فرزاد رمضانی بونش
مرکز بین المللی مطالعات صلح-IPSC
در یک هفته گذشته ما شاهد انتشار اسناد مکاتبات دیپلماتیک امریکایی ها توسط سایت ویکی لیکس بودیم با توجه به انتشار دوباره این اسناد توسط این سایت شما انتشار اسناد ویکی لیکس را چگونه ارزیابی می کنید؟
قبل از هر چیزی باید گفت که طبق یک سنت در امریکا سیا اسناد محرمانه را در امریکا هر 10 یا 15 سال منتشر میکند بنابراین در جامعه امریکا چیز جدیدی نیست. اما آنچه که در سایت ویکی لیکس منتشر شده با این حجم و فراخی ورفتاری که امریکا از خود نشان داد نشان می دهد که احتمال امریکایی ها با اطلاعات قبلی اجازه پخش این اطلاعات را به این سایت داده اند. در این حال تصور من این است که هدف آنها از انتشار اسناد توسط ویکی لیکس اول این است که مساله هسته ای ایران را بیش از گذشته به پدیده ای بین المللی تبدیل کنند و مساله دوم این است که ایران را به یک تهدید و بین المللی بدل سازند است چه اینکه هیچ کدام از کشور های منطقه ما غیر از ترکیه (که عکس العمل نشان داد) عکس العمل قابل انتظاری که احتمال داده میشد نشان ندادند .در این بین من با نظر برخی از شخصیت ها ی کشور موافق هستم که این اسناد فاقد توجه حقوقی است و پایبندی و پافشاری به آن هم هیچ نتیجه ای ندارد البته من اعتقادی به تقلبی بودن این اسناد ندارم .
در این حال اگر با نگاهی بدبینانه نگریسته شود اهداف دقیق از انتشار این اسناد توسط این سایت و احتمالا با همکاری دولت امریکا چه بوده است ؟
ببینید امریکا سخنانی که خود به طور مستقیم نمی توانست به گوش مخاطبان برساند این سایت این کار را انجام داده است مثلا آورده است کرزای سیاستمدار بی قابلیت و بی عرضه ای است یا در مورد مقامات عراقی یا اردوغان در این حال من تصور میکنم انتشار این اسناد چیز هایی بوده است که امریکا می خواسته است به طور تلویحی به دنیا اعلام کند و در این میان از ابزاری دیجیتالی برای نشر آن استفاده کرده است در این حال اهداف امریکا از انتشار این اسناد همان دو هدف ذکر شده فوق به علاوه اینکه فضای افکار عمومی را به نوعی تحریک کنندو به مردم کشور های عربی همانند عربستان نشان دهند که دولت شما هم در مورد ایران نگران است و اگر ما تصمیمی در مورد ایران گرفتیم فقط نگرانی ما نبوده است بوده است .در این بین اگر پیام هایی به کشور های دیگرداشته است کشور هایی مخصوص بوده است و مثلا در مورد کشورهای غربی پیام هایی آزار دهنده نبوده است و پیام ها بیشتر به کشورهای خاور میانه مربوط بوده است.
انتشار این اسناد با توجه به محتوای آنها در واقع چه تاثیری می تواند در روابط کشور هایی نظیر کره شمالی با چین و ایران با اعراب و متحدان سنتی آمریکا همانند عربستان و..در منطقه خاور میانه داشته باشد؟
در واقع اگر کشور هایی نظیر عربستان بحرین اردن و .. که اعلام کرده اند ما هزینه حمله نظامی به ایران را میدهیم موجب واکنش ما شود و ممکن است برای کشوری همانند ما واکنش های روانی در سیاست خارجی بوجود آورد اما نمی تواند مبنایی در سیاست منطقه ای کشور بدل شود و اینکه بگوییم که مثلا چون عربستان در باره ما این اظهار نظر را انجام داده سفیر آن کشور را احضار کنیم در این حال باید گفت که باید در صحت آن اسناد کمتر شک بکنیم و متو جه باشیم که کشور های اطراف ما از چه زاویه ای به ما نگاه میکنند و هیچ چاره ای هم نداریم که از کنار این قضیه بگذریم و بگوییم که این اسناد هیچ ارزش حقوقی ندارد و به نظر میرسد چیز مهم این است که ما تغییری در سیاست خارجی خود اعمال نکنیم.
به نظر شما روابط امریکا با متحدان بین المللی و منطقه ای امریکا تا چه حدی تحت تاثیر این اسناد قرار خواهد گرفت؟
دو سه روز قبل از انتشار این اسناد خانم کلینتون با کشور هایی که می دانسته از آنها در این اسناد نام برده شده است تماس گرفته است و احتمالا گفته است که غرض امریکا چه بوده است .در این حال باید گفت آنچه جالب است هدف اصلی در انتشار این اسناد کشور های منطقه ما بودند و کشور هایی دیگر متحد و مورد توجه امریکا در این اسناد مورد گوشه و کنایه نبوده و اگر هم قرار گرفته به صورت رقیق بوده است و مثلا آقای سارکوزی از انتشار این اسناد اظهار تاسف کرده است .
از آنجا که این اسناد بخشی از مکاتبات دیپلماتیک امریکا بوده است به نظر شما چه تاثیری بر سیاست های خارجی دولت اوباما خواهد گذاشت؟
هر چند برخی از خبر گزاری های غیر رسمی هم احتمال داده اند این کار توسط جمهوری خواهان برای کاهش محبوبیت اوباما صورت داده شده تا نشان دهند که سرویس های امنیتی در اختیار اوباما نیست و نظارت لازم انجام نگرفته است در این حال بر فرض درستی این نظر اوباما هیچ واکنش تندی از خود نشان نداد. در این بین من تصور نمی کنم در سیاست خارجی امریکا لطمه ای به وجود آورده باشد و این اسناد چیزی نبوده است که به زیان امریکا بوده باشد و استرا تژی های امریکا را متزلزل بکند بلکه با این هدف دنبال شده که نشان دهد که امریکا چه مقدار در منطقه نفوذ دارد و به نظر من حداقل به سیاست منطقه ای امریکا در خاور میانه هیچ لطمه ای وارد نکرده است .
آیا می توان پیامدی داخلی برای انتشار این اسناد در جامعه داخلی امریکا متصور شد ؟
امریکایی ها بر خلاف ملت ما و ارو پایی ها اصولا سیاسی نیستند و خیلی به دنبال کنکاش در مورد این مسائل نیستد و عمومیت مردم با مسائل سیاسی بیگانه هستند و عده ی محدوی که اهل سیاست هستند یا به نوعی در جریان قرار می گیرند و یا حمل به این می کنند که دولت اوباما نظارت لازم را بر سیستم های امنیتی نداشته است.
