نقش و اهمیت لابی ارامنه در آمریکا

روبرت مارکاریان

کارشناس مسائل ارمنستان

مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC

 

به اعتقاد زبیگنو برژینسکی مشاور سابق امنیت ملی رئیس جمهوری آمریکا لابی ارامنه در آمریکا در کنار لابی یهودی ها و کوبایی ها یکی از با نفوذ ترین و موفق ترین لابی های قومی فعال در آمریکا محسوب می شود.[i] نفوذ و موفقیت لابی ارامنه از چه عاملی سرچشمه گرفته و این لابی در طی سالیان گذشته چه موفقیت هایی را کسب نموده است؟

 

واژگان کلیدی: نقش لابی ارامنه ، آمریکا ، ارامنه در آمریکا، لابی ،ارامنه ، ایالات متحده آمریکا، دیاسپورا

تاریخچه حضور ارامنه در آمریکا

نخستین شواهد حضور ارامنه در آمریکا به نیمه اول قرن هفدهم بازمی گردد.[ii] با این وجود نخستین جامعه ارامنه در این کشور در اواخر دهه هفتاد قرن نوزدهم میلادی شکل گرفته است. نخستین موج بزرگ مهاجرت ارامنه در دهه 1890 میلادی از امپراطوری عثمانی و پس از کشتار جمعی ارامنه توسط سلطان عبدالحمید دوم صورت گرفت. تا زمان جنگ جهانی اول (1914-1918) جمعیت ارامنه آمریکا 60 هزار نفر تخمین زده شده است. پس از وقوع نسل کشی ارامنه در سال 1915 میلادی توسط دولت امپراطوری عثمانی در طی سال های 1920 الی 1924 میلادی 21 هزار ارمنی به آمریکا مهاجرت کردند. موج های بعدی مهاجرت ارامنه به آمریکا پس از جنگ جهانی دوم (1939-1945) و سپس دهه 1950 میلادی اتفاق افتاده و با فراز و نشیب هایی همچنان ادامه دارد. جمعیت ارامنه آمریکا در سال 1994 میلادی یک میلیون نفر، در سال 2003 میلادی یک میلیون و 200 هزار نفر و در سال 2006 میلادی یک میلیون و 270 هزار نفر اعلام شده است. آخرین آمار موجود حکایت از افزایش جمعیت ارامنه آمریکا به یک میلیون و 400 هزار نفر دارد. بیش ترین جمعیت ارامنه ساکن ایالت کالیفرنیا بوده و مرکز اصلی تجمع آن ها لس آنجلس و شهرهای حومه آن (600 هزار نفر) می باشد. در پی موج اخیر مهاجرت از ارمنستان، ایران و کشورهای مختلف خاورمیانه جمعیت کنونی ارامنه در شهر گلندل ایالت کالیفرنیا حدود 165 هزار نفر تخمین زده می شود. در حال حاضر آمریکا پس از ارمنستان و روسیه بزرگترین جمعیت ارامنه جهان را در خود جای داده است.[iii]

با توجه به میزان جمعیت ارامنه، انتخاب و حضور آن ها  در مناصب مهم فدرال و ایالتی قابل توجه و چشمگیر می باشد که از آن جمله می توان به حضور در مجمع نمایندگان آمریکا و همچنین مجالس ایالتی اشاره کرد. در این راستا انتخاب جرج دکمجیان از حزب جمهوری خواه آمریکا به عنوان فرماندار ایالت کالیفرنیا در فاصله سال های 1983 الی 1991 میلادی از شاخص ترین موارد حضور ارامنه در مناصب ارشد دولتی آمریکا می باشد.

ساختار لابی ارامنه آمریکا

لابی ارامنه آمریکا متشکل از سازمان های سیاسی و اجتماعی ارامنه این کشور است که از عمده ترین آن ها می توان به کمیته ملی ارامنه آمریکا ( The Armenian National Committee of America) و مجمع ملی ارامنه آمریکا (The Armenian Assembly of America) اشاره کرد. برخلاف لابی های ترکیه و جمهوری آذربایجان که عمدتا از سوی دولت های این دو کشور سازماندهی و حمایت مالی می شوند، دولت ارمنستان هیچ نقشی در فعالیت این لابی نداشته و سازمان های فوق الذکر نیازهای مالی خود را از منابع مختلف از جمله کمک های مالی بنیادهای خیریه ارامنه و نیز کمک ها و هدایای مردمی تامین می کنند.

