سید سلمان صفوی
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
مقدمه
دوره 13 تا 24 ژوئن 2025 شاهد تشدید تقابل نظامی بی سابقه ای بین رژیم اشعالگر قدس و ایران بود، زیرا اسرائیل اولین حملات خود را به تاسیسات هسته ای و موشکی ایران انجام داد و به دنبال آن حملات آمریکا انجام شد و ایران با حملات موشکی به اسراییل و پایگاه العدید در قطر پاسخ داد و به دنبال آن آتش بس شکننده ای را که دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده با میانجیگری قطر و مشارکت ایالات متحده و اسرائیل اعلام کرد ، آغاز شد. (واشنگتن پست، 24 ژوئن 2025). الجزیره، 24 ژوئن 2025).
دشمن صهیوننیستی در چهار حوزه شکست نظامی، حقوق، سیاسی و اخلاقی خورد:
-
بعد نظامی
این حمله نتوانست به اهداف استراتژیک خود دست یابد زیرا.
نتوانست توانایی موشکی ایران را نابود کند
نتوانست تاسیسات هسته ای ایران را نابودد کند.
در مقابل ایران توان موشکی خود را اثبات کرد
ایران بر آسمان اسراییل مسلط شد و «گنبد آهنین»، «آبکش آهنین» شد.
اگرچه حمله هوایی اسراییل و آمریکا برای انهدام تاسیسات هسته ای ایران انجام شد، اما برآوردهای اطلاعاتی نشان می دهد که این حمله تنها برای چندین ماه برنامه هسته ای را کند کرد بدون اینکه آن را توانسته باشد کاملا منهدم کند. (واشنگتن پست، 24 ژوئن 2025؛ رویترز، 24 ژوئن 2025).
توانایی موشکی ایران
ایران توانایی حمله به اهدافی در داخل اسرائیل از جمله بمباران شهرهایی مانند بئرشبع را نشان داده است و همچنین به پایگاه هوایی العدید در قطر حمله کرده است و کارآمدی سامانه بازدارندگی موشکی ایران را نشان داده است (واشنگتن پست، ۲۴ژوئن 2025؛الجزیره، 24 ژوئن 2025).
-
بعد حقوقی
نقض قوانین بین المللی
چندین کشور و سازمان حملات اسرائیل و آمریکایی ها را علیه تأسیسات غیرنظامی و دانشمندان ایرانی محکوم کرده اند. این اقدامات به عنوان نقض قوانین بین المللی بشردوستانه و اصول منشور سازمان ملل طبقه بندی می شوند (رویترز، 24 ژوئن 2025؛ الجزیره، 24 ژوئن 2025).
-
بعد سیاسی
وحدت ملی در ایران
این حملات یک تغییر داخلی مثبت در میان ایرانیان، به ویژه جوانان ایجاد کرد که پاسخ موشکی را تأییدی بر وحدت ملی و استقامت در برابر تجاوزات خارجی می دانستند (الجزیره، ۲۴ و ۲۵ ژوئن ۲۰۲۵).
انزوای دیپلماتیک اسرائیل و آمریکا
اسرائیل و آمریکا شاهد محکومیت گسترده چین، روسیه، کشورهای مسلمان و آمریکای لاتین بوده اند که موقعیت دیپلماتیک آنها را تضعیف کرده و حمایت معنوی قابل توجهی از ایران به ارمغان آورده است (واشنگتن پست، ۲۴ ژوئن ۲۰۲۵؛ رویترز، 24 ژوئن 2025)
-
بعد اخلاقی
مشروعیت اخلاقی ایران
هدف قرار دادن بیمارستان ها، دانشمندان و کودکان توسط اسرائیل به وجهه اخلاقی آن لطمه زده و واکنش ایران را به عنوان یک اقدام دفاعی مشروع در برابر تجاوز برجسته کرده است (واشنگتن پست، 24 ژوئن 2025؛ الجزیره، 24 ژوئن 2025).
-
پیامدهای استراتژیک
یک توازن بازدارنده جدید
کارشناسان به این نتیجه رسیدند که ایران ابتکار استراتژیک را دوباره به دست آورده است و اکنون سه کارت فشار اصلی از جمله توان موشکی، تهدید تنگه هرمز و دسترسی به نیروهای نیابتی منطقه ای خود را حفظ کرده است (بیزینس اینسایدر، ۲۴ ژوئن ۲۰۲۵).
بازگشت به میز مذاکره هسته ای
هدف از تازگی موضع جدید ایالات متحده، به رهبری ترامپ، بازگشایی پرونده مذاکرات هسته ای، به ویژه در مورد کنترل تجزیه هسته ای برای غنی سازی اورانیوم به میزان 60 درصد است. (الجزیره، 24 ژوئن 2025).
نتیجه
با وجود تلفات جانی و مادی، ایران ثابت کرده است که یک قدرت استراتژیک است که می تواند در مقابل حمله مشترک آمریکا و اسرائیل مقاومت کند. زمان آتش بس و کاهش تنش، فرصتی را برای تهران فراهم کرد تا حاکمیت خود را اعمال کند و موقعیت خود را در نظام بین المللی تشدید کند و بر اهمیت حرکت از تک قطبی به یک سیستم چند قطبی تأکید کند که در آن بازدارندگی و حاکمیت ملی با قواعد حقوق بین الملل و مشروعیت اخلاقی ادغام شده باشد.
منابع
CNN. (2025, June 25). Early US intel assessment suggests strikes on Iran did not destroy nuclear sites
Reuters. (2025, June 25). US strikes may have set back Iran nuclear program only months.
Reuters. (2025, June 24). U.S. initial damage report: Iran nuclear program set back by months, not obliterated.
Reuters. (2025, June 24). Trump announces Israel‑Iran ceasefire.
Washington Post. (2025, June 24). Israel‑Iran ceasefire holds as region urges new round of diplomacy (CAIRO).
Washington Post. (2025, June 24). How Trump pivoted from bombing Iran to announcing a ceasefire.
Business Insider. (2025, June 24). Iran’s military strength is a fraction of Israel’s. Tehran still has 3 key cards it can play.
BBC. (2025, June 24).What we know about Iran’s attack on US base in Qatar.
الجزيرة. (2025, يونيو 24). حرب إسرائيل وإيران مباشر.. اتفاق لوقف إطلاق النار وبزشكيان ونتنياهو يتحدثان عن نتائج الحرب.
الجزيرة. (2025, يونيو 24). ما ملامح مرحلة ما بعد وقف إطلاق النار بين إيران وإسرائيل؟
الجزيرة. (2025, يونيو 25). هل يصمد وقف إطلاق النار بين إيران وإسرائيل؟ محللون يجيبون.
الجزيرة. (2025, يونيو 24). إيران تؤكد التزامها المشروط باتفاق وقف إطلاق النار.
