مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
مقامات ترک در اکتبر سال 2012 مذاکرات صلح با پ ک ک را شروع کردند که این امر به آتش بسی در مارس سال 2013 منجر شد اما جنگجویان پ ک ک ماه مه سال گذشته به مخفیگاههای خود در شمال عراق بازگشتند.حزب حاکم ترکیه روز جمعه اعلام کرد طی روزهای آتی باید اظهارات مهمی را در مورد پیشرفت فرایند صلح با کردها انتظار داشت وحتی احتمال دارد حزب کارگران کردستان (پ ک ک ) سلاح های خود را زمین بگذارد. در همین راستا برای بررسی بیشتر روند صلح در ترکیه گفتگویی با اسداله سلیمانی داشته ایم:
واژگان کلیدی: خلع سلاح پ ک ک ، آینده مذاکرات صلح ترکیه با پ ک ک ، مذاکرات صلح ترکیه با پ ک ک
مرکز بین المللی مطالعات صلح: مهم‌ترین تحولاتی که طی چند ماه گذشته در مذاکرات ترکیه اتفاق افتاده است، چه تحولاتی بوده است؟
روند مذاکرات از طرف دولت که با قدرت در حال پیشروی است، از طرف کردها هم به همین صورت ادامه دارد. در آخرین بحث‌هایی که بین خودشان بوده است در اصل می‌خواهند که آقای اولاجان وارد مذاکرات شود. به همین دلیل کار را به‌سرعت پیش می‌برند. احتمالاتی وجود دارد که اگر این حزب درصورتی‌که در انتخابات موفق شود، ازآنجا که قرار است به‌صورت حزبی وارد شود و اگر به این صورت وارد شود این احتمال وجود دارد که نتواند از حد نصاب ده درصدی عبور کند. به همین دلیل اگر به‌صورت حزبی وارد شود و موفق نشود باید دید که بحث به کجا می‌رسد. در این قضایا هنوز یک سری نگرانی‌هایی وجود دارد که خود آقای دمیر تاش ادعا می‌کند که ما موارد خیلی قوی‌ای هستیم و فاکتورهایی را داریم که قطعا از حدنصاب ده درصد عبور می‌کنیم و در حدود پنجاه تا شصت نماینده خواهیم داشت. این نگرانی‌ها وجود دارد اما ارتباطات و رفت و آمدهایشان با قدرت ادامه دارد. در آخرین مصاحبه‌ای که یکی از اعضای حزب داشت بحث خلع سلاح مطرح شد که حزب این مسئله را عنوان کرد که این موضوع، موضوعی است که ما نمی‌توانیم در آن نظر دهیم؛ اما آنچه را که در حال پیگیری آن هستند این است که با قدرت مسئله مذاکرات را پیش ببرند و طی انتخابات یا بعد از انتخابات (اگر حزب حاکم موفق به تغییر قانون اساسی شود) به نتیجه برسانند
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی مهم‌ترین اهداف و خواسته‌هایی که دولت آقای اردوغان از روند مذاکرات پیگیری می‌کند چه چیزهایی است؟
خواسته اردوغان حل مشکل تروریستی و سلاح‌های نظامی است؛ یعنی یکی از معضلات امنیتی-نظامی و شبهات اجتماعی ترکیه را حل کند. در این قضیه درگذشته در ذهن حاکمان ترکیه بحث انکار قومیت کرد مطرح بود، اما در حال حاضر در جامعه از این موضوع عبور کرده‌اند. خود آقای داوود اوغلو نخست‌وزیر کردی حرف زد. عبور از این‌ها خیلی از مشکلات را حل کرده است؛ اما به‌قول‌معروف نقطه آخر نیست؛ یعنی تا زمانی که این‌ها نتوانند گروه پ.ک.ک را حل کنند این بحث به پایان نمی‌رسد. چرا که گروه پ.ک.ک بحث کردی را به استثمار گرفته است؛ و می‌تواند با نفوذ خود همه این بافته‌ها را با نظامی کردن و درگیری‌های داخلی (که امکان دارد و توان انجام آن را دارد) کل این روند را بر باد بدهد و کل دستاوردها را از بین ببرد. لذا تا زمانی که بحث پ.