مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
مصطفی محمدی
بیان رخداد
اتحادیه اروپا در پی نشت(دوشنبه 31 تیر) اعضای خود، اعلام کرد که شاخه نظامی حزب الله لبنان را در لیست شبکه های تروریستی قرار داده است. اين اقدام مي تواند مقدمه انسداد حساب هاي بانكي و وضع ممنوعيت ورود به كشورهاي عضو باشد. حزب الله متهم اصلي ترور گردشگران اسراييلي در بلغارستان است. فرانسه، بريتانيا و آلمان از جمله اعضاي اتحاديه اروپا بودند كه بر لزوم بررسي پرونده شاخه نظامي حزب الله در جلسه ماهانه تاكيد مي كردند.
اتحاديه اروپا حزب الله را به اتهام دست داشتن در بمبگذاري سال 2012 بلغارستان که پنج اسرائيلي را کشت، در فهرست سياه خود قرار داد، البته حزب الله اتهام دست داشتن در انفجار بلغارستان را رد مي کند. تا کنون دولت بلغارستان هيچ مدرک و سند محکمي براي اثبات اين ادعاي خود ارائه نکرده است.
از این رو نوشتار حاضر، به بررسی تصمیم اتحادیه اروپا در قرار دادن شاخه نظامی حزب الله در لیست گروههای تروریستی و واکنش و موضع گیری های حزب الله در قبال این تصمیم می پردازد و در صدد است، به این سوال پاسخ دهد که ایا تصمیم اتحادیه اروپا بر موقعیت سیاسی حزب الله در لبنان تاثیر خواهد گذاشت یا نه؟
واژگان کلیدی: حزب الله، اتحادیه اروپا، گروه های تروریستی، لبنان، سید حسن نصرالله، شاخه نظامی.
تحلیل رخداد
اتحادیه اروپا شاخه نظامی حزب الله لبنان را در لیست سازمان های تروریستی قرار داد در حالی که تعیین مرز بین شاخه نظامی و شاخه سیاسی حزب الله بسیار سخت است؛ امری که در نهایت معنای خارجی آن این است که از نگاه اتحادیه اروپا حزب الله لبنان یک سازمان تروریستی است. اتهامات وارده به حزب الله لبنان مبنی بر دخالت در حادثه انفجار بورگاس بلغارستان هنوز در هیچ دادگاهی به اثبات نرسیده است، حتی دولت لبنان تاکنون اطلاعات دقیقی از این حادثه ندارد و اطلاعات منتشره از پشت پرده این انفجار و اعلام برخی اسامی متهمان نشان می دهد که سناریوی این انفجار بسیار سوال برانگیز و مبهم است و بیشتر به صحنه سازی شبیه است با این حال این موضوع و دخالت حزب الله در نبردهای القصیر کافی بود تا اتحادیه اروپا با اشاره اسرائیل و فشار آمریکا حزب الله را سازمانی تروریستی معرفی کند.
اقدام اتحادیه اروپا: علل و انگیزه ها
علل و انگیزه های اتحادیه اروپا در درج نام شاخه نظامی حزب‌الله لبنان در لیست گروههای تروریستی خود، را می توان به دو بخش سیاسی و امنیتی تقسیم کرد. در بعد سیاسی افزایش سطح هجمه علیه حزب‌الله لبنان و ایجاد فضای بین‌المللی در راستای تخریب وجهه حزب‌الله مورد نظر عاملان این اقدام بوده است، این طرح به زعم اروپایی‌ها هم می تواند روند روز افزون محبوبیت حزب الله در افکار عمومی منطقه را متوقف کند و هم بر اساس منافع صهیونیست‌ها روند خلأ قدرت در لبنان در سایه اختلافات گروههای سیاسی را در مسیر فرسایشی قرار دهد.
اروپا به این ترتیب سعی دارد شالوده مرحله آینده لبنان را پایه ریزی کرده و معادلات خود را به عرصه داخلی این کشور تحمیل کند و مانع از دستیابی حزب‌الله به پرونده‌ای معین در لبنان از جمله نفت این کشور یا سواحل آن شود.
