محمدرضافرقانی
سفیر پیشین ایران
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
اسرائیل و اهداف حضور در آسیای مرکزی :
رژیم اشغالگر قدس پس از فروپاشی جماهیر شوروی و چند پاره شدن کشورهای آسیای مرکزی، از این فرصت برای حضور قوی و محکم خود در منطقه، سیاست های راهبردی و درازمدت را پایه ریزی و شروع به ارتباط با کشورهای منطقه کرد.
از همان ابتدای استقلال کشورهای آسیای مرکزی، رژیم اشغالگر قدس به برقراری ارتباط دیپلماتیک و پی ریزی ارتباط همه جانبه پرداخت و روابط سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی خود را با این کشورها آغاز کرد. اگر چه هدف اعلامی رژیم صهیونیستی در ارتباط با این کشورها، حمایت از یهودیان و ارتباط با یهودیان بود (به این دلیل که در برخی از این کشورها یهودیان از قدیم زندگی می کردند.) اما همزمان از حضور در منطقه اهداف چند جانبه ای را پیگیری می کرد. یکی از این اهداف ارتباط با کشورهای منطقه به عنوان کشورهای اسلامی بود. زیرا هر پنج کشور آسیای مرکزی، اسلامی هستند و با اکثریت قاطع مردم مسلمان این کشورها، تابوی ارتباط کشورهای اسلامی با رژیم صهیونیستی از بین می رفت. رژیم صهیونیستی به دنبال این بود که نشان دهد می تواند با کشورهای اسلامی ارتباط و روابط برقرار کند. در حالی که رژیم صهیونیستی در تحریم روابط سیاسی از سوی کشورهای اسلامی مواجه بود و روابط سیاسی با این کشورها می توانست این تحریم را بشکند. هدف بعدی رژیم صهیونیستی، گسترش حضور سیاسی در مناطق مختلف جهان بود و با توجه به اهمیت ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک کشورهای آسیای مرکزی، ارتباط و حضور بیشتر در این کشورها می توانست به اهداف این رژیم برای حضور در مناطق مختلف جهان کمک کند تا از این طریق بتواند نفوذ خود را در مناطق مختلف جهان توسعه دهد. هدف عمده دیگر رژیم صهیونیستی از ایجاد ارتباط با کشورهای آسیای مرکزی، حضور اقتصادی و بازاریابی برای کالاها و صادرات خدمات فنی و مهندسی خود بود. به همین جهت، پس از استقلال کشورهای آسیای مرکزی، شاهد حضور اقتصادی رژیم صهیونیستی در کشورهای ترکمنستان، ازبکستان و قزاقستان و به صورت محدودتری در تاجیکستان و قرقیزستان هستیم که به این ترتیب بتواند از نظر اقتصادی نیز حوزه نفوذ خود را گسترش دهد.
بسترها و شرایط محیطی افزایش حضور امنیتی، اقتصادی و ژئوپلیتیکی اسرائیل در آسیای مرکزی:
در بعد دیگر موقعیت همسایگی کشورهای آسیای مرکزی با کشورهایی مثل جمهوری اسلامی ایران ، افغانستان ، چین و روسیه و وجود جنبشهای اسلامی در منطقه زمینه مناسبی بود تا رژیم صهیونیستی بتواند با اهداف اطلاعاتی و امنیتی خود را به کشورهای منطقه نزدیک کند. لذا یکی از اهداف عمده دیگری که رژیم صهیونیستی از ایجاد وگسترش روابط با کشورهای این منطقه دنبال می کند، ایجاد ارتباط و تعامل اطلاعاتی و امنیتی با این کشورها و گسترش حوزه امنیتی برای خود میباشد تا از یک طرف فعالیتهای گروههای اسلامی و جهادی را از نزدیک رصد نموده و به کشورهای منطقه در سرکوبی آنها کمک نماید و از طرف دیگر حوزه اقدامات اطلاعاتی و امنیتی و جاسوسی خود را علیه کشورهایی مانند جمهوری اسلامی ایران که از ناحیه آنها احساس ناامنی میکند توسعه دهد. اعزام هیئت های مختلف تجاری و سیاسی و امنیتی به این کشورها از دیگر اقدامات اسراییل طی سالهای اخیر میباشد . در این چارچوب طی سال های اخیر، رژیم اشغالگر قدس که با برقراری روابط دیپلماتیک موفق شده بود این روابط را ایجاد کند، بعد از آنکه لیبرمن (که اصالتا روس زبان و از اتباع یکی از جمهوریهای شوروی سابق بود) به عنوان وزیر خارجه انتخاب شد، شروع به گسترش روابط با این کشورها کرد و به افزایش حضور مستقیم و عینی در این کشورها پرداخت و علاوه بر ازبکستان و قزاقستان در سال 2012 در ترکمنستان نیز سفارت خود را دایر و حضور مستقیم و عملی خود را در 45 کیلومتری مرزهای شمال شرق ایران تثبیت کرد.
پیامدهای گوناگون افزایش حضور اسرائیل در منطقه آسیای مرکزی :
افزایش حضور رژیم صهیونیستی در منطقه دارای پیامدهای متعددی میباشد. یکی از این پیامدها، گسترش شبکه های اطلاعاتی و امنیتی رژیم صهیونیستی در کشورهای این منطقه و همین طور کشورهای همسایه این منطقه مانند جمهوری اسلامی ایران، افغانستان و پاکستان است و این فرصت را برای رژیم صهیونیستی ایجاد می کند تا بتواند با گسترش شبکه های ارتباطی خود، اطلاعات لازم را که متضمن تامین امنیت این رژیم است را به دست بیاورد. این یک هدف اصلی است و تل آویو برای دستیابی به این هدف همکاری های اطلاعاتی و امنیتی با کشورهای آسیای مرکزی و گسترش کمی و کیفی آن را در سرلوحه برنامه های خود قرار داده است. بر اساس اخبار و اطلاعات موجود سرویس های اطلاعاتی و جاسوسی رژیم صهیونیستی با سرویسهای امنیتی هر پنج کشور آسیای مرکزی ارتباط داشته و در زمینه آموزش افسران اطلاعاتی و ماموران امنیتی این کشورها، اعزام هیات های اطلاعاتی متقابل و تبادل اطلاعات همکاری قابل ملاحظه ای فی مابین آنها وجود دارد. ایجاد فشار و تضییقات شدید علیه مسلمانان و گروههای اسلامی در منطقه مانند نهضت اسلامی تاجیکستان و ازبکستان و همچنین بستن مراکز دینی و مساجد در کشورهای منطقه بویژه تاجیکستان ازبکستان و ترکمنستان طی سه سال اخیر از دیگر پیامدهای افزایش حضور اسراییل در منطقه میباشد. کاهش روابط کشورهای منطقه با جمهوری اسلامی ایران در سالهای اخیر از دیگر پیامدهای گسترش حضور رژیم اشغالگر قدس در منطقه و تاثیر منفی آن ارزیابی می گردد.
واژگان کلیدی: اهداف اسرائیل در منطقه آسیای مرکزی، تل آویو، نگاه اسرائیل به آسیای مرکزی، اسرائیل ، آسیای مرکزی
