علي همداني
کارشناس پاکستانی مسائل کشمیر
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
علل تشدید تنش بین هندوستان و پاکستان
علل تشدید تنش بین هندوستان و پاکستان نخست مسئله کشمیر ، راه اقتصادی میان پاکستان و چین ( که توسط ارتش اداره می شود) و دیگری افراط گرایی است. از زمان تقسیم کشمیر در سال 1947، سه جنگ بر سر این موضوع انجام گرفته است و مردم وارد صحنه شدند و تا سال 1988 نگاهی سیاسی داشتند. بعد از آن هم مبارزات مسلحانه را تا سال 2003 شروع کردند و از 2008 به بعد این مسئله تا حدودی فروکش کرد. قبلا سازمان ملل قطعنامه ای صادر کرد که باید مردم کشمیر تصمیم بگیرند که سرنوشت خود را مشخص کنند و کشوری را انتخاب کنند و یا این که آزاد باشند. هر دو طرف بحران این موضوع را پذیرفتند، تا سال 2003 که جنگ مسلحانه فروکش کرد و فازی اجتماعی را آغاز کردند. در انتفاضه تازه ای 2016، هند نتوانست آن ها را آرام کند و این بار شدت بسیار زیادی داشته است.
در بعد دیگر افرادی در هند در حال حاضر بر سر قدرت هستند، (آقای مودی و حزب بی.جی.پی افراط گرا می باشند). اخیرا پاکستان درصدد این بود که از نشست سازمان ملل استفاده کند و این موضوع را به سازمان ملل ببرد. هند نیز نمی خواست این موضوع به این صورت به سازمان ملل برود و محکوم شود، بنابراین صحنه سازی که چندی پیش صلیب سرخ در کاروانی که برای صلح به سوریه آورد، در هند نیز انجام شد. در یکی از پادگان ها با ادعای حمله بیست نفر از ارتش هند کشته شدند، لذا بان کی مون هم سریعا این قضیه را مورد توجه قرار داد و آنان را محکوم کرد، ولی در همین دو سه ماه هند هیچ محکومیتی نداشت. هند همین قضیه را در دستور کار خود قرار داد و اعلام کرد که ما علیه پاکستان به جنگ برخواهیم خاست تا انتقام این موضوع را بگیریم. در واقع هند می خواهد توجه دنیا به انتفاضه جدید کشمیری ها را به شدت درگیری که میان هند و پاکستان تغییر دهد. اکنون همه فراموش کرده اند که در کشمیر چه مسائلی اتفاق می افتد و همه به این موضوع روی آورده اند که پاکستان چه کاری می خواهند انجام دهند. چرا که هر دو سلاح اتمی دارند و امکان آن نیز وجود ندارد که جنگ بزرگی رخ دهد. یعنی جنگ های قبلی در زمانی بوده است که هیچ یک از این کشورها سلاح اتمی نداشته اند. از زمانی که هر دو کشور سلاح اتمی به دست آوردند، جنگی صورت نگرفته بود. گذشته از این گروه های تندرو نقشی مهم در اختلافات اخیر دارند. در این بین در هند نیز افراد افراطی در دولت هستند، آقای مودی و حزب او در حال حاضر دولت را در دست دارند. در طول تاریخ نوین هند همیشه سکولارها، بی.ان.پی سر کار بودند. اما اکنون دولت از سوی هندوهای افراطی تحت فشار هست و هر بار به دنبال این هستند که هند را به لحاظ سیاسی به کشوری هندو تبدیل کنند، نه این که سکولاریسم برقرار شود، در هند طی چند سالی حضور مودی وی از ابتدا اعلام کرده است که ما علیه پاکستان اقداماتی را انجام خواهیم داد. در حال حاضر هندوها قصد دارند که در کشمیر زمین داشته باشند اما طبق قرارداد قبلی، هندی ها نمی توانند در کشمیر زمین بخرند و این موضوع در آن قرارداد قید شده است. در سال 2008 نیز و انتفاضه ، دولت می خواست که به هندوهای افراطی در آن جا زمین بفروشد. مردم بیرون ریختند و در فاز جدید انتفاضه نیز تصادمی بین دو طرف افراط گرایی وجود دارد. هم هندوهای افراطی می خواهند زمین کشمیر را بخرند و هم مسلمانان مقابله میکنند. یعنی در مقابل لشکر طیبه و مجاهدین در پاکستان حضور دارند.
