بیست روز پس از بمباران کاخ ریاست جمهوری عراق، بغداد توسط نیروهای آمریکایی اشغال شد و حکومت دیکتاتوری صـدام  که فاقد پایگاه اجتماعی و حمایت مردمی بود؛ علیرغم وجود ارتش قوی، تقریبا بدون مقاومت جدی سقوط کرد و مجسمۀ صـدام در میدان مرکزی شهر به وسیله مردم به زیر کشیده شد. برخی از فرماندهان ارشد گارد ریاست جمهوری و ارتش عراق با خیانت به صـدام، با دریافت میلیون ها دلار و تضمین های امنیتی و اخذ اجازۀ مهاجرت به غرب، علاوه بر ارائه اطلاعات ذیقیمت به آمریکایی ها، ترتیبی دادند که هیچ گونه مقاومت جدی در قبال اشغال عراق صورت نگیرد.عملیات اطلاعاتی و خریداری فرماندهان ارشد صـدام، نقش کلیدی در سقوط حکومت عراق داشت. در واقع سقوط حکومت عراق بدون درگیری نظامی و صرفا با ترکیبی از محاصرۀ اقتصادی طولانی مدت، جنگ رسانه ای بین المللی علیه صـدام، جنگ دیپلماتیک و منزوی کردن دیپلماتیک حکومت صـدام، عملیات جاسوسی و اطلاعاتی و خریداری برخی از نیروهای ارشد حکومت صـدام و سپس بمباران های وسیع هوایی، بدون درگیری نظامی در زمین، هوا و دریا صورت گرفت.
• 1 می: سخنرانی معروف و جنجالی “جورج بــوش” با عنوان “ماموریت انجام شد”؛ “Mission Accomplished” ایراد شد. در این سخنرانی “بــوش” اعلام کرد عملیات رزمی آمریکا در عراق پایان یافته است؛ در حالی که نیروهای رزمی امریکا تا اگوست 2010 در گیر مسائل عراق بودند. این سخنرانی با واکنش منفی ژنرال های آمریکایی  مواجه شد.
• 2 اکتبر: اعلام عدم کشف سلاح های کشتار جمعی در عراق توسط خودِ نیروهای اشغالگر.

بدین ترتیب دلیل اصلی بهانۀ حملۀ نظامی به عراق، واقعیت خارجی نیافت و بعدها این مسأله موجب رسوایی سیاسی – اطلاعاتی نیروهای اشغالگر شد و دولت های آمریکا و انگلیس شدیدا تحت فشار افکار عمومی داخلی و بین المللی قرار گرفتند و قابلیت های سازمان های اطلاعاتی آمریکا و انگلیس به طور جدی زیر سوال رفت. این امر در ارزیابی های بعدی سازمان های اطلاعاتی غرب پیرامون توان هسته ای ایران تأثیر گذاشت و آنها را به احتیاط بیشتر در اعلام اتهامات بدون مدرک وادار کرد.

• 13 دسامبر: صـدام توسط نیروهای امریکایی در یک مخفیگاه زیرزمینی در زادگاهش تکریت از طریق خریداری اطلاعات از نزدیکانش دستگیر شد. دستگیری تحقیرآمیز صـدام – که خود را سردار قادسیه می خواند – و سپس بازجویی از او در قفس و اعدام به وسیلۀ حلقۀ دار، ضربۀ سنگینی به اعتبار پوشالی دیکتاتورهای فاقد پایگاه مردمی و متکی به گارد، ارتش و نیروهای امنیتی بود. سقوط بغداد و دستگیری صـدام، هر دو، با خیانت اطرافیان دیکتا تورعراق عملی شد.
• 20 مارس 2004: برگزاری تظاهرات‎ ضد جنگ‎ در يک صد شهر بزرگ جهان‎.

همزمان با اولين سالگرد اشغال عراق توسط ارتش آمريكا و متحدانش، تظاهر کنندگان با فريادهای بلند نفرت خود را نسبت به جنگ و تروريسم اعلام کردند. در اين تظاهرات “تونی بلـر” نخست وزیر بریتانیا و “جورج بـوش” رئیس جمهور آمریکا به فريب افكار عمومی جهان متهم شدند.

