آینده پژوه و تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
در يك سال گذشته رويكرد ترامپ نسبت به ايران اعمال بيشتر تحريم هاي چند گانه بوده است.در اين راستا با توجه به وضعیت کنونی نگاه دولت ترامپ به بحث تحریم های اقتصادی و سیاسی بر ضد ایران گفتگويي با دكتر مطهرنيا داشته ايم:
واژگان کلیدی: ایران، سياست خارجی، جمهوری اسلامی، ایران، نفت، انرژی ، اقتصادی
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه کنونی دولت ترامپ به بحث تحریم های اقتصادی و سیاسی بر ضد ایران چیست؟
ترامپ و دولت او در پی ایجاد یک فضای معنادار در جهت محدود سازي همکاری های بین المللی با ایران و محاصره منطقه تهران هستند. به عبارت دیگر امریکا این این دکتری را در چارچوب ایجاد یک نوع و فضای مناسب برای شکل دادن به منطقه فروریزش توجه قرار داده است، چرا که می‌تواند محدود سازی های همکاری های بین المللی با ایران و محاصره محدود سازی منطقه اي تهران مي تواند منجر به تلاقي پیشرانهای درونی و کاتالیزورهای بیرونی شود و بدین ترتيب زمینه‌های فروریزش در درون فراهم كند. تهران اکنون در نيروهای پیشران ده گانه ای که می توان از آن آنان نام برد دارای های بحران هاي تودرتو ای است. از منظر اجتماعی، فناوری، رسانه ای، اکولوژی ،سیاسی، ارزشی، بخش های مربوط به نیروی انتظامی، زیر مجموعه های امنیت نيروي انساني، مسائل مربوط به ایمنی جامع از بزه های گوناگون و نقص مواد قانونی حقوقی پیشران های موثري را بر داده ها و اقدامات آینده را بررسی کنیم که نشان از ایجاد یک فضای لغزنده در داخل ایران دارد. در واقع اين بحرانها نمایشگر های شان در صحنه های اجتماعی خود را به نمایش گذاشته‌اند. از طرف دیگر فشار بیرونی زیارت متحده امریکا و مدیریت و اجرای ریاض در حال برنامه ریزی خود به خود محاصره منطقه تهران را دنبال می کند. در چنین فضایی اساساً امریکا با اضافه کردن تحریم ها و پیوستن احتمالی کشورهای دیگر به تحریم ها می تواند این فرایند را تسریع بخشد و در عملیاتی کردن آن زمینه‌های بیشتری را فراهم کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: ترامپ اعلام کرده است عجله‌ای برای به صفر رساندن تحریم صادرات نفت ایران ندارد، رویکرد وي در اين حوزه چیست؟
ترامپ به درستی می داند که در آستانه زمستان اگر بخواهد به فوریت صادرات نفت ایران را به صفر برساند. بالا رفتن قیمت نفت می‌تواند به نفع ایران تمام گردد. چراکه نفت ایران به طور مطلق به صفر نمی‌رسد، ولی صادرات به زیر یک میلیون بشکه سقوط خواهد کرد. وقتي ايران يك ميليون بشكه را به قیمت بیشتری بفرو شد بدون صادرات پول بيشتري به دست اورد. در ضمن آمریکا نمی‌خواهد کشورهای دیگر ديگر در بازار انرژی عليه خود بسیج کند و در آستانه زمستان با بالا رفتن رفتن قیمت نفت زمینه های واگرایی در جهت کاهش همکاری های بین المللی با تهران را فراهم کند. عامل سوم آن است که وی معافیتهای خرید انرژی از تهران را موقتي اعلام کرده است و در این حال شرط گذاشته است که درصد قابل توجهی از این خریدها پایین آید. بدین ترتیب تلاش خواهد کرد با شيبي و به طور آرام در چند ماه آینده فروش نفت ایران را به پایین ترین حد ممکن تا بهمن ماه آینده سال برساند. از این جهت است که ایالات متحده امریکا به راحتی در پي معافیتهای به هشت کشور برآمده است تا مانند قبل مدیریت رساندن نفت ایران به کمترین حد ممکن در آينده دنبال کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به رویکرد ترامپ چشم انداز روابط ایران امریکا چیست؟
