محمدتقی جمشیدی
نخست وزیر پاکستان برای انجام سفری دو روزه، عازم منامه پایتخت بحرین شد؛ پاکستانی‌ها پس از هندی‌ها بیشترین جمعیت اتباع خارجی در بحرین را تشکیل می‌دهند .وی با پادشاه بحرین در منامه در خصوص همکاری های امنیتی و نظامی بحث و تبادل نظر کرد. وزارت امور خارجه پاکستان در حالی هدف از سفر پادشاه بحرین را گسترش روابط اقتصادی اعلام کرده که برخی کارشناسان معتقدند فراهم کردن تسهیلات بیشتر برای پاکستانی‌های مقیم بحرین، گسترش همکاری نظامی و همکاری در زمینه تبادل انرژی بین اسلام‌آباد و منامه ، گسترش روابط دفاعی بین دو کشور و تأمین نیروی انسانی بحرین، محور مذاکرات نواز‌شریف با مقامات بحرینی از جمله پادشاه این کشور بوده است. در همین راستا پادشاه بحرین با تقدیم مدال ویژه کشورش به نواز شریف تلاش کرد نظر پاکستان را جلب کند. در این بین این امر در حالی است که محمد سعید خان” سفیر پاکستان در منامه اعلام کرد که ۲۵ هزار تا ۳۰ هزار تبعه پاکستانی دارای گذرنامه بحرینی هست. سفر دور روزه نخست وزیر پاکستان درحالی از روزگذشته به بحرین شروع شد که هفته های گذشته اخباری مبنی بر اعطای تابعیت بحرینی از سوی رژیم آل خلیفه به دهها هزار از نفر از پاکستانی های مقیم این کشور حوزه خلیج فارس منتشر شد . جمعیت ملی اسلامی الوفاق بحرین، ماه گذشته با صدور بیانیه ای تاکید کرده بود که تابعیت دادن به اتباع پاکستانی مقیم بحرین یک جنایت و توطئه سازمان یافته از سوی رژیم آل خلیفه است. یادداشت زیر در همین زمینه است:
واژگان کلیدی: اهداف امنیتی روابط پاکستان با بحرین، اهداف اقتصادی روابط پاکستان با بحرین ، روابط پاکستان با بحرین ، پاکستان و بحرین
گذشته روابط پاکستان و بحرین
از آنجا که پاکستان کشوری فاقد منابع زیر زمینی چون نفت و گاز می باشد، از زمانی که پاکستان در صحنه سیاسی متولد شده است همیشه نیازمند مقدار زیادی سرمایه برای کارهای حکومتی، امور ارتش، آموزش و پرورش و مسائل دیگر بوده است. در این بین از آنجا که مردم فقیر پاکستان نیز قادر به متکفل شدن هزینه های سنگین دولت و ارتش نبوده اند، لذا پاکستان از بدو تشکیل رابطه ی نزدیکی با شیوخ خلیج فارس (که دارای منابع فراوان و جمعیت کم بوده، ناد) داشته است. در این بین اکثر جمعیت پاکستان و کشورهای حوزه خلیج فارس از مذهب اهل سنت برخوردار بودند و اشتراکات قومی و قبیله ای مشترکی را با هم داشتند، این امر باعث تقریب هر چه بیشتر آنها به یکدیگر شده است و استفاده های مختلفی را نیز برای یکدیگر به دنبال داشت.
تاثیری تحولات پس از بیداری اسلامی بر روابط پاکستان و بحرین
دولت های پاکستان در هر زمانی که روی کار بوده اند سیاست های مشابهی را در قبال رابطه با کشورهای حوزه خلیج فارس داشتند. البته آنها بعضا هم تفاوت هایی داشتند. مانند حزب مردم سکولار که خواهان ارتباط با شیعیان و کشور جمهوری اسلامی ایران، نیز بود. این بدین معنا نیست که حزب های دیگر این کشور علاقه مند به خشونت در رابطه با ایران باشند بلکه حزب مردم (پدرشان و شوهر بی نظیر بوتو،) شیعه بودند . لذا از آنجا که مادر خانم بوتو نیز ایرانی بود تمایل بیشتری به رابطه با ایران داشت. در واقع تحولات بیداری اسلامی در سیاست های پاکستان و بحرین تفاوت زیادی ایجاد نکرد، زیرا همواره پاکستان نیازمند کمک های مالی این کشورها و در راس آنها عربستان و در درجه های بعدی امارات متحده و بحرین می باشد.
