علل و اختلاف مرزي هند و چين -گفتگو با دکتر قدرت الله بهبودی نژاد- بخش پاياني

کارشناس شبه قاره هند

مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC-

اخيرا در درگیری میان نیروهای نظامی هندوستان و چین در منطقه هیمالیا احتمالاً بر هر دو طرف تلفاتي وارد شده است. با این وضعیت، اکنون منازعه بر سر منطقه همجوار کشمیر شکل خطرناکی را به خود گرفته است. در مورد این مسئله موضع گیری  قدرت های جهانی مانند روسیه و آمریکا در قبال این موضوع   با آقای دکتر قدرت الله بهبودی نژاد کارشناس شبه قاره به گفتگو نشسته ایم .َ

واژگان كليدي: علل ، اختلاف، مرزي، هند ، چين ،دکتر قدرت الله بهبودی نژاد،شبه قاره هند،لداخ ،

مرکز بین المللی مطالعات صلح :  روسیه  چگونه می تواند نقش سازنده ای در مورد تنش مرزی هند و چین داشته باشد؟

نخستین نکته اینکه باید اشاره ای داشت به سفر وزیر دفاع  هند آقای راجنات سینگ به مسکو در حالی  انجام  شد که دو تا از بزرگترین ارتش جهان  در یک مرز مرتفع هیمالیا در لداخ در حال  رویارویی  هستند و مذاکرات برای خنثی کردن تنش ها  در حال انجام است. ظاهراً  دلیل  سفر وزیر دفاع  هند  برای شرکت در سالگرد  75مین  رژه روز پیروزی   اتحاد جماهیر شوروی بر آلمان نازی(1941-1945) می باشد ،اما.شاید این نخستین بازدید وزیران سطح بالای هند  پس از وقوع کووید 19 در هند باشد. گمانه زنی ها زیاد  بر این است که وی می کوشد از روسیه اطمینان سیاسی بدست آورد و  همینطور از روسیه درخواست نماید که در تحویل تسلیحات مهم از جمله سیستم دفاع موشکی زمین به هوا S400  عجله بخرج دهد .   سفر وزیر دفاع هند  ، راجنات سینگ  به همراه  یک گروه 75 نفری از هند در این زمینه اهمیت  فراوان دارد. 

 واقعیت این است که تنش مرزی بین هند و چین روسیه را در وضعیت دشوار قرار می دهد.  از این جهت که روسیه روابط استثنایی خوبی با هر دو کشور دارد. روابط هند با روسیه بی نظیر است و علی رغم برخی نوسانات در دهه 1990 ، این پیوند در طی این  سالها قوی ترهم شده است ،  تا آنجا که این دو کشور یک مشارکت راهبردی ویژه و ممتاز در سال 2010 با هم امضا کرده  اند . در سپتامبر 2019 ، نخست وزیر نارندرا مودی به عنوان مهمان اصلی به گردهمایی   مجمع اقتصادی شرقی  که در ولادی ووستوک برگزار شد  دعوت گردید  . برخی از کارشناسان  این اقدام  را تلاش روسیه به عنوان استفاده از هند به عنوان  یک وزنه تعادلی در برابر توسعه طلبی های  چین در منطقه خاور دور خود می دانند.

از طرف دیگر ، پکن ،مسکو را به عنوان رفیق در آغوش گرفت و رابطه آنها شاید از سالهای 1950 در بهترین حالت  باشد. پس از تحریم های اقتصادی غرب ، مسکو به سمت پکن گرایش پیدا  کرد که یک فرصت اقتصادی عظیم و پشتیبانی دیپلماتیک بی وقفه را برای روسیه و جین فراهم می کند. هر دو کشور در هر تضاد با نگرش کلی  جهانی ،  به موضوعاتی مانند ایران ، سوریه ، افغانستان ، اوکراین یا کره شمالی ایستادگی نشان  میدهند . آنها از تحریم های یک جانبه ای که ایالات متحده علیه ایران وضع کرده است ، سرپیچی می کنند. آنها با هم به بازیگری  نیرومند برای بازی کردن  در عرصه سیاست جهانی تبدیل می شوند. بنابراین باید اشاره نمود که پیوند این دو کشور و نزدیکی آنها به یکدیگر ، در درجه اول  مرهون سیاست های خصمانه واشنگتن  علیه هر دو کشور  می باشد .اما با این حال باید خاطر نشان کرد که  آنها لزوماً شرکای طبیعی نیستند و منافع آنها در چندین موضوع متفاوت  و متضاد است:  اول اینکه  ، روسیه به همان اندازه دیگران از ظهور چین می ترسد.

روسیه مرز 4300 کیلومتری با چین را در اختیار دارد ، و مشابه هند سابقه تقابل در دهه 1960  با چین را دارد. دوم اینکه  ، منطقه ی  وسیع و کم جمعیتی که در شرق دور روسیه قرار دارد ، با کشور چین  هم مرز است و ترس از مهاجرت چینی ها را در آینده القا می کند. این نگرانی وجود دارد که ممکن است ترکیب قومی منطقه در سالهای آینده کاملاً به ضرر روسیه  تغییر کند.

