مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
واژگان کلیدی: ایران، پیامد، مختلف، ساخت، جزایر مصنوعی ، خلیج فارس
از آغاز ابتدای هزاره سوم میلادی که امیرنشین دبی شروع به ساخت جزایر مصنوعی نمود بسیاری طرحها را تنها پرستیژی میدانستند و برخی به شکست آنان اشاره می کردند، اما اینک روند ساخت جزایر مصنوعی مورد توجه کشورهای دیگر و کوچک حاشیه جنوبی خلیج فارس شده است. در این راستا برای بررسی بیشتر پیامدهای این مساله به گفتگویی پرداخته ایم:
مرکز بین المللی مطالعات صلح: کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به چه دلایلی دست به ساخت جزیره های مصنوعی زده اند؟
در واقع، امارات متحده عربی به دلیل داشتن حجم درآمدهای بالا و جمعیت کم از یک طرف، و از طرف دیگر قرار بر معرفی امارات متحده عربی در سال 2025 به عنوان بزرگترین کشور گردشگری در جهان، طرح های بسیار بلندپروازانه ای از سوی محمد بن راشد، نخست وزیر و نایب رئیس امارات متحده آغاز کرده است که حتی انتقال کوه های یخ از قطب جنوب به امارات متحده و ده ها پروژه دیگر از جمله جزایر مصنوعی در خلیج فارس است. این طرح ها به نظر می رسد با هزینه های بسیار زیاد توسط شرکت های خارجی ایجاد خواهد شد. به همین دلیل به نظر می آید که این طرح ها، طرح هایی غیر واقع بینانه و بلندپروازانه است و با بافت فرهنگی امارات متحده که غیر فرهنگی و غیر دموکراتیک است، منافات دارد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: این جزایر از سوی چه کشورهای دیگری در شورای همکاری خلیج فارس می تواند مورد توجه قرار گیرد؟
بحرین، به عنوان یکی از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و عربستان سعودی چنین نگاه های بلندپروازانه ای دارند، اما با توجه به شرایط عربستان و این که عربستان با کسری بودجه یکصد میلیارد دلاری برای نخستین بار مواجه شده و درگیر جنگ است و هزینه های سنگینی برای ماجراجویی و نفوذ در منطقه هزینه می کند، به همین دلیل به نظر می رسد شرایط اقتصادی عربستان اجازه نمی دهد که این طرح ها را عملیاتی کند. طرح های بلندپروازانه محمد بن سلمان موسوم به 2030 در شرایط فعلی بسیار مشکل است که جامه عمل به خود بگیرد. اما امارات متحده به دلیل داشتن درآمدهای بالا و این که به سمت خروج از بروکراسی حرکت می کند و در حال تسهیل سرمایه گذاری خارجی است، امکان اجرایی شدن این پروژه ها و حتی دریاچه های مصنوعی وجود دارد. به دلیل این که حوزه جغرافیایی امارات بسیار محدود است و سعی می کند به سمت خلیج فارس و ایجاد جزایر مصنوعی حرکت کند و این نشان می دهد که طرح های کشورهای غربی برای امارات طرح های بسیار سنگینی است و هدف آن ها این است که امارات متحده در یک دهه گذشته کاملا زیر چتر آمریکا و اروپا قرار گیرد و لذا به نظر می آید که حجم سرمایه گذاری خارجی کشورهای اروپا و آمریکا بیش از کشورهای حوزه خلیج فارس در امارات خواهد بود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه عمان ، قطر و کویت به جزایر مصنوعی چیست؟ آیا این کشورها هم تلاش هایی در این زمینه خواهند کرد؟
کویت یک کشور محافظه کار در شورای همکاری خلیج فارس است که به این وضعیت راضی است و خیلی به دنبال گسترش حوزه جغرافیایی و نفوذی خودش نیست. در مورد عمان باید گفت که عمان کشوری است که چندان به دنبال نفوذ و ایجاد شاکله اقتصادی بزرگ خارج از توان خودش نیست. قطر هم به دلیل اختلاف با امارات متحده مایل نیست که در حوزه جغرافیایی امارات ورود پیدا کند. بیشتر تلاش قطر در حوزه خلیج فارس و استخراج نفت و گاز است که در حال حاضر درآمد سالانه قطر در حوزه نفت و گاز به یکصد و بیست میلیارد بالغ می شود که با توجه به جمعیت کم قطر قابل توجه است. لذا به نظر می رسد که به جز بحرین و عربستان، سایر کشورهای حوزه خلیج فارس مثل کویت و پادشاهی عمان و قطر خیلی به دنبال پروژه های سنگین اقتصادی نیستند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: پیامدهای مختلف حقوقی، سیاسی و امنیتی و … ساخت جزایر مصنوعی در خلیج فارس به ویژه در سواحل جنوبی آن چه خواهد بود؟
