دکتر سید سلمان صفوی
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
مقدمه:
روابط ایران و غرب و بالاخص مسأله هسته ای نقطه ثقل این گزارش است زیرا این موضوع در موقعیت امنیتی، دیپلماتیک و اقتصاد سیاسی ایران دارای تأثیر اساسی است. از جهت نظری کوشش شده اولا رویدادهای متعدد در ارتباط با یکدیگر معنادار شوند. ثانیا در چارچوب روش هرمنیوتیک دیالکتیک The Hermeneutic-Dialectic (HD) یک فهم جامع (Synoptic)، مرتبط و منسجم (Coherence) از رویدادهای سال 2011 ارائه شود. در نهایت به پیش بینی پیامدهای احتمالی Possible Consequences در سال 2012 می پردازیم.
مخمس، مسمط پنج مصراعی را گویند که چهار مصراع اول آن هم قافیه مصرع هستند و معمولاً دو مصراع آخر مخمس تضمینی از یک غزل مشهور است. غزل مخمس غرب، قدرت هسته ای ایران است.
1- بیان اهــمِّ رویدادها در سال 2011:
مخمس فشارهای غرب علیه انقلاب اسلامی ایران در سال 2011 عبارتند از: پرونده هسته ای ایران، مسأله حقوق بشر در ایران، متهم کردن ایران به حمایت از تروریسم، تحریم های اقتصادی – نظامی