چشم انداز روابط ایران و امریکا را با توجه به رویکرد ترامپ را می‌توان در دو سناریوی محتمل شکل مي گيرد. سناريوي نخست برخورد نهایی که منجر به ایجاد یک تعارض و کشمکش تا حد برخوردهای نظامی منطقه اي خواهد شد. رويكرد ديگر نرمش پهلوانانه است در جهت ایجاد نوعی فضای مدارای معنادار در جنگ سرد به یک ساله سرد وارد خواهد شد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: ایران چگونه باید با رویکرد ترامپ رفتار کند؟
سیاست خارجی ایران اساساً بر اصل مقاومت در برابر امریکا استوار است. در واقع تولید گزاره های جدی در باب سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر عهده رهبري نظام جمهوری اسلامی ایران است. رهبري نظام جمهوری اسلامی ایران نيز بسیار واضح و آشکار هرگونه مذاكره در هر لایه از نظام حکومتی با ايالات متحده امریکا را ممنوع اعلام کرده است. بر اساس سیاست آشکار ایران سياست تقابلي یا استراتژی مقاومتي در مقابل ایالات متحده امریکا است. لذا آنچه در سیاست خارجی باید رخ بدهد ایجاد فضای مناسب برای دور زدن تحریم ها از طریق نزدیک شدن به کشور های گوناگون از جمله کشورهای اتحادیه اروپا، پكن و مسکو است. ولی آنچه به نظر می‌رسد اکنون در عمل در حال جریان است آن است که قدرت هاي اروپایی و شرقی در نهایت در فضای انتخاب میان ایران و امریکا به نفع امریکا عمل خواهند کرد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا ممکن است ابعاد دیگری از طریق با توجه به رویکرد ترامپ مدنظر امریکا بر ضد ایران باشد؟
تحریم های اعمال شده ترامپ علیه ایران در دور دوم تنها تحریم ها تجاری و اقتصادی و حتی مالی نیستند، بلکه تحریم های حمل و نقل و کشتیرانی و مسائل عمده دیگر در شش وجه تحریم‌ها علیه ایران وجود دارد. آنچه از منظر سیاست های اعمال اعلامیه ترامپ مطرح شده است حجیم کردن حجم تحریم‌ها در آینده نزدیک است. به عبارت دیگر آنچه که در ادبيات سیاسی ترامپ و تيم وي دیده می شود و در استراتژی امنیت ملی در دوره ترامپ آمده است ایران اکنون دشمن امریکا نه چالش برای امریکا شناخته می‌شود. بر این اساس بايد اين نکته مد نظر قرار داد که عزم جدي براي برای برخورد با ایران در آمریکا وجود دارد. حال اينكه این عزم جدی می تواند به كنش معنادار بدل شود نامعلوم است. آیا امریکا خواهد توانست فروش نفت ایران را به صفر می‌کند؟ آیا خواهد توانست اجماع بین المللی بر ضد ايران ایجاد کند؟ آیا خواهد توانست زمینه هایی را ایجاد کند که تا بتواند ایران تحریم‌ها را در یک تحریم فلج کننده همه جانبه قرار دهد؟ در پاسخ باید گفت هیچ کس به گونه مطلق نمی‌تواند در دنیای سیاست هر آنچه را که اراده کند را انجام دهد. امریکا قدرتمندترین کشور جهان است، اما باید گفت که هيچ کشور جهان نیست كه هر کاری که بتوانند نخواهد توانست انجام دهد. این یک گزاره قابل قبول است اما همین گزاره قابل قبول باید بپذیریم امکانات و توانمندی‌های بسیار بالایی در اجرای اراده خود دارد. لذا در عرصه کنونی مي تواند هزينه هاي قابل توجهی برای ایران بوجود می آورد و هزینه های استمرار وضع موجود را بسیار بالا برد.
