مركز بين المللي مطالعات صلح-IPSC
اطلاعات همواره مهمترین منبع تصميم گيري ها و تصميم سازي ها است و طبيعتا هر دولتي كه بخواهد تصميمات درست تري بگيرد بايد اطلاعات دقیق تر و کاملتری داشته باشد. اطلاعات مي تواند يك كشور را از خطرات نجات دهد و یا كشوري را در جهت رسيدن به اهداف با هزينه كم تر كمك كند. در اين راستا قدرت هاي جهاني از ديرباز به بخش كسب اطلاعات اهميت و جاسوسي اهميت قائل بوده اند .اما افشاگري هاي گسترده اخير به نوعي پيامدهايي براي سياست خارجي امريكا داشته است.در همين راستا براي بررسي اين امر گفتگويي با دكتر مهدي مطهرنيا داشته ايم:
واژگان كليدي: افشاگري ها و جاسوسي امريكا، پيامدهاي داخلي جاسوسي امريكا، پيامدهاي بين المللي جاسوسي امريكا
مركز بين المللي مطالعات صلح: رويكرد و سياست گذشته جاسوسي امريكا چگونه بوده است؟
كسب اطلاعات و جاسوسي كشورها از يكديگر سابقه اي به بلندي تاريخ دارد و نميتوان گفت جاسوسي و كسب اطلاعات چيز تازه اي است. جاسوس هايي بسياري بوده اند كه حاصل كار آنها توانسته جنگ ها و حتي صلح هايي بسياري را رقم زند و تاريخ را دگرگون كند. اخيرا فارن پالسي به 5 ابرجاسوس جهان نگاهي داشته بود. ريلي به عنوان ابر جاسوس انگليس در شوروي بود و گفته ميشود شخصيت جيمز باند از وي بهره برده است. لذا جاسوسي از اين منظر مساله اي تاريخي است. در قرن بيست ميلادي جاسوسي دوران جديد داشته و در سده حاضر هم ابعاد جديدي به خود گرفته است و با رشد تكنولوژي هاي ارتباطي و شنود اطلاعات و اخبار و فناوري ها در كنار نيروي انساني باهوش و فعال شاهد ايجاد فضايي مثبت در جهت استفاده از ابزار و ادوات جاسوسي در چارچوب عملكرد نيروي انساني هستيم تا حدي عمل جاسوسي گستره بيشتري يافته است. بعد از واقعه 11 سپتامبر امريكا توانست در چارچوب بهره برداري مثبت از اين تهديد تاريخي زمينه ساز ايجاد فضاي مثبتي در استفاده از شگردهاي جاسوسي نسبت به گذشته براي ايجاد فضاي مطلوب در جهت دريافت اطلاعات و اخبار در حوزه هاي متفاوت دوستان و غير دوستان خود گردد.
مركز بين المللي مطالعات صلح : بنا به نگاه برخي مردم آمریکا یکی از نخستین قربانیان اقدامات جاسوسی شرکتها و سرویس های امنیتی دولتی و خصوصی این کشور بوده اند. آنگونه که اسناد منتشر شده توسط ادوارد اسنودن و نیز سایت ویکی لیکس نشان می دهد از فردای وقوع حوادث تروریستی 11 سپتامبر، امنیت و فضای خصوصی شهروندان آمریکایی مورد آماج حمله و دخالت و سرک کشیدن های مداوم سازمان های جاسوسی این کشور قرار داشته است و این وضعیت در تمامی 12 سال اخیر ادامه داشته است. آيا اين امر پيامدهاي داخلي براي امريكا دارد؟
آن بخش از مردم امريكا كه اساسا نگرش هاي روشن انديشانه و دمكراتيك بيشتري دارند در نگاه به جاسوسي ها و نقش حريم خصوصي نگاه مثبتي ندارند. اما در عين حال اين نگاه وجود دارد كه دولت امريكا پس از 11 سپتامبر در بافت موقعيتي ويژه قرار گرفته است و حداقل از نظر رسانه اي توانسته اين مديريت را برعهده گيرد و افكار عمومي را به سمت و سوي اين مطلب سوق دهد كه ضرورت اداره جامعه امريكا دولت امريكا است كه براي حفظ منافع و امنيت ملي امريكا رويكرد جاسوسي و خود را افزايش دهد لذا در درون امريكا جامعه روشنفكري در عين داشتن نقد شديد از منظر ادبيات و بيان اما مقاومت چنداني در مورد محدود سازي آن نمي كنند. لذا دولت امريكا بر خود فرض مي داند كه براي دفاع از منافع ملي و امنيتي ملي كشور