بیشترین آسیب مربوط به ایران خواهد بود. امارات متحده سعی دارد که به قطب گردشگری تبدیل شود و با ایجاد زیرساختارهای مصنوعی توجه جهانیان، مخصوصا گردشگران را به خود جلب کند و ایران را منزوی کند. قطعا این امکانات و تجاوز به آب های خلیج فارس، به نفع کشورهای دیگر مثل ایران که دارای اختلافات ریشه ای با امارات و بحرین و عربستان است، به نفع ایران نخواهد بود. فقط کشورهای غربی سعی می کنند که امارات را به یک کشور پیشرفته و کشوری نامقید به مسائل دینی و فرهنگی تبدیل کنند. به نظر می رسد که بیشتر کشورهای اروپایی برنده این گونه طرح های بلندپروازانه در امارات خواهند بود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در حوزه های دیگر این گونه طرح ها چه تاثیرات میان مدت و بلندمدتی خواهند داشت؟
تاثیرات آن بسیار منفی خواهد بود، به خصوص برای ایران. زیرا در آینده ممکن است که رژیم صهیونیستی از این فضا به بهانه سرمایه گذاری در جزایر مصنوعی استفاده کند و به آن جا ورود پیدا کرده و مزاحمت های امنیتی و نظامی برای ایران ایجاد کند. قطعا این مسئله و ایجاد جزایر مصنوعی در خلیج فارس، امنیت منطقه را مختل خواهد کرد؛ زیرا پای قدرت های بیگانه را به جنوب خلیج فارس باز خواهد کرد و موجب خواهد شد که رژیم صهیونیستی بیشتر به آن سوی ساحل خلیج فارس نزدیک شود و این یک نوع تقابل نظامی و امنیتی بین ایران و رژیم صهیونیستی و امارات ایجاد خواهد کرد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چشم انداز جزایر مصنوعی در خلیج فارس چیست؟
این جزایر، جزایر تفریحی خواهد بود و در آن امکانات تفریحی و سرمایه گذاری و رفاهی وسیعی قرار خواهد گرفت. ممکن است که امارات متحده تا ده سال آینده، حجم سرمایه گذاری ها در این جزایر مصنوعی را به یکصد میلیارد دلار برساند و این رقم بسیار بالایی برای کشور کوچکی مانند امارات متحده است. لذا به نظر می رسد که بهره اول به جیب کشورهای اروپایی و آمریکا خواهد بود و این کشورها به دنبال این هستند که امارات را تشویق کنند که به عنوان یک کشور پیشرفته و یک کشور خدماتی و رفاهی، مشابه سوئیس در اروپا همین نقش را امارات در خلیج فارس داشته باشد و به یک قطب گردشگری و سرمایه گذاری تبدیل خواهد شد.
این طرح های بلندپروازانه و خارج از توان امارات متحده، می توانند عامل فشاری محسوب شود که کشورهای خارجی امارات را به عنوان سوئیس خاورمیانه تبدیل کنند. به همین دلیل این طرح ها در حال عملیاتی شدن است و مسئله جزایر مصنوعی در خلیج فارس بر خلاف قوانین بین المللی است، زیرا قوانین بین المللی اجازه دخل و تصرف در آب های بین المللی را نخواهد داد. با توجه به این که امارات متحده این پروژه ها را به کشورهای اروپایی و آمریکا واگذار کرده است، لذا شاهد سکوت جوامع جهانی و نهادهای بین المللی هستیم.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه راهکارهایی برای سیاست خارجی ایران در قبال ساخت جزایر مصنوعی در خلیج فارس بایستی مدنظر قرار گیرد؟
ایران باید بر اساس قوانین موجود، قوانین حقوق دریایی و قوانین مربوط به آب راه های بین المللی باید در این خصوص به دادگاه لاهه، سازمان ملل شکایت کند و مانع ایجاد جزایر مصنوعی در خلیج فارس شود. همچنین باید ساز و کارهای خود را برای تقابل با ایجاد جزایر مصنوعی در خلیج فارس از اکنون تعریف کند. در غیر این صورت ممکن است که امارات متحده به تدریج به سمت گسترش ساحل خود در خلیج فارس متمایل شود و این یک خطر جدی برای امنیت خلیج فارس خواهد بود.
