مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
در دو سه هفته اخیر تحولات عراق و منطقه ابعاد نوینی به خود گرفته است. در این بین اقلیم کردستان با مد نظر قراردادن متغیرها و رویکردهایی به داعش و منطقه نگریسته است. در همین راستا گفتگوی زیر به همین موضع پرداخته است.
واژگان کلیدی: رویکرد اقلیم کردستان در عراق، نقش آفرینی ناحیه ای اقلیم کردستان در خارج، نگاه اقلیم کردستان در عراق، نقش آفرینی اقلیم در خارج
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه اقلیم کردستان به تحولات داخلی عراق چگونه بوده؟
در واقع فعلاً مسئله اصلی برای دولت مرکزی عراق و همینطور حکومت عراق کردستان، مقابله با ناامنی و تهدید مشترکی است که از جانب افراطی گری وتروریسم داعش با آن روبرو هستند و به همین خاطر آن رقابت پنهانی که بین اربیل و عراق همیشه وجود داشته و بعضاً آشکار وحاد می شد، اکنون خیلی جنبه حاد ندارد. مگر اینکه این تهدید مشترک قدری کمرنگتر شود و یکی از طرفین مقداری دست بالا را در آن وضعیت بگیرد، شاید یک مقدار متحول شد.این هم برابر این فرمول،اکنون چون یک مقدار دولت مرکزی توانسته کنترل خود را بر استان تکریت و یکی از استانهایی که تحت کنترل داعش یعنی الرمادی را به دست آورد اکنون شاید یک مقداری دوباره آن موازنه بهم بریزد.ب طور کلی من فکر می کنم که مسائلی که طی ماه گذشته بوجود آمده خیلی جنبه جدیدی ندارد و تکرار مسائلی است که در گذشته هم بوده، ولی بعضاً به دلایلی اینها کمرنگ و یا حادتر می شده است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در عرصه میدانی نوع نگاه اقلیم کردستان به داعش و حضور پ.ک.ک در اقلیم کردستان چگونه بوده است؟
اقلیم کردستان هر دو را بعنوان رقبای جدی خود نگاه می کرده، اما از طرف دیگر سعی می کرده حتی المقدور از مقابله با آنها خودداری کند، چون بهرحال حکومت اقلیم موجودیتی است که درصدد تثبیت خود است و در این شرایط هرگونه چالش امنیتی حاد از طرف داعش یا پ.ک.ک می تواند آنها را به شدت دچار تنگنا کند وخیلی از داشته هایشان را از دست دهند. به همین خاطر مشاهده می شود که هیچ گاه در شرایط عادی حکومت اقلیم مایل به درگیری نبوده وتا زمانی که داعش به مناطق کردنشین حمله نکرد آنها علی رغم تاکید وفشار دولت بغداد از اینکار اکراه داشتند.اکنون هم درواقع همان وضعیت هست اما چون(داعش) تهدید ایجاد می کنند بهرحال اقلیم ناچار است که با آنها برخورد کند و به نظر می آید این روال ادامه داشته باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: تا چه حد حکومت اقلیم توانسته مناطق کردنشین را از سیطره داعش رهایی دهد؟
حکومت کردستان نتوانسته منطقه جدی را از چنگ داعش خارج کند فقط چندتا درگیری هایی بود که ما قبلا ًشاهد بودیم که مثلاً در حوزه آمرلی به کمک نیروهای شیعه بود که به این توفیق دست پیدا کرد ولی توجه داشته باشید که بخش خیلی زیادی از مناطق کردنشین هم در اختیار داعش نیست.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی اگر بخواهیم نگاه مقایسه ای به توان و حضور نیروهای نظامی اقلیم داشته باشیم، آیا می توان گفت که،تحولاتی در مورد توان نیروهای اقلیم در مقابله با نیروهای تروریستی ایجاد شده یا نه؟
بهرحال طی یک سال گذشته نیروهای اقلیم به لحاظ لجستیکی به مراتب موقعیت بهتری نسبت به سالهای قبل خود پیدا کردند. در عین حال تجهیزات خیلی زیادی از کشورهای غربی و همینطور از ایران گرفتند و از نظر آموزشی _ نظامی و سازماندهی هم خیلی وضعیت بهتری پیدا کردند، اما اینکه این تجهیزات و این سبک سازماندهی نیروها و این نیروها، آمادگی مقابله با داعش را دارند بحث دیگری است که تا حدودی محل تردید است؛ آن هم به دلیل شیوه رزم وجنگ نامتقارن و چریکی داعش هر ارتش دیگری هم در مقابل آن زمین گیر می شود. شدت خشونتی که اینها دارند اینکه در مناطق مسکونی می جنگند، از حمله به غیر نظامیان ابا ندارند باعث می شود هر ارتشی حتی نیروهای پیش مرگ واقعاً دچار مشکلات بسیار جدی در مقابل آنها شوند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به دیدارهایی که قبلاً آقای عبادی با اربیل داشت، بفرمایید در شرایط کنونی تا چه حدی اختلافات بین (عراق و)اربیل حل شده است؟
من فکر می کنم بلاخره سفر آقای عبادی خیلی تعیین کننده بود و نشان می داد که پیشینه است اگرچه که برخی مشکلات ساختاری هستند انتظار نباید داشت که به این راحتی ها حل شوند، اما دراین شرایط وجود یک تهدید مشترک و واقع گرایی که هر دوطرف به خصوص طی یکسال گذشته پیدا کردند باعث شده که اجالتاً شرایط در مقایسه با قبل بسیار بهبود پیدا کند و من فکر می کنم که سفر آقای عبادی هم از این جهت سفر بسیار مهمی بود که حتماً با پاسخ های مثبتی از جانب رهبران کرد هم مواجه خواهد شد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به عملیات آزادسازی موصل، نوع نگاهی که حکومت اقلیم کردستان به بحث موصل و زدودن کامل داعش از عراق دارد چیست؟تا چه حدی موافق وتا چه حدی مخالف است؟