در بخش امنیتی نیز اروپایی‌ها می‌خواهند به شهروندان خود اینگونه القا کنند که تروریسمی که در اروپا وجود دارد، تنها از سوی القاعده نیست، بلکه حزب الله نیز در این لیست قرار دارد و سیاست اروپا در تعامل با حزب‌الله نیز از این پس مانند گروه حماس خواهد بود. از این منطق اروپا می‌خواهد مدعی شود که حزب الله یک گروه تروریستی است تا زمینه را برای هر تجاوز احتمالی آینده به این حزب فراهم کند، حال این تجاوز ممکن است از سوی اسرائیل باشد یا از سوی عناصر امنیتی اروپایی علیه شخصیت های وابسته به حزب الله در کشورهای مختلف.
به نظر می‌رسد کشورهای اروپایی به ویژه آنهایی که نظامیان‌شان در قالب نیروهای بین‌المللی یونیفل در جنوب لبنان مستقر هستند، بعد از تصمیم خود که تحت فشار آمریکا و لابی صهیونیستی اتخاذ شده برای کاستن از پیامدهای منفی احتمالی به دنبال دلجویی از افکار عمومی لبنانی‌ها هستند. این اتحادیه در این راستا تاکید کرده که کمک‌ها و تبادلات مالی آن با لبنان در این مصوبه دچار اختلال نمی‌شود و گفتگوها نیز با تمامی گروههای سیاسی لبنان ادامه دارد.
واکنش حزب الله به تصمیم اتحادیه اروپا
سید حسن نصر الله در موضع گیری خود این تصمیم اتحادیه اروپا را ناشی از تحرکات و فشارهای آمریکا و اسرائیل و در راستای مصالح و منافع آنها دانست. وی بحث‌هایی که در اتحادیه اروپا برای اتخاذ چنین تصمیمی ایجاد شده را دلیل تسلیم 28 کشور اورپایی به اراده و خواست آمریکا و اسرائیل دانست. از این رو، وی اساس این تصمیم اتحادیه اروپا را منافع و فشارهای آمریکا و اسرائیل دانست نه ارزش ها و اصول حاکم بر اتحادیه اروپا.
دبیر کل حزب الله لبنان، درباره ارزش این تصمیم و تاثیرات و اینکه به کجا خواهد رسید، گفت که این تصمیم در وهله اول جنبه روحی و روانی دارد. و هدف آن را تعضیف روحیه مبارزان این کشور در مقابل اشغالگری اسرائیل است. سيد حسن نصرالله دبير کل حزب الله تاکيد کرد هر گونه حرکتي از طرف اتحاديه اروپا عليه اين جنبش چيزي جز جوهر روي کاغذ نخواهد بود. در واقع معناي اين حرف اين است که تصميم اتحاديه اروپا چيزي جز براي افکار عمومي نيست زيرا حزب الله گروهي مقاومت در برابر اسرائيل و بازيگر سياسي مهمي در لبنان است و هيچ کاري با اروپا ندارد. از این رو، حزب الله لبنان با صدور بيانيه يي اين تصميم خصمانه و غيرعادلانه ناميد و اعلام كرد كه «تن دادن كشورهاي عضو اتحاديه اروپا به اعمال فشارهاي امريكا و اسراييل» يك اقدام خطرناك است.
تاثیر اقدام اخیر اتحادیه اروپا بر حزب الله و لبنان
منابع نزدیک به حزب‌الله بر این باورند که تصمیم اتحادیه اروپا، باعث ضعف عملکرد حزب‌الله و تغییر سیاست‌های داخلی و خارجی آن نخواهد شد و برعکس بر پایداری و سرسختی و همگرایی آن با ایران، سوریه و دولت‌های محور بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین، و آفریقای جنوبی) برای تأمین منافع حیاتی و استراتژیک آن خواهد افزود. بخصوص آنکه منبع تأمین سلاح این حزب دولت‌های این مجموعه است و این بدان معناست که تصمیم اتحادیه اروپا در خصوص شاخه نظامی حزب‌الله، هیچ کارآیی نخواهد داشت.
این منابع تأکید دارند که این تصمیم باعث نخواهد شد حزب‌الله از توسعه توان دفاعی خود دست بردارد یا نبرد رسانه‌ای و روانی بر ضد رژیم صهیونیستی را متوقف کند، این حزب با بی‌توجهی به تصمیم اتحادیه اروپا، به مسیر خود ادامه خواهد داد، چرا که این حزب منافعی در کشورهای اتحادیه اروپا ندارد.