از رقبا و دشمنانش اطلاعات وسيعي كسب كند و در جهت ايجاد فضاي مطلوب حركت كند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: اسناد اخیری که اسندون و سپس مجله اشپیگل منتشر کرده اند جاسوسی از رهبر آلمان در صدر اقدامات جاسوسی سازمان امنیت آمریکا قرار داشته است. آنگونه که فاش شده است حتی مکالمات خصوصی آنجلا مرکل طی 10 سال اخیر نیز چک می شده است. ایتالیا، اسپانیا، هلند، انگلستان و بیشتر کشورهای اروپای غربی و شرقی نیز دیگر قربانیان جاسوسی آمریکایی ها بوده اند. پيامدهاي بيروني جاسوسي هاي امريكا چيست؟
از يك سو متحدان امريكا در چارچوب اتحاد با امريكا حركت مي كنند و بر اساس همين فهم رقابت و همكاري توامي با امريكا دارند. اكنون با انتشار مدارك اسنودن و آشكارشدن گسترش وسيعي از برخورد اطلاعاتي امريكا در حالتي تهاجمي نسبت به امريكا قرار گرفته اند و مي توانند به عنوان امتيازگيري از امريكا بهره برند. در حالي كه امريكا و كشورهاي مستقل جهان به خوبي مي دانند كه اين جاسوسي از همه كشورهاي جهان است همچنين همه كشورهاي جهان اين رويكرد را دارند و تا زماني كه اطلاعات موثقي در مورد آنها بر ملا نشده است مي توانند به انتقاد از امريكا بپردازند، اما همه اين كشورها تا جايي كه بتوانند اين امر را نسبت به سه لايه متحدان، رقبا و دشمنان خود به تناسب به انجام ميرسانند و از آن بهره برداري ميكنند. در اين حال آنچه اسنودن مداركي را منتشر كرد كه تا حدودي ضربه اي به امريكا از نظر واقع گرايي سياسي زد. چرا كه نتوانست دستگاه هاي اطلاعاتي خود را از درز اطلاعاتي مصون بدارد. آنچه در عمل مي بينيم ايجاد فضاي مثبت براي رقبا در جهت تحت فشار قرار دادن رسانه هاي امريكا در افكار عمومي جهان است به گونه اي كه مي تواند بهره برداري اطلاعاتي در جهت محدود سازي اطلاعاتي امريكا ايجاد كند. اين امر با مقاومت امريكا روبرو خواهد شد. چرا كه اگر قرار باشد قانوني در اين حوزه وضع گردد تنها متوجه امريكا نيست بلكه امريكا خواهد كوشيد برگسترده كشورهاي ديگر هم ديكته كند. لذا من فكر مي كنم در آينده تنها قانون يا تلاشي سطحي در جهت محدود سازي صورت گيرد چرا كه در عمل تمام كشورها به صورت آشكار يا پنهان در حال كسب اطلاعات در سه لايه مهم بين المللي هستند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در خاورمیانه و خاوردور، روسيه و.. از دیگر کشورهای منطقه بوده اند که بر اساس اسناد جدید افشا شده بصورت گسترده ای مورد جاسوسی توسط آمریکا قرار گرفته اند. در اين حال اين امر در روابط با رقباي امريكا چه تاثيري دارد؟
درز اطلاعاتي امريكا تا حدي عملكرد امريكا را در مسير مبارزه با تروريسم زير سوال مي برد، چرا كه امريكا در جهت مبارزه با تروريسم در منطق اين مبارزه با كشورهايي كه خود متهم به حمايت از تروريسم هستند وارد همكاري گردد. اين هر چند از نظر منظر واقع گرايي سياسي و رويكرد ماكياوليستي پذيرفته شده است و هدف وسيله را توجيه ميكند اما نه به گونه آشكار. مدارك فاش شده نشان مي دهد كه در قاموس امريكا هدف وسيله را توجيه مي كند. اين امر در حالي است كه اوباما قبلا گفته بود قدرت ما تنها از راه لوله تفنگ و پول برنمي خيزد، بلكه از ارزش هاي امريكايي برمي خيزد. اكنون با افشا شدن رقباي امريكا بهانه هايي پيدا ميكنند تا ارزش هاي امريكايي را زير سوال و تحرك اوباما را براي قدرت هوش مند تر امريكايي را تضعيف مي كنند.
گفتگو از فرزاد رمضاني بونش