من فکر می کنم زود باشد که درباره آزاد سازی موصل صحبت شود چون در شرایط کنونی نه نیروهای دولت در بغداد ونیروهای حکومت اقلیم در اربیل آمادگی ندارند و داعش هم در موقعیتی ضعف عمده قرار نگرفته که بخواهد چنین منطقه ای را به این راحتی از دست بدهد.در اوج شکستی که در تکریت داشتند شاهد بودیم که دوباره توانستند بیجی، بخش هایی اش را متصرف شوند. بیجی پالایشگاه بزرگی هست که آنها تصرف کردند.این روال باعث می شود که ما این خوش بینی ها را کنار بگذاریم وبه این زودی حرف از عملیا ت آزاد سازی نداشته باشیم.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا اقلیم کردستان موافق زدودن کامل داعش از عراق است ؟
ببینید بحث داعش بعنوان یک جریان سیاسی امر دیگری است. البته به نظر من حکومت اقلیم حتماً مخالف داعش است.البته توجه داشته باشید که بخشی از داعش همان نیروهای مردم اهل سنت هستند که ناراضی از وضع موجود بودند وبه داعش پیوستند.حکومت اقلیم با این بخش چندان مشکلی نداردو در جاهایی با آنها همراهی می کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به نگاه اقلیم، به مسائل منطقه ای بپردازیم .نگاه کنونی اقلیم به کردستان سوریه وکردستان ترکیه چیست؟
من فکر کنم تغییر چندانی نسبت به گذشته صورت نگرفته و حکومت اقلیم فکر می کنم همچنان سعی می کند موضع سیادت و برتری و قطبیت خود را حفظ کند و بعنوان نقطه ثقل کامل تعاریف کردی خود را همچنان نگه دارد و به گونه ای هم رفتار می کنند که کردستان عراق وسوریه وکردهای اینها به نوعی ناچار از هماهنگی وتبعیت ازمواضع اربیل باشند. این را هم به جهت موقعیت استقرار سرزمینی در حدودی از حوزه حکومتی وموقعیت مالی توانسته تا حد زیادی انجام دهد. اگرچه در قبال کردهای ترکیه این مسئله هنوز محقق نشده و از همان زاویه، سوریه هم هنوز مشکل دارد و ضمناً نقش آفرینی حکومت اقلیم در کردستان ترکیه و سوریه مورد پذیرش و رسمیت هیچ بازیگر دیگری .از این جهت با آنها علی رغم اینکه در داخلی تبعیت نمی شوند اما مشکل جدی دارند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی خاورمیانه وحضور بحران های عمده وجناح بندی که دارد صورت می گیرد،نگاهی که اقلیم به بحران های عمده منطقه دارد چیست؟
نباید انتظار داشت که حکومت اقلیم مثل یک دولت ملی در خصوص همه مسائل موضع داشته باشد چه برسد به عملکرد،اما به طور تاریخی کردها هموازه سعی می کردند از هر موقعیت وشرایط در منطقه استفاده بهینه داشته باشند و این برای آنها مهمتر از این است که مثلاً ببینند در مصر چه می گذرد یا در یمن یا مثلاً در بحرین چه اتفاقی رخ می دهد .برای آنها تاثیری که بر خودشان دارند مهم است. بطور کلی فروپاشی نظم سایس پیکو امر مطلوبی برای کردهاست. چون آنها در طول تاریخ خود را بازنده این وضعیت دیدند وبه نوعی خواهان تغییر اوضاع هستند اما اینکه چقدر در اختیارشان باشد مسئله دیگری است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به حضور داعش در اقلیم کردستان سوریه،به نگاه شما تا چه حدی به نوعی اقلیم کردستان به نیروهای هوادار حزب دموکرات سوریه کمک خواهد کرد؟آیا این امر می تواند رقابت دیگری را در منطقه ایجاد کند ؟
این امر تابع تحولات مهمتری هست که در سطح منطقه ای وجود دارد و آینده سوریه را آن رقم خواهد زد ودر پرتو آن وحدت کردهای سوریه هم مشخص می شود.من از این جهت نقش خیلی وضعی برای بازیگرانی مثل حکومت اقلیم برای شکل دهی به تحولات سوریه قائل نیستم و فکر می کنم آنها تابع نقش آفرینی و تحولاتی که در سطح بین الملل و منطقه قرار هست که آینده سوریه وکردستان سوریه را رقم بزند، نقش آفرینی ناحیه ای دارند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا به نوعی حکومت اقلیم از روند مذاکرات وافزایش نقش احزاب کردی و پ.ک.ک در سوریه وترکیه خوشحال می شود یا به نوعی آن را رقابت می داند؟
در کردستان ترکیه گرایش های مختلفی وجود دارد.روابط نخبگان کرد وگروههای کرد ترکیه در قبال حکومت اقلیم منطقه کردی یک دست نیست.بنابراین نمی شود اینطور قضاوت کرد که نگاه کلی نزد آنها وجود دارد یا خیر.من فکر می کنم بهرحال حکومت اقلیم با بخشی از نخبگان کرد سوریه ارتباطات خوبی دارد ،از آنها حمایت می کند ومایل به افزایش نقش آفرینیشان است، اما در مقابل کردهای عراقی مانع می شوند که رهبری پ ک ک وسازمان پ ک ک مقابل آنها بعنوان رقیب قد علم کند.