• 28 آوریل: رسوایی شکنجه ها و رفتار تحقیر آمیز آمریکایی ها با زندانیان در زندان ابوغریب بغداد، موجبات بی اعتباری هر چه بیشتر نیروهای اشغالگر را در سطح افکار عمومی جهان یان فراهم آورد.
• 28 ژوئن: تا این تاریخ عراق بدون حکومت ملی و صرفا به وسیلۀ نیروهای آمریکایی اداره می شد. در این روز قدرت رسما به حکومت موقت جدید عراق منتقل شد. گرچه این حکومت دارای کمترین اختیارات بود و کلیۀ مسائل اساسی امنیتی، نظامی و اقتصادی عراق در کنترل نیروهای آمریکایی بود.
• 30 ژانویه 2005: اولین انتخابات چند حزبی عراق پس از سالها دیکتاتوری، برای تدوین قانون اساسی عراق برگزار شد.
• 15 دسامبر: براساس قانون اساسی جدید، انتخاباتی برای تشکیل حکومت جدید عراق برگزار شد و برای نخستین بار در تاریخ استقلال عراق از 1921، ائتلاف شیعیان به پیروزی رسید.
• 9 نوامبر 2006: بی بی سی نوشت: ” دونالد رامسفلد که یکی از طراحان اصلی خط مشی آمریکا در عراق به شمار می رفت و اخیرا تحت حملات شدید منتقدان سیاست های آمریکا در عراق قرار گرفته بود پس از شش سال از سمت خود کنار رفته است.رییس جمهوری آمریکا در جریان کنفرانس خبری خود گفت که سیاست دولت وی در عراق به حد کافی خوب و سریع کار نمی کند و آقای رامسفلد هم موافقت کرده که این موضوع نیاز به دیدی جدید دارد.جورج بوش افزوده است که جنگ عراق، موضوع مهمی برای رای دهندگان بود و این مساله یکی از دلایل تغییروزیر دفاع است. ” [i] “دونالد رامسفلـد” وزیر دفاع آمریکا که نقش مهمی در اشغال عراق داشت، پس از شکست جمهوریخواهان در انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا مجبور به استعفا شد. وی از 21 ژانویه 2001 در این پست بود و اولین قربانی عالیرتبۀ غربی به سبب جنگ عراق به شمار می رود.
• 30 دسامبر: علیرغم فشار حکومت های عـربی، صـدام دیکتاتور عراق، پس از محاکمه در دادگاه عالی عراق به دار آویخته شد. اعدام تحقیرآمیز صـدام درس عبرتی شد برای دیکتاتورها که توسل به قدرت امنیتی و زد و بند با نیروهای بیگانه همواره پایان خوشی به همراه ندارد.
• 14 فوریه 2007: آغاز تشکیل نیروهای ترکیبی عراقی – آمریکایی برای برقراری امنیت در عراق.
• 27 ژوئن: “تونی بلـر” نخست وزیر بریتانیا و شریک اصلی “جورج بـوش” در جنگ عراق مجبور به استعفا شد. افکارعمومی بریتانیا مخالف جنگ عراق بود. همراهي او با جورج‌ بوش، رئيس‌جمهور آمريكا در جنگ عراق، محبوبيتش را در سراشيبي سقوط قرار داد تا اينكه وی به سبب انتقادهاي شديد جهت راه‌اندازي جنگ عراق و سوءمديريت اين جنگ مجبور به كناره‌گيري از قدرت شد.  در واقع “بلــر” که از تاریخ  2 می 1997 نخست وزیر بریتانیا بود؛ دومین قربانی عالیرتبۀ غربی اشغال عراق شد.
• 17 نوامبر: انعقاد قرارداد بین حکومت عراق و امریکا برای خروج نیروهای نظامی ارتش امریکا از عراق تا پایان سال 2011.
• 20 ژانویه 2009: “جورج دبلیو بـوش” رئیس جمهور امریکا که دو جنگ افغانستان و عراق را برای ملت خود و جهانیان سامان داد پس از شکست حزبش از دمکرات ها، پست خود را به “باراک اوباما” رئیس جهور جدید – که با شعار تغییر و پایان جنگ عراق به پیروزی رسید – واگذار کرد. “محافظه کاران نـو” و “حزب محافظه کار امریکا” سومین و چهارمین قربانی مهم غربی اشغال عراق شدند.
• 27 فوریه: “باراک اوباما” رئیس جمهور جدید آمریکا – که تنگناهای جنک عراق یکی از عوامل پیروزی اش بود – اعلام کرد نیروهای رزمی ارتش امریکا تا پایان اگوست 2011  از عراق خارج خواهند شد.
• 30 اوریل: پس از استعفای “تونی بلـر” از نخست وزیری بریتانیا، آخرین سرباز انگلیسی از عراق خارج شد. نیروهای انگلیسی در طول اشغال عراق عمدتا در شهر بصره مستقر بودند.
• 7 مارس 2010: دومین انتخابات پارلمانی عراق برگزار شد. این انتخابات بدون پیروزی مطلق احزاب رقیب رقم خورد و بر همین اساس تشکیل دولت جدید به خاطر عدم ائتلاف احزاب با تأخیر مواجه شد.
• 3 ژوئیه 2010: تحقیقات جنگ بریتانیا در عراق بوسیله دولت جدید بریتانیا ادامه خواهد یافت. هدف این تحقیق، روشن شدن دلیل ورود بریتانیا به جنگ عراق و یافتن پاسخی برای این سوال غامض است که آیا سربازانی که در این جنگ کشته شدند در جنگی قانونی شرکت کرده بودند یا غیر قانونی. اعضای گروه تحقیق چیلکات در مورد جنگ عراق در این زمان برای بررسی و یافتن شواهد بیشتر به فرانسه و آمریکا سفر کردند. نتیجه زحمات آن ها تصویری دقیق از آنچه اتفاق افتاده است، بدست می دهد. دامنه این تحقیق، از شروع جنگ تا سالهای پس از آن را در بر می گیرد و در این بین حقایق به یاد ماندنی و بعضا تاسف باری در این زمینه روشن شده است. نیک گلک، معاون نخست وزیر بریتانیا، گوردون براون، نخست وزیر پیشین را متهم کرده که با محرمانه نگه داشتن مدارک مهم، در تحقیقات مانع ایجاد کرده و بر حقایق سرپوش گذاشته است.
• 18 اگوست: آخرین تیپ رزمی ارتش امریکا از عراق خارج شد. “فیلیپ کراولی” سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت: “از این پس این کشور بر امور غیرنظامی و دیپلماتیک عراق تمرکز خواهد کرد.”او به تلویزیون ان بی سی آمریکا گفت: “ما به جنگ عراق پایان می دهیم، اما کارمان در عراق تمام نشده است. تعهد ما نسبت به عراق بلندمدت است.” این بدان معناست که استراتژی آمریکا در عراق و منطقه وارد فاز جدیدی شده است. این گمان که امریکاعراق، دارندۀ سومین ذخایر نفتی جهان بالغ بر 115 میلیارد بشکه – پس از عربستان سعودی و ایران – را به این زودیها رها خواهد کرد؛ خطاست.

[i] http://www.bbc.co.uk/persian/worldnews/story/2006/11/061108_an-rumsfeld.shtml