علاوه بر این دالان بین چین و پاکستان مهم است. دالان چین و پاکستان در حال شکل گیری است و ایران نیز اعلام آمادگی برای پیوستن به این راه کرده است، این دالان زیر نظر ارتش است و دولت پاکستان نقش، ارتش این قرارداد را با چین بسته است و در حال تکمیل آن است. در واقع یکی از دلایل ایجاد درگیری این است که به دنبال تحت فشار قرار دادن ارتش هستند و آمریکا در پشت صحنه آن است، آنها تمایل ندارد که بندر گوادر در دست چین بیفتد، یعنی اگر چینی ها بخواهند از آن جا اجناس خود را به اروپا یا آمریکا بفرستند، حدود چهل یا چهل و پنج روز مسیر را کوتاه تر کند. لذا آمریکا نیز از این نظر خوشحال نیست و نمی خواهد که این راه به وجود آید و در دست چین بیفتد. این موضوع از جمله علل تشدید این درگیری ها شده است. اخیرا نخستین بار ارتش روسیه در پاکستان مانور ارتش با ارتش پاکستان انجام داد و پاکستان در حال حاضر انتخاب کرده است که با روسیه ، چین و ایران گروهی تشکیل شود ولی آمریکا از این موضوع ناراضی است. در این حوزه هم هند و هم آمریکا ناراضی هستند. چنانچه روسیه هر چند همکاری دیرینه ای با هند در زمینه سلاح دارد، اما در حال حاضر جای روسیه را اسرائیل در هند گرفته است. چندی پیش هند اعلام کرده بود که بیش از یک میلیارد دلار به طور سالانه از اسرائیل سلاح، خریداری می کند و برای اولین بار در تاریخ روسیه با پاکستان مانور نظامی برگزار کرده است. در این شریط چین به طور کامل از پاکستان حمایت می کند، ولی عربستان حامی پاکستان نیست ، مشغول به یمن و با هند روابط بسیار خوبی دارد و نمی تواند موجبات نارضایتی هند را به وجود آورد، از این نظر عملا هنوز هیچ اقدامی انجام نداده و در ارتباط با کشمیر نیز موضع گیری نکرده و نمی خواهد روابط خود را با هند تیره کند. در حالی که ترکیه در این زمینه اقدامات خوبی انجام داده است. به عنوان نمونه، ترکیه معتقد است که باید هیئتی بی طرف به کشمیر برود و به تفتیش بپردازد.
آینده روابط هند و پاکستان
در حال حاضر نیز امکان اینکه جنگ صورت گیرد وجود ندارد. در واقع دولت نواز شریف با دولت هند روابط خوبی دارد و این نیز یکی از علت هایی است که به نظر ما جنگ به وجود نمی آید، اما هند به دنبال این هستند که پاکستان را تحت فشار قرار دهند و کارهایی را شروع کرده است. در واقع از نظر دولتی هر دو نزدیک به یکدیگر هستند، دولت پنجاب و یا دولت مرکزی با دولت هند روابط خوبی دارند. با این که به نظر می رسد تنش ها بسیار زیاد است، اما تنشی در سطح گسترده نیست. اصل کار این است که ارتش پاکستان را تحت فشار قرار دهند تا نتواند بر روی پروژه دالان چین و پاکستان بیشتر تمرکز کند.
واژگان کلیدی: تشدید تنش ، هندوستان ، پاکستان، کشمیر،دهلی پاکستان