اگر چه دو سازمان عمده شکل دهنده لابی ارامنه در آمریکا به صورت مستقل از یکدیگر عمل کرده و از لحاظ برخی جهت گیری های سیاسی در رقابت با یکدیگر قرار دارند اما در چارچوب لابی ارامنه اهداف مشترکی را پیگیری می کنند که از آن جمله می توان به توسعه و تعمیق روابط ایالات متحده آمریکا با جمهوری ارمنستان، تضمین کمک های مالی سالانه دولت آمریکا به ارمنستان، جلوگیری از کمک مالی و تسلیحاتی آمریکا به ترکیه و جمهوری آذربایجان، حمایت از جمهوری قره باغ، جلوگیری از تصویب قوانین و قطعنامه هایی که در تضاد با منافع ارامنه می باشند و در صدر آن ها شناسایی رسمی نسل کشی ارامنه از سوی دولت آمریکا اشاره کرد. با توجه به اهداف مشترک، رقابت موجود میان این دو سازمان نه تنها مانع از پیشرفت در فعالیت آن ها نشده بلکه موجب ایجاد تحرک بیشتر در جامعه ارامنه این کشور در جهت تحقق اهداف مشترک گردیده است.[iv]

فعالیت کمیته ملی ارامنه آمریکا عمدتا متمرکز بر ابتکارات مردمی (grassroots movement) جهت بسیج رای دهندگان است، در حالیکه مجمع ملی ارامنه آمریکا سعی در جذب حمایت ارامنه با نفوذ در آمریکا دارد.

کمیته ملی ارامنه آمریکا ( The Armenian National Committee of America)

کمیته ملی ارامنه آمریکا بزرگترین، تاثیرگذارترین و با سابقه ترین سازمان سیاسی و اجتماعی ارامنه آمریکا می باشد. این کمیته در سال 1918 میلادی تحت عنوان “کمیته آمریکایی برای استقلال ارمنستان” (American Committee for the Independence of Armenia) فعالیت خود را آغاز نمود. هدف این کمیته تحقق ایده تاسیس ارمنستان مستقل براساس رای داوری وودور ویلسون بود. مقر این کمیته در شهر نیویورک قرار داشت و دارای 23 شعبه محلی در 13 ایالت آمریکا بود.

این کمیته از سال 1941 میلادی با عنوان “کمیته ملی ارامنه آمریکا” به فعالیت خود ادامه داده است. دفتر اصلی این کمیته در شهر واشنگتن قرار داشته و همزمان دارای دو دفتر منطقه ای در نیویورک و لس آنجلس و بیش از پنجاه شعبه محلی در ایالت های مختلف آمریکا است. فعالیت های کمیته ملی ارامنه آمریکا در چارچوب فعالیت کمیته های مسئله ارمنی در ارمنستان، روسیه، فرانسه و کشورهای مختلف خاورمیانه انجام می پذیرد و از حمایت حزب داشناکسیون برخوردار است.

کمیته ملی ارامنه آمریکا در سالیان گذشته در کنار حمایت از اهداف کلی لابی ارامنه، فعالیت گسترده ای در زمینه آموزش و ایجاد حرکت های مردمی، ثبت نام از رای دهندگان ارمنی و جذب رای آن ها در انتخابات محلی، ایالتی و فدرال داشته و توانسته است بسیاری از نامزدهای مورد حمایت خود را راهی شوراهای شهر، مجمع نمایندگان و سنای ایالتی و همچنین مجمع نمایندگان و سنای آمریکا نماید. برگزاری سمینار و کنفرانس در موضوعات مختلف، آموزش نیروهای جوان و اقداماتی چون جمع آوری امضاء از ارامنه آمریکا در حمایت و یا در مخالفت با قوانین و قطعنامه های مختلف مجمع نمایندگان و سنای آمریکا از دیگر فعالیت های کمیته ملی ارامنه آمریکا می باشند.[v]

این کمیته در سالیان اخیر با تمرکز بر انتخابات محلی در شهرهای مختلف آمریکا در راستای تامین حقوق شهروندی و مدنی ارامنه آمریکا و اختصاص بودجه های دولتی جهت امور آموزشی، عمرانی و رفاهی تلاش نموده است.  [vi]

کمیته ملی ارامنه آمریکا هر ساله و با همکاری دیگر نهادها و سازمان های ارمنی این کشور با برگزاری راهپیمایی و تجمع در برابر سفارت و کنسولگری های ترکیه در شهرهای مختلف آمریکا سالگرد نسل کشی ارامنه را گرامی می دارد. لازم به یادآوری است که راهپیمایی سال 2015 میلادی به مناسبت یکصدمین سالگرد واقعه نسل کشی ارامنه با حضور تاریخی بیش از یکصد هزار نفر در شهر لس آنجلس برگزار گردید. 

