مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
روابط بغداد و آنكارا در ماه هاي گذشته با تحولات نوینی روبرو بوده است. نوع نگاه و راهبردهاي دولت تركيه به عراق و مساله حضور داعش در شمال و شمال غرب عراق از مهترین این متغیرها بوده است. در اين بين با توجه به سفر اخیر وزیر خارجه عراق به ترکیه براي واكاوي بيشتر نوع نگاه تركيه به رويدادهاي سياسي عراق به گفتگو با دكتر صباح زنگنه كارشناس مسائل عراق نشسته ايم:
واژگان کلیدی: روابط عراق و ترکیه، بازگشت موصل به ترکیه، عراق ،ترکیه موصل ، داعش
مركز بين المللي مطالعات صلح: در ماه هاي اخير در کنار بحران داعش رويكرد تركيه در مورد مسائل عراق رنگ دیگری به خود گرفته است. در شرایط کنونی اهداف ترکیه در عراق چيست؟
ترکیه به لحاظ تاریخی، نوستالژی احیای سلطنت عثمانی را دنبال می کند. و هم به دنبال یافتن منابع انرژی جهت تحقق قدرت منطقه ای خود است. به هر حال، در راه این دو هدف اصلی تلاش کرده و می کند. نخست استان موصل را به سرزمین خود ملحق کند و با کردستان عراق را به نحوی به تفاهماتی برساند و انرژی منطقه کرد نشین یا موصل را خارج از منطقه انتقال دهد.
مركز بين المللي مطالعات صلح:آیا از نگاه ترکیه، حضور داعش در منطقه و موصل در راستای جدایی استان موصل از عراق است؟
بله. این حضور و هماهنگی و همکاری و تجهیز، نشانه های استفاده از داعش به عنوان ابزاری برای تحقق اهداف بالا می باشد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: باتوجه به روابط ترکیه و عراق، در شرایط کنونی دولت عراق چه نگاهی به ترکیه دارد؟
دولت عراق نگران دخالت ها و اقدامات ترکیه در شمال کشورش در بحث انتقال نفت و انرژی خارج از چارچوب دولت مرکزی و هم ورود تجهیزات و تسلیحات به نیروهای داعش و نیروهای غیر داعش و تشویق اقلیم کردستان به استقلال طلبی و جدایی از دولت مرکزی است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در شرایط کنونی ترکیه از عراق متحد حمایت می کند یا از عراق تجزیه شده؟
ترکیه از عراق تجزیه شده بیشتر حمایت می کند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: علت این امر چیست؟
علت این است که ترکیه در برابر یک عراق متحد به راحتی نمی تواند به اهدافش دست یابد. اما در برابر عراق تجزیه شده راحت می تواند با تک تک این نیروها اقدام به مذاکره بکند. و امتیازهای از آنها بگیرد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در شرایط کنونی با توجه به تحولات منطقه، نگاه ترکیه به اقلیم کردستان عراق چگونه است؟
ترکیه تلاش کرده و میکند که اقلیم کردستان را با انتقال نفت از این مناطق به خارج از عراق به خود وابسته کند. لذا در تلاش است با استفاده از مطالبات کردهای عراق بر کردهای داخل ترکیه نیز اعمال فشار کند و بین خواسته های کردهای مناطق مختلف چه در کوبانی یا عین العربی که کردها مشغول دفاع از آن می باشند ایجاد شکاف فاصله ایجاد کند. درواقع، ترکیه تلاش میکند بین کردهای سوریه و عراق از یک طرف و کردهای ترکیه از طرف دیگر فاصله ایجاد کند. و به دنبال ایجاد مشکلاتی است که مانع الحاق مناطق کردنشین به یکدیگر شود و به دنبال جلوگیری از فشار و مطالبات آنها هست.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به سفر وزیر امورخارجه عراق به ترکیه، در شرایط کنونی مهم ترین هدف دولت عراق از ایجاد مذاکره و نشست با دولت ترکیه چه است؟
به نظر می رسد مهمترین هدف درخواست از ترکیه برای احترام به دولت مرکزی عراق به خصوص در موضوع انتقال انرژی بدون مجوز دولت مرکزی و درخواست برای ممانعت از ورود تجهیزات و سلاح و پشتیبانی های گوناگون امنیتی، اطلاعاتی و لجستک به نیروهای داعش است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در شرایط کنونی آیا می تواند حمایت ترکیه از داعش را کمتر کند؟
ترکیه به قطعنامه شواری امنیت سازمان ملل عمل نکرده است در حالی که در این قطعنامه به صراحت از همه کشورهای خواسته شده از هر نوع کمک به داعش پرهیز کنند و از ورود کمک های مالی و تلسیحاتی و غیره به تشکیلات داعش جلوگیری کند. لذا تاکنون ترکیه به این قطعنامه عمل نکرده است. کشورهای همسایه ترکیه باید نقش خود را ایفا بکند و با وارد کردن فشار به دولت ترکیه آن را وادار کند تا به این قطعنامه سازمان ملل پای بند باشد. لذا فشار کشورهای همسایه باید باشد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: چه بازیگرانی در سطح منطقه و نظام بین الملل از کاهش تنش بین ترکیه و عراق نفع یا ضرر می کنند؟
با افزایش تنش بین ترکیه و عراق خود ترکیه متضرر خواهد شد و برای عراق هم مشکلاتی در بر خواهد داشت. مگر این که عراقی ها انسجام خود را حفظ بکند. با افزایش اختلاف بین ترکیه و عراق، اردن از واردات انواع کالا و تجارت با عراق استفاده خواهد کرد. از نظر عربستان این نوع تنشها در منطقه مطلوب خواهد بود. جمهوری اسلامی ایران باید تلاش کند این تنش ها به حداقل برسد و به ایجاد تفاهم بین کشورهای منطقه کمک بکند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آینده ترکیه و عراق تحت تاثیر چه متغییرهای می باشد؟
عمدتا تحت تاثیر ادامه حمایت حزب حاکم ترکیه از داعش و از انتقال انرژی و نفت عراق به خارج از منطقه است. با در نظر گرفتن این دو متغییر اصلی روابط دچار نوسان و مشکل خواهد شد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به سناریو روابط آینده، به نظر شما در کوتاه مدت و بلند مدت روابط ترکیه و عراق به چه سمت و سویی حرکت می کند.؟
تا زمانی که داعش و اقدامات تفکیری ها در نظم بین ترکیه و عراق حضور داشته باشند، این تنش ادامه خواهد داشت. و به نظر نمی آید در کوتاه مدت این مسئله فیصله یابد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: نگاه بازیگران عمده بین الملل به این امر چیست؟
کشورهای غربی در انفعال به سر می برند و تا کنون اقدام به فشار به متحد خود در ناتو که ترکیه باشد عاجز بودند و اقدام جدی انجام نداده اند. روسیه شاید بتواند در این زمینه کمک بکند و بتواند با حمایت از یکپارچگی عراق و همچنین حمایت از استقلال دولت مرکزی عراق و اشراف بر انرژی کشور اقداماتی انجام بدهد و از طرف دیگر بر ترکیه فشار اعمال کند.