ک.ک حل نشود، عملا می‌توان گفت که این بحث‌ها به نتیجه نرسد؛ اما از طرف دیگر آن‌ها می‌خواهند که این موضوع را حل کنند تا از این مسئله به‌عنوان یک دستاورد استفاده کنند؛ اما در حال حاضر از نظر ذهنی کلیه اعتقادات حاکمان قبلی که قوم کرد را قبول نداشتند و آن را انکار می‌کردند و اجازه حرف زدن کردی را نمی‌دادند و حرف زدن و آموزش زبان کردی جرم محسوب می‌شد برطرف شده است. در اصل از نظر تئوری و اجتماعی مشکل کردی حل‌شده است. قبل از این امکان نداشت که یک فرد کرد بتواند کاندید ریاست جمهوری شود، لذا همه این‌ها دستاوردهایی هست که با فعالیت‌های اخیر به‌دست‌آمده است. برای تأثیر آن در شاخه نظامی کردها نیاز است که قانون اساسی تغییر و این دستاوردها به‌نوعی با ورود در قانون و ثبت در قانون اساسی تثبیت شود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در شرایط کنونی مهم‌ترین اهداف و خواسته‌های پ.ک.ک درروند مذاکرات چیست؟
پ.ک.ک. هم اولا به دنبال این است که به‌نوعی از خلع سلاح شانه خالی کند و امتیازات بیشتری را بگیرد. در بحث دوره‌ای هم دست گروه بازتر شده است؛ زیرا شاخه‌ای که در سوریه خودمختاری به دست آورده است شاخه‌ای از پ.ک.ک است. لذا در حال حاضر برای خلع سلاح نه به این معنی که سلاح‌ها را به زمین بگذارند بلکه به این معنی که سلاح‌های خود را به نظامی‌هایی که می‌خواهند تسلیم نشوند به شاخه سوریه بروند و در آنجا حضورداشته باشند؛ لذا این نگرانی برای ما هم وجود دارد که بخواهند به شاخه پژاک بپیوندند. در واقع آنچه بین ترک‌ها در مذاکراتشان وجود دارد تضمین این موارد در قانون، خودمختاری، مسئولین محلی و خیلی از مواردی که این‌ها مطرح کرده‌اند و از سوی دیگر از نظر اجتماعی و آموزشی و رادیو و تلویزیون به آن رسیده‌اند و دیگر معنی ندارد که در مذاکرات به آن‌ها اشاره شود. در حال حاضر پ.ک.ک به دنبال تثبیت این دستاوردها در قانون اساسی است که به‌نوعی ضمانت عدم برگشت به نقطه اول است. مسئله دیگر این است که پ ک ک هرچقدر بتواند در منطقه مانور بدهد و بتوانند از زیر خواسته‌های دولت شانه خالی و امتیازات بیشتری را بگیرند سیاستی است که در حال دنبال آن هستند؛ و هرروز بر روی این موضوع بین آن‌ها بحث است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در شرایط کنونی آیا می‌شود حدس زد که مهم‌ترین مباحثی که روی آن‌ها بین دولت و پ.ک.ک و اچ.دی. پی تمرکز شده است، چه مواردی است؟
در حال حاضر خیلی نمی‌توان پیش‌بینی کرد. به‌عنوان مثال آزادی اوجالان یکی از این‌هاست که همه این‌ها قبل از انتخابات به همین نحو ادامه پیدا می‌کند. این یارکشی‌ها برای بعد از انتخابات است. انتخابات دو ماه و نیم، سه ماه آینده مجلس ترکیه مشخص خواهد کرد که زور ب.د.پ چقدر هست یا زور اچ.د.پ چقدر هست. یعنی این موضوع آرایش‌ها را تعیین می‌کند که به قدرت می‌رسند یا خیر. اگر قدرت آن‌ها به این حد برسد که قانون اساسی را عوض کنند روند به‌صورت دیگری پیش خواهد رفت و آن‌ها باید امتیاز بیشتری بدهند. اما اگر قدرت به آن‌ها نرسد این وضعیت فکر می‌کنم روند دیگری پیدا کند. لذا در حال حاضر که قبل از انتخابات آخرین آرایش سیاسی شکل می‌گیرد، پیش‌بینی سخت خواهد بود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی هر نوع توافق دولت چه تأثیرات داخلی و منطقه‌ای دارد؟
تأثیرات آن گسترده است. بیشتر تأثیرات منطقه‌ای بر این قضیه تأثیرگذار است. اگر بحث سوریه پیش نیامده بود، این موضوع سخت بود. این‌ها در بحث سوریه علاوه بر این‌که سلاح‌ها را زمین نگذاشتند بیشتر مسلح شدند و بعد نظامی آن‌ها قوی‌تر شده است، ضمن این‌که حمایت منطقه‌ای را به دست آوردند. به‌عنوان حتی جمهوری اسلامی ایران و عراق، کردها را حمایت کردند. اگر قبلا اقلیم کردستان به‌طور بارز طرف ترک‌ها را می‌گرفتند و خلع سلاح پ.ک.ک را مطرح می‌کرد، در حال حاضر در بحث سوریه، یکی از حامیان آن‌ها جمهوری اسلامی ایران و سوری‌ها و عراقی‌ها هستند؛ بنابراین ائتلافی در حمایت از کردها شکل‌گرفته است که خیلی باب میل ترک‌ها نیست. لذا این پیروزی یا عدم پیروزی در انتخابات توسط کردها این جسارت را به آن‌ها داد که این ریسک بزرگ را بپذیرند. حتی خیلی از صاحب‌نظران غربی و اروپایی از این قصه استفاده کردند که اگر کردها هفت درصد رأی دارید و اگر حدنصاب ده‌درصدی را به دست نیاورید ممکن است که این موضوع ترکیه را به بی‌ثباتی و جنگ بکشاند و عملا شما از مذاکرات حذف شوید. البته این نگرانی ازاین‌جهت هم هست که می‌گویند شاید طراحان بزرگ منطقه‌ای مثل اسرائیل بخواهند منطقه را به بی‌ثباتی برساند،. لذا برخی معتقدند اگر در انتخابات شکست بخورند عملا زمینه برای افزایش درگیری‌های نظامی در ترکیه فراهم خواهد بود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی در شرایط موجود آیا اختلافی بین بدنه نیروی کردی پ.ک.ک در مورد روند مذاکرات با دولت ترکیه هست؟
نه اختلاف‌نظر را نمی‌توان در این‌ها در نظر گرفت. اما مثلا حزب‌الله ترکیه که ادعا می‌کند طرفدار دولت است و درگیری‌هایی داردی. با این حال احزاب کردی طرفدار دولت (که بعضا در یارکشی‌هایی که در مناطق مرزی اتفاق افتاده قدرت چندانی ندارند. لذا پ ک ک اکثریت دارند. در این شرایط اگر دولت بخواهد درگیری‌هایی را ایجاد کند در شرایط فعلی به نفع دولت نیست.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه احزاب مخالف به روند مذاکرات چیست؟
احزاب ترکیه مخالف هستند، ولی فعلا کاری از دستشان برنمی‌آید. از آنجایی که اکثریت دست حزب توسعه و حزب حاکم هست و خود کردها هم در آنجا نمایندگانی دارند مخالفان در مجلس نمی‌توانند کاری بکنند . در حال حاضر مهم مجلس است زیرا در سطح اجتماع دستاوردهای بزرگی را به دست آورده‌اند و مردم هم قبول کرده‌اند یعنی اکنون در داخل جامعه درگیری اجتماعی ازاین‌جهت که کسی کردی حرف بزند دیده نمی‌شود. درگیری اجتماعی آن‌چنانی وجود ندارد که بگویند کاری که کرده‌اید ضد ماست. حتی خانواده‌های شهدا و ارتش هم اعتراضی ندارند؛ یعنی این دستاوردهای اجتماعی و این تحرکات صلح را عملا پذیرفته‌اند. آنچه در حزب هست منافع حزبی است و ملی‌گرایی‌ها در حال حاضر محلی از اعراب نداشته‌اند و خیلی در اقلیت هستند، به‌طوری‌که هر جا اقدامی می‌کنند با شکست مواجه می‌شوند.