مجمع ملی ارامنه آمریکا (The Armenian Assembly of America)

مجمع ملی ارامنه آمریکا در سال 1972 میلادی توسط جمعی از فعالین اقتصادی و شخصیت های علمی و فرهنگی ارمنی آمریکا پایه گزاری شد.  دفتر مرکزی مجمع ملی ارامنه آمریکا در شهر واشنگتن قرار داشته و دارای دفاتری در لس آنجلس و ایروان می باشد.

مجمع ملی ارامنه آمریکا را می توان به نوعی نمونه ارمنی کمیته روابط عمومی آمریکا و اسرائیل (AIPAC) جهت تاثیرگزاری بر سیاست خارجی دانست.[vii] ایجاد وحدت در ارامنه آمریکا، شناساندن میراث فرهنگی و هویت تاریخی ارامنه به جامعه آمریکا، حفاظت از آثار و بناهای تاریخی ارامنه، حمایت از فعالیت ها و مطالعات در زمینه تاریخ، فرهنگ و مذهب ارامنه و بویژه ارامنه آمریکا، تشویق ارامنه آمریکا به مشارکت در فعالیت های سیاسی جامعه این کشور و حمایت از حقوق انسانی و شهروندی ارامنه آمریکا از عمده اهداف این مجمع اعلام شده  و در جهت تحقق آن ها برنامه های مختلف دولتی، حقوقی، اجتماعی، آموزشی و دانشگاهی تدوین و به اجرا در آمده است.

بخش دولتی و حقوقی مجمع ملی ارامنه در زمینه مسائل مربوط به ارامنه در تماس دائمی با اعضای کنگره آمریکا و دولت این کشور بوده و با انتشار گزارش ها و بیانیه های مختلف جامعه ارامنه را در جریان اقدامات دولتی که می تواند در امور مختلف ارامنه تاثیرگذار باشند، قرار می دهد. این مجمع همچنین اقدام به جمع آوری و انتشار اسناد و مدارک مهم در رابطه با نسل کشی ارامنه کرده و جزوات آموزشی مختلفی را در این زمینه تدوین و در اختیار مراکز آموزشی و دانشگاهی قرار داده است. از جمله اقدامات جالب توجه مجمع ملی ارامنه آمریکا برگزاری دوره های کارآموزی تابستانی در ادارات دولتی و فدرال شهر واشنگتن برای دانشجویان ارمنی می باشد.[viii]

اهداف مشترک و موفقیت های لابی ارامنه آمریکا

همانگونه که ذکر گردید توسعه و تعمیق روابط ایالات متحده آمریکا با جمهوری ارمنستان، تضمین کمک های مالی سالانه دولت آمریکا به ارمنستان، جلوگیری از کمک مالی و تسلیحاتی آمریکا به ترکیه و جمهوری آذربایجان، حمایت از جمهوری قره باغ، جلوگیری از تصویب قوانین و قطعنامه هایی که در تضاد با منافع ارامنه می باشند و در صدر آن ها شناسایی رسمی نسل کشی ارامنه از سوی دولت آمریکا از جمله اهداف مشترک لابی ارامنه آمریکا می باشد.

نفوذ لابی ارامنه آمریکا بیشتر بدلیل تمرکز بر چند حوزه انتخاباتی کنگره آمریکا و از جمله حوزه انتخاباتی 28 ایالت کالیفرنیا می باشد.[ix] براساس آمار رسمی سرشماری سال 2000 میلادی بیش از یک سوم جمعیت ارامنه آمریکا در 5 حوزه انتخاباتی صد و ششمین دوره کنگره آمریکا سکونت داشته اند. همچنین نصف جمعیت ارامنه آمریکا ساکن 20 حوزه انتخاباتی کنگره هستند. [x] بویژه در شرایطی که شهروندان بومی آمریکا اغلب رغبت چندانی برای رای دادن از خود نشان نمی دهند تمرکز ارامنه در برخی از حوزه های انتخاباتی از تاثیر بسزایی برخوردار بوده و موجب پیروزی نامزدهای مورد حمایت آن ها شده است. به عنوان نمونه می توان به رقابت آدام شیف نماینده دموکرات کنگره با جیم روگان از حزب جمهوری خواه در ایالت کالیفرنیا اشاره کرد. در این رقابت آدام شیف با کمک آرای ارامنه توانست رقیب خود را شکست داده و به یکی از حامیان اصلی ارامنه در کنگره تبدیل شود.

حضور طولانی مدت ارامنه در آمریکا و جذب شدن آن ها در فعالیت های سیاسی و اجتماعی جامعه آمریکا را نیز می توان از عوامل دیگر نفوذ و قدرت لابی ارامنه در آمریکا دانست.[xi]   از عمده موفقیت های لابی ارامنه آمریکا می توان به کمک مالی سالانه آمریکا به جمهوری ارمنستان[xii]و ساکنین قره باغ، جلوگیری از فروش تسلیحات به جمهوری آذربایجان با استناد به ماده 907 قانون حمایت از آزادی آمریکا، به تعویق انداختن معامله تسلیحاتی با ترکیه در دهه 1970، شناسایی رسمی نسل کشی ارامنه از سوی 44 ایالت و شناسایی رسمی استقلال جمهوری قره باغ از سوی 7 ایالت آمریکا اشاره کرد.

در کنار این موفقیت ها تلاش لابی ارامنه آمریکا در برخی از زمینه ها با ناکامی مواجه شده است. اگرچه روسای جمهوری آمریکا براساس یک رویه متداول هر ساله با انتشار بیانیه ای در آستانه سالگرد نسل کشی ارامنه در 24 آوریل سال 1915 میلادی با ارامنه جهان ابراز همدردی می کنند اما علیرغم وعده های انتخاباتی خود، در سالیان گذشته از بکار بردن واژه نسل کشی (Genocide) خودداری و برای توصیف این واقعه تاریخی همچنان به استفاده از واژه ارمنی “مِتس یه قِرن” به معنای “قتل عام بزرگ” بسنده کرده اند. همچنین در تقابل با لابی ارامنه آمریکا باید به اقدامات و فعالیت های لابی های ترکیه و جمهوری آذربایجان اشاره کرد که با صرف بودجه های عظیم دولتی به مقابله با تلاش های لابی ارامنه می پردازند. از جمله این اقدامات می توان به تامین مالی گروه های لابی کننده در آمریکا از جمله “گروه لیوینگستون” (Livingston Group ) توسط ترکیه[xiii] و همچنین تطمیع مالی اعضای کنگره آمریکا از سوی دولت جمهوری آذربایجان اشاره کرد که مورد اخیر در نتیجه تلاش گروه تحقیق کمیته اخلاق کنگره آمریکا افشا و هدایای دریافت شده عودت داده شد. [xiv]

[i] Brzezinski, Zbigniew. «A Dangerous Exemption» Foreign Policy 1 July 2006: 63

[ii]) براساس شواهد تاریخی نخستین ارمنی که در خاک آمریکا سکونت گزید شخصی به نام جان مارتین ارمنی (Martin the Armenian)  و از ارامنه ایران بود که در سال 1618 میلادی در شهر جیمزتاون ویرجینیا به فعالیت در زمینه کشت توتون پرداخت. در سال 1653-1654 نیز دو ارمنی از شهر قستنطنیه جهت پرورش کرم ابریشم به ویرجینیا دعوت شدند.  

[iii] http://noravank.am/arm/issues/detail.php?ELEMENT_ID=2334

[iv] Gregg, Heather. “Divided They Conquer: The Success of Armenian Ethnic Lobbies in the United States” Paper presented at the annual meeting of the American Political Science Association, Boston Marriott Copley Place, Sheraton Boston & Hynes Convention Center, Boston, Massachusetts, Aug 28, 2002

[v] https://anca.org/about-anca/profile

[vi] به عنوان نمونه جری براون فرماندار کالیفرنیا در اواخر ماه ژوئن گذشته با اختصاص یک میلیون دلار جهت احداث موزه نسل کشی ارامنه در شهر ارمنی نشین گلندل موافقت کرد.

[vii] Paul, David (2009). Ethnic Lobbies & U.S. Foreign Policy

[viii] http://www.aaainc.org/index.php?id=387

[ix] Doherty 1996b; Wallsten 2000; Walt 2005

[x] Paul, David (2009). Ethnic Lobbies & U.S. Foreign Policy. pp. 109–110

[xi] Paul, David (2009). Ethnic Lobbies & U.S. Foreign Policy. p. 126

[xii] کمک های مالی خارجی آمریکا در سال های اخیر کاهش چشمگیری داشته اند. با این وجود و در نتیجه تلاش های لابی ارمنی کمک های ارائه شده به ارمنستان به مراتب بیشتر از جمهوری آذربایجان بوده است. کمک پیشنهادی سنا برای سال مالی 2017 میلادی که در اواخر ماه ژوئن در کمیته اختصاص بودجه به تصویب رسید برای ارمنستان 24.1 میلیون دلار و برای جمهوری آذربایجان  10.9 میلیون دلار بوده است. این به غیر از کمک های مستقیم آمریکا به ساکنین جمهوری قره باغ می باشد.

[xiii] Narayanswamy, Anupama, Luke Rosiak, and Jennifer LaFleur. “Adding It Up: The Top Players in Foreign Agent Lobbying.” ProPublica. ProPublica.org, 18 Aug. 2009. Web. 18 Nov. 2014

[xiv] http://www.robertmarkarian.com/fa/index.php/news/item/1744