علی رمضانی بونش
مرکز بین المللی مطالعات صلح-IPSC
مسیحیان با حدود چند درصد و جمعیتی حدود 12 تا 20 ميليون نفر ، بعد از مسلمانان بزرگترین گروه دینی منطقه خاور میانه بوده و هستند در این بین بیش از نیمی از مسیحیان خاورمیانه در مصر وبه کلیسای قبطی تعلق دارند و باقی میسحیان خاورمیانه هم بین گروه های ارتودوکس ( ارمنی ها، یونانیان، و سوری ها) و گروه های کاتولیک ( ارمنی ها، یونانی ها، مارونی هاو سوری ها) در کشور های مختلف تقسیم می شوند. در واقع مسیحیان در همه کشورهای خاور میانه هر چند در اقلیت به حساب می آیند اما باید گفت که ریشه در تاریخ خاور میانه دارند تا امری دیگر .در این حال درصد مسیحیان به جمعیت همواره در طول یک قرن اخیر روندی کاهشی داشته و روز به روز نیز از شمار مسیحیان این منطقه کاسته میشود.
رویکرد کنونی القاعده به مسیحیان خاور میانه :
چندی پیش پس از گروگان گیری و کشتار 44 مسیحی و دو کشیش در کلیسای النجات بغداد، توسط “حکومت اسلامی عراق”، که شاخه‌ای از القاعده در این کشور محسوب می شود، این سازمان طی بیانیه‌ای، ضمن پذیرفتن مسئولیت عملیات اعلام کرده است که همه مسیحیان “اهداف موجه و مشروع جهاد” به حساب می‌آیند در این بین این گروه با تهدید و دادن یک مهلت 48 ساعته به کلیسای مصر برای رهایی دو زن مسیحی مصری است( که بنا به ادعای این گروه به اسلام گرویده اند و با زور به کلیسا برگردانده شده اند) موجی از هراس را در میان مسیحیان و رهبران منطقه بوجود آورد که طبعا با واکنش هایی گسترده به همراه بود .به دنبال کشتار مسیحیان در کلیسایی النجات بغداد از یک سو «اسنا سیوس داود» روحانی برجسته کلیسای کاتولیک عراق اشاره کرد که مسیحیان عراق بهتر است ضمن ترک این کشور در کشورهای اروپایی اقامت گزینند و حتی از از کشورهای اروپایی به ویژه انگلیس خواست برای پذیرش پناهندگی مسیحیان عراق همکاری کنند در مقابل هر چند سخنگوي دولت بغداد دعوت این کشيش مبني بر ترک عراق را اقدامي غيرمسئولانه خواند و بر تامين امنيت همه شهروندان اين کشور تاکيد کرد اما توجه مقامات اروپایی به این امر و سخنان برخی مقامات اروپایی مانند کوشنر در تشویق مسیحیان عراق به مهاجرت به فرانسه و پذیرش گرو هی از مسیحیان عراقی در فرانسه نشانگر توجه بیشتر اروپا به این امر است .گذشته از این واکنش هایی دیگری از تلاش نوین القاعده به تهدید و کشتار مسیحیان در کشور های منطقه ایجاد شد در این راستا هم مقامات مصر تهدیدات صادره از سوی القاعده در عراق بر علیه کلیسای قبطی مصر را نکوهش کردندو هم شیخ الازهر احمد الطیب حمله به کلیسا در بغداد و تهدیدات صادره از سوی القاعده در این کشور برعلیه مسیحیان، به ویژه بر علیه کلیسای قبطی مصر را محکوم کرد علاوه بر آن نیز اخوان المسلمین در بیانیه ای «محافظت از مسیحیون مسئولیت اکثریت مسلمین» در مصر است و تهدیدات القاعده را «احمقانه» توصیف کرد.
علل افزایش حملات القاعده به مسیحیان خاور میانه ای :
در واقع به نظر میرسد نگاه جدی تر القاعده به مسیحیان خاور میانه ای علل مختلفی داشته باشد در این راستا از یک سو میتوان رفتار دولت های غربی و مسیحی همانند دولتهای آمریکا و انگلیس در خاورمیانه و جهان را باعث این رویکرد القاعده دانست چه اینکه القاعده مسیحیان را حامیان جنگ صلیبی غرب علیه اسلام میداند در این بین از آنجا که انجام عملیات بر علیه مسیحیان در خاورمیانه آسان تر از غرب برای این گروه بوده القاعده تمام مسیحیان را به یک چشم می بیند و با یک چوب هم می زند به علاوه تهدید های خود را علیه آنان افزایش میدهددر این راستا له نظر می رسد با تداوم ویا افزایش چالش دولتهای غربی علیه القاعده در کشور های خاور میانه همواره این مسیحیان خاور میانه ای هستند که به عنوان ستون پنجم غربی از سوی القاعده قلمداد و مورد حمله قرار میگیرند .گذشته از این به نظر میرسد القاعده به نیکی در یافته است که در واقع با افزایش حملات خود بر ضد مسیحیان خاورمیانه ای روند خروج و مهاجرت اینان را به کشور های غیر مسلمان و غرب افزایش خواهد داد و از این اهرم به نوعی به مثابه قدرت نمایی در خاور میانه و خالی کرده منطقه از مسیحیان استفاده می کند .علاوه بر این از سوی دیگر نوع واکنش برخی از گرو هاو رهبران مسیحی نیز در بالارفتن این حملات دخالت داشته است در این راستا چندي پيش یکی از رهبران مسیحی مصر در اظهاراتی که در رسانه های مصر منتشر شد، آسماني بودن آیات قرآن را زیر سؤال برد که مسلما خشم و غضب مسلمانان را فراهم و بویژه زمینه و بستر مناسبی برای انجام رفتار های افرا گرایانه توسط القاعده را بوجود می آورد .
نتایج :
چندی پیش شورای کلیسا در واتیکان در باره اوضاع مسیحیان خاورمیانه تشکیل جلسه داد و پاپ بندیکیت شانزدهم هم از شعار جهانی «اسلام تنها راهکار»، اظهار نگرانی نمود این نگاه جدی تر کلیسا و رهبران غربی به روند مهاجرت مسیحیان خاور میانه ای از کشور های منطقه در چند سال اخیر افزایش یافته است در این حال مساما با افزایش حملات القاعدع در آینده برضد مسیحیان این توجه بیشتر و بیشتر خواهد شد در این بین هر چند پیشینه مهاجرت مسیحیان ازکشوررهایی نظیر لبنان به امریکا و سایر مناطق قرن نوزدهم باز می گردد اما در چند دهه اخیر و بویژه یک دهه اخیر این روند شتابی ویژه به خود گرفته است بطوری که در بسیاری از کشور ها نظیر عراق ,مصر, اردن, اسرائیل و..روند مهاجرت و کاهش شمارمسیحیان امری آشکار بوده است در این بین در کشوری نظیر عراق و تنها از زمان حمله آمریکا نزدیک به دو سوم از 1 میلیون و 200 هزار مسیحی این کشورمهاجرت کرده اند.در این حال هر چند خروج و مهاجرت مسیحیان خاورمیانه ای را به دلایلی متعدد نظیر علایق تاریخی و فرهنگی با غرب, جنگ، بیکاری و تشنجهای موجود در منطقه هم صورت می گیرد اما به هر جهت نمی توان حملات روبه افزایش القاعده را در افزایش روند مهاجرتها در کوتاه مدت و بلند مدت را نادیده گرفت امری که به نوبه خود میتواند تاثیرات متعددی را در کشور های خاور میانه وروابط جهان اسلام با غرب داشته باشد