همچنین با توجه به ناتوانی ارتش های حوزه خلیج فارس، این کشورها برای تربیت نیروهای زبده به پاکستان توجه داشتند. در پاکستان ارتش و نیروهای انتظامی دارای گرایشات مختلفی هستند. یعنی علاوه بر حضور افسران شیعه در ارتش، از زمان ضیاءالحق گروههای اسلامی با گرایش به سلفی ها و عربستان سعودی در ارتش پاکستان نفوذ کردند. یعنی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در واقع عربستان در کشور پاکستان اقدام به تاسیس حوزه های علمیه متعددی کرد، که علمای خود را نیز هم برای این حوزه ها می فرستادند. همین آمد و رفت برای مردم فقیر پاکستان نوعی شغل و در آمد و از طرف دیگر نوعی وجه اعتباری و اجتماعی، در پیش داشت. پس از گذشت چند دهه همچنان 50% منابع این حوزه های از طرف عربستان تامین می شود. لذا از زمان ضیاءالحق تعدادی از علمای وهابی مسلک، در ارتش و دستگاههای اطلاعاتی نفوذ کردند و این امر باعث نزدیکی بیش از پیش این گروهها به ارتش پاکستان شد و بسیاری از اعمال تروریستی داخل پاکستان توسط همین گروههای نفوذی رخ می دهد، این گروههای با گروههای ضد شیعه چون لشکر جنگهوی و سپاه صحابه و امثال آن در رابطه می باشند.
اهداف و نتایج سفر اخیر نخست وزیر پاکستان به بحرین
با توجه به سفرهای بسیار گذشته می توان این سفر را عادی قلمداد کرد، اما بدلیل مشکلات اخیر پاکستان (سیل و زلزله شده ) و عدم انجام تعهدات کشورهای کمک کننده به پاکستان، دولت مردان پاکستان وابستگی خود را به این کشورهای عربی نشان داده اند. از طرف دیگر عمده در آمد پاکستان از کشورهای حوزه خلیج فارس به غیر از کمک های مالی با اهداف خاص، اعزام نیروهای زبده در ارتش بحرین و در نیروهای اطلاعاتی و نظامی (، که دارای گرایشات تکفیری هستند) می باشد. چنانچه برخوردهای شدید بحرین با شیعیان توسط همین گروهها انجام می شود. در واقع در ارتش پاکستان سازمانی به نام فوجی فوجی فوندیشن وجود دارد که بسیاری از آنها بازنشستگان ارتش می باشند. آنها نیروهایی را تربیت و به کشورهای متقاضی حوزه خلیج فارس ارسال می کنند. البته نمی توان گفت که سفر اخیر نخست وزیر برای پیگیری این اهداف است ، چرا که سازمان و تشکیلاتی در پاکستان وجود دارد که حتی اگر نخست وزیر هم حضوری نداشته باشد، قادر به برنامه ریزی این کارها می باشد. این تشکیلات در زمان همه دولت های پاکستان وجود داشته است و می توان گفت که تشکیلات این گروه با تشکیلات رسمی دولت متفاوت است.
آینده همکاری نظامی-امنیتی بحرین و پاکستان
با توجه به خیزش مردم مسلمان بحرین (هم اهل تشیع و هم اهل تسنن) و تحولات رخ داده در عربستان سعودی عمر افکار دولت مردان عربستان سعودی همچون برف در معرض آفتاب رو به افول است، لذا سیاست های سرکوبگرایانه دولت بحرین که با همکاری نیروی پاکستانی انجام می شود، رو به افول می باشد. در این بین مخالفان عمده رویکرد کنونی دولت پاکستان با بحرین در داخل پاکستان حقوق دانان، تحصیل کنندگان حتی تحصیل کنندگان سکولار و شیعیان می باشند. این گروه ها با روند ارسال نیروهای نظامی خشونت طلب و افراطی که در تعاملات بین دولتی انجام می شود، مخالف هستند. بنابراین باید گفتبه طور کلی اکثریت مردم پاکستان با این رویکرد مخالف هستند.