همچنين اتحاديه اروپا بايد به اين سوال پاسخ دهد كه اصولا اعمال فشار و تحريم بر يكي از مهمترين ترين سازمان ها و احزاب سياسي لبنان كه در سياست و دولت اين كشور درهم تنيده شده و در ائتلاف با گروه هاي ديگر سياسي نقش آفريني مي كند، مي تواند حل كننده مشكلات لبنان باشد؟ و آيا آغاز تحريم ها مي تواند به غير از منافع رژيم صهيونيستي منافعي براي منطقه و حيات سياسي لبنان داشته باشد؟
در اين زمينه دولت لبنان روز پنج‌شنبه بيست و هفتم تيرماه و پيش از تصميم اتحاديه اروپا از اين اتحاديه خواسته بود تا از افزودن حزب‌الله به فهرست گروه‌هاي تروريستي چشم پوشي كند؛ زيرا حزب‌الله از اجزاي اصلي جامعه لبنان محسوب مي شود و چنين اقدامي مي تواند به آتش بي ثباتي و تنش ها در لبنان و خاورميانه دامن زند.
چرا که، این تصمیم در صحنۀ داخلی به طور طبیعی مشکلاتی را برای شکل‌گیری کابینۀ جدید ایجاد خواهد کرد. این روزها تمام سلام، نخست وزیر جدید لبنان تلاش می‌کند تا کابینه‌ای را با حضور و مشارکت همۀ طرف‌های لبنانی از جمله جریان 8 مارس و حزب الله دولتی را تشکیل دهند، از این رو پیش‌بینی می‌شود این روند با مشکلاتی مواجه شود.
گرچه اقدام اروپا صرفاً تروریست خواندن شاخۀ نظامی حزب الله بوده است و شاید حضور نیروهای سیاسی حزب الله در کابینه و یا حضور نیروهای فنی و خدماتی این جریان در کابینۀ تمام سلام حساسیتی را برای طرف‌های غربی ایجاد نکند، ولی به طور طبیعی این مسئله تبعاتی را خواهد داشت. حزب الله در داخل لبنان به دلیل اقدامات مثبتش شرایط مناسبی دارد، از عقبۀ مردمی خوبی برخوردار است و همواره توجه همۀ کابینه‌های را به خود جلب می‌کرده اما در عین حال این احتمال هست که دولت لبنان با فشارهایی روبرو شود.
به خصوص اینکه حزب الله در عرصۀ داخلی و در مواجهه با نیروهای 14 مارس مدتهاست که درگیری و رویارویی سیاسی دارد؛ بنابراین این گروهها می‌توانند کابینۀ جدید را تحت فشار قرار دهند، برای اینکه حزب الله با اتفاق اخیر نقش کمتری را در دولت آیندۀ لبنان داشته باشد.
دورنمای رخداد
لیست گروههای تروریستی از جمله امکانی است که دولت‌های غربی و به خصوص آمریکا برای پیشبرد اهداف خود در مناطق مختلف دنیا و به‌ویژه خاورمیانه به خوبی از آن استفاده می‌کنند. قرار گرفتن شاخه نظامی حزب الله در لیست گروههای تروریست اتحادیه اروپا، که افزایش فشارهای چند جانبه خارجی برای منزوی و تضعیف کردن حزب الله، حامیان و هواخواهان مقاومت اسلامی را در لبنان برای پشتیبانی از آن منسجم تر کرده و باز هم نقش این تشکل سیاسی-مذهبی را به عنوان حافظ تمامیت ارضی کشور پررنگ تر از پیش آشکار خواهد ساخت. اگرچه این مصوبه به اتحادیه اروپا، امکان می دهد که دارایی‌های حزب الله را مسدود کرده و مانع فعالیت های این حزب شود.
مصوبه اتحادیه اروپا علیه حزب الله شاید برای دولت لبنان پیامدهای بیشتری داشته باشد و در مناسبات با اروپا و به ویژه فرانسه که روابط خوبی با بیروت دارد مشکلاتی ایجاد کند. در عین حال از آنجا که میشل سلیمان رئیس جمهوری لبنان پیش از این از همتای فرانسوی خود خواسته بود حزب الله را در لیست سیاه قرار ندهند، صدور مصوبه اخیر اتحادیه اروپا موجب می شود دولت لبنان در تعامل با حزب الله احتیاط بیشتری به خرج داده و ناچار شود به نحوی الزامات این مصوبه را مد نظر قرار دهد.
