كارشناس ارشد و صاحب نظر مسائل روسيه
مركز بين المللي مطالعات صلح– ipsc
پاكستان و روسيه از گذشته داراي روابطي حداقلي بوده اند، اما نگاه دو كشور به گسترش روابط موجب شده بسياري به روابط چند بعدي تر و بسترهاي فراوان براي همكاري و همگرايي دو در منطقه توجه كنند. در اين حال با توجه به تحولات يك سال گذشته و براي درك بهتري از نوع روابط دو سويه به گفتگويي با دكتر علي بمان اقبالي زارچ پرداخته ايم:
واژگان كليدي: بستر،رشد،همكاري ،روسيه ، پاكستان، دكتر علي بمان اقبالي زارچ،دكترين, سياست خارجي
مركز بين المللي مطالعات صلح: آينده روابط همگرايانه و يا واگرايانه پاكستان و روسيه به چه متغيرها و عواملي بستگي دارد ؟
می توان گفت که روابط طرفین در سال های آینده به سوي همگرایی بیشتر پیش خواهد رفت. طرفين سعی دارند در قالب پیمان شانگهای همكاري داشته باشند. همانطور که وزرای خارجه دو کشور در بيشكك ديدار داشتند و سند مهمی را امضا کردند که این سند در واقع مقابله با گسترش تسلیحات ضد ماهواره ای و کم نمودن رقابت تسلیحاتی در فضا بود. در واقع پاكستاني ها یک مقابله جدی با اقداماتی است که در این اواخر هند تحت عنوان توسعه سلاح های ماهواره‌ای شروع کرده اند. البته این رویکرد مد نظر امریکایی ها نیز بوده و رئیس آژانس فضایی آمریکا ناسا هم اعلام کرده که تلاشهایی و چنین آزمایشاتی نظر مثبت ندارد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آيا همكاري ها و روابط دو کشور روسيه و پاكستان مي تواند ظرفیت‌ها و بسترهايي براي اتحاد استراتژیک، پایدار و همیشگی بين دو كشور در حوزه هاي امنيتي، سياسي و استراتژيكي بوجود آورد؟
در اين حوزه میتوانیم بگویم که تعاملات رو به رشد طرفین در سالهای آینده جلو خواهد داشت اما صحبت از مشارکت راهبردی بین روسیه و پاکستان هنوز خیلی زود است و باید ببینیم روند گسترش روابط چگونه خواهد شد. البته روسها تلاش دارند که از ظرفيت داخلي خود از جمله مسلمانان براي افزايش روابط بهره برند و شاهد بودیم که در سال 1396 رئیس جمهور تاتارستان از جمهوری مسلمان نشین روسیه سفري به پاکستان داشت و مورد استقبال خوبي قرار گرفت و طرفین به توافقاتی برای گسترش همكاري بین مناطق مختلف پاکستان و تاتارستان و يا روسیه و پاكستان دست پیدا کردند. می‌توان گفت که طرفين به روابط نزدیکتر با اقدامات محاسبه شده و گام به گام حرکت می کند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: تهديد اسلام گرايي و احتمال بي ثباتي در پاکستان چه نقشي در روابط روسيه و پاكستان دارد؟
بعيد است تحت عنوان افراطی گری و سلفي و.. پاکستان در آینده دچار بی ثباتی شود. اين كشور از مولفه هاي خوبي براي ی حفظ ثبات و امنیت خودش برخوردار است. در عین حال که شرایط شکننده ثبات سیاسی امنیتی و مشکلات خاص اجتماعی فرهنگی و اقتصادی در افغانستان ، قدرت های بزرگ هم به هیچ عنوان علاقمند نیستند که پاکستان دچار بي ثباتي گردد. لذا اينكه میتواند تاثیر بگذارد و روابطش با روسیه اساساً بعيد است پاكستاني در آینده نزدیک دچار بي ثباتي گردد و همه کشورهای همسایه و قدرت های بزرگ علاقمندند تا پاکستان از یک ثبات امنیتی خوبی برخوردار باشد.
البته احتمال دارد پاکستان در موضوع رابطه با هند و كشمير که در آن جا مشکلاتی ایجاد بشود که تحولات اخير نشان داد طرفین علاقه‌مند به درگيري نظامي نیستند. ما میتوانیم بگويیم روسها علاقمندند به افزایش امنیت كمك كنند.
در واقع در منطقه به نظر میاد موضوع مهم در تعاملات آینده روسیه و پاکستان بیش از پیش به تحولات افغانستان و در واقع اقدامات و کنش گری داعش برمیگردد. همانطور که قبلا اشاره شد روسها نگران داعش در آسیای میانه هستند و اين امر موضوع مهمی است. میدانیم که بخش مهمي از نيروهاي داعش از جمهوري هاي مسلمان‌نشین روسیه به سوريه رفتند و از جمله دلایلی که روسیه روابط و نگاه قابل توجه با کشورهای اسلامی كرده و برنامه مشارکت راهبردی جهان اسلام تاسیس کرد تا روابط خودشان را با کشورهای اسلامی گسترش دهد و در چند سال اخیر رابطه خود را با جمهوری اسلامی ایران پاکستان امارات متحده عربی توسعه دادند و تلاش دارند که همواره از این طریق بتوانند ارتباط نزدیک تری بین مسلمانان روسیه و مسلمانان جهان برقرار کنند.
موضوع مهم دیگر هم که باید اشاره کرد ناتو است. در واقع میدانیم که پاکستان نقش مهمي در جریان اشغال افغانستان و تامين نیازهای لجستیکی نیروهای ناتو و نقش پشتیبانی جدی بازی کرد. به گونه اي که امریکایی ها اعلام کردند که پاكستان مهمترین شریک راهبردی ناتو در بین اعضای کشورهای غيرعضو ناتو است . لذا مسكو نگران تحركات ناتو در مرزهاي خود است و نوعي همكاري با پاکستان از اين زاويه میتواند قابل تامل و بررسی باشد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: جايگاه روسيه در آينده سیاست خارجی پاكستان و همچنين جايگاه آينده پاكستان در سياست خارجي روسيه را چگونه مورد پيش بيني می کنید؟
در مجموع روابط دو کشور سازی حتماً روند رو به رشدی را در حوزه های انرژی و ترانزیت ترانزیت کالا ترانزیت انرژی شاهد خواهد بود. در حوزه سیاسی سعی می کنند که رایزنی ها و تعاملات نزدیک تری داشته باشند ودر حوزه دفاعی و امنیتی حتما همکاری های طرفین بيشتر ميشود وپاكستاني گرايشي به تامین بخشی از نیازهای دفاعی خود نشان خواهند داد. در مورد افغانستان هم همكاري منطقه ای نزدیکي خواهند داشت. چرا كه نوع تحولات در افغانستان و حضور داعش در شمال افغانستان مي تواند تاثیر مستقیم بر ثبات سیاسی و امنیتی روسیه داشته باشد.