سوم ، روسیه از افزایش نفوذ اقتصادی چین در آسیای مرکزی به شدت هراس دارد . یکی از دلایلی که روسیه  از عضویت  هندوستان در سازمان  شانگهای  پشتیبانی نمود و آن را برای همکاری در کنار  خویش قرار گرفت ، دو واقع  ایجاد تعادل در منطقه  اوراسیا بود. سرانجام ، با عدم تقارن گسترده اقتصادی و جمعیتی که بین روسیه و چین وجود دارد و همچنین  افزایش  روزافزون قدرت نظامی چین ، ترس  روسیه  از چین  دو چندان خواهد شد.

در مقابل ، روسیه دقیقاً مانند هند به ایجاد نظم جهانی چند قطبی مبتنی بر هنجارهای حاکمیت ارضی ، عدم دخالت و احترام به قوانین بین المللی اعتقاد دارد.  و با نظم دو قطبی که در آن  واشنگتن و بیجینگ شرایط را به سایر کشورها دیکته می کنند موافق نیست.  بنابراین هند به طور برجسته در جهان بینی روسیه در مورد جهان  چند قطبی در حال ظهور ظاهر می شود.

بنابراین با توجه به حسن نیت والایی که روسیه در روابطش با  دهلی نو و پکن  دارد ، تعجب آور نخواهد بود اگر این دو کشور را متقاعد کند که درگیری را کاهش دهند.

رئیس جمهور پوتین برخلاف همتای آمریکایی خود ، دونالد ترامپ ، اعتقادی به دیپلماسی بلندپایه و میانجیگری توییتی ندارد. وی اظهار داشته است كه دو كشور  چین و هند قادر به حل مسئله به صورت دو جانبه هستند. او با داشتن پیش زمینه در سرویس های امنیتی و مخفی ،  به خوبی می داند که از طریق دیپلماسی پشت  پرده چه چیزی را  می توان به دست آورد.

بنابراین روسیه حوادث را با دقت مشاهده می کند زیرا تشدید درگیری ممکن است جاه طلبی های روسیه در منطقه را به خطر اندازد. از این جهت که که اگر  درگیری پایان نیابد همکاری های  چند جانبه رو به رشد میان کشورهای بریکس جدا به خطر خواهد افتاد . و سوی دیگر این مساله القا میشود که اگر دو عضو اصلی آن نتوانند مسائل مرزی خود را مدیریت کنند ، ادعاهای ابلاغی و زیاد  بریکس کاملاً توخالی به نظر می رسد. روسیه منابع دیپلماتیک و مادی قابل توجهی را در بریکس سرمایه گذاری کرده است و دوست ندارد این سازمان از هم پاشیده شود. و دوم اینکه  ، این درگیری ها  هندوستان را به دلیل الزامات دفاعی و امنیتی خود به ایالات متحده نزدیک می کند.  این مسئله فشار جدیدی به این رابطه میبخشد ،با وابستگی بیشتر هند به خریدهای نظامی و پشتیبانی امنیتی از واشنگتن ، ایالات متحده برنده واقعی خواهد بود. روسیه قبلاً از روابط دفاعی فزاینده و تمرینات نظامی مشترک هند با آمریکا به اندازه کافی غفلت ورزیده است  . پس  بنابراین ، به نفع روسیه است که نقش سازنده ای را در  کاهش تشدید این  درگیری ایفا کند. پس  به طور خلاصه ، بازدید سه روزه راجنات سینگ به دو دلیل اهمیت پیدا می کند: اول ، آگاه ساختن همتای روسی خود در مورد درک هند از درگیری مرزی و دوم ، امکان تسریع در روند دستیابی به سلاح های مهم. البته مشارکت در رژه روز پیروزی در میان همه گیر کرونا نیز کم سابقه است .

مرکز بین المللی صلح : چشم انداز تنش هند و چين  چگونه است ؟

هند در کوتاه‌مدت به دنبال بازگشت به وضع موجودِ قبل از ماه می در امتداد خط کنترل واقعی و دریاچه پانگونگ خواهد بود. اگر بیجینگ مانع‌تراشی کند، گزینه‌های فوری دهلی نو برای پاسخ‌دادن به بیجینگ محدود است. با این‌که در داخل هند صداهایی خواستار گرفتن انتقام از بیجینگ شده‌اند، اما دهلی نو در میانه‌ی رکود جهانی و شیوع یک بیماری فراگیر، تمایلی به آغاز جنگ بر سر چند کیلومتر قلمرو که از قبل مالکیت آن مورد اختلاف بوده است، نخواهد داشت.  در درازمدت اما چیزی بیش‌تر از منطقه اطراف دریاچه پانگونگ در معرض خطر قرار دارد. همچنین در درازمدت هند گزینه‌های مؤثرتری برای اعمال هزینه بر چین به خاطر ماجراجویی‌های مرزی‌اش خواهد داشت. هند از هم اکنون سومین بودجه نظامی بزرگ جهان را دارد و طی یک دهه احتمالا به پرجمعیت‌ترین کشور جهان و چهارمین اقتصاد بزرگ تبدیل خواهد شد. نهایتا  می‌توان گفت که مناسبات چین و هند نامتقارن بوده و عناصر رقابت و همکاری میان دو طرف جایگاه  خاص خود را دارا می باشد  و  با وجود روابط خوب دیپلماتیک و اقتصادی ،  تنش‌های امنیتی مانند منازعات مرزی و رقابت‌های ژئوپلیتیکی دو طرف نقش تاثیرگذار در روابط آن‌ها دارد که می‌تواند در ترتیبات نظم منطقه‌ای مورد نظر هر دو کشور اثر گذار و با اهمیت باشد.

با تشکر از فرصتی که به گفتگو با مرکز اختصاص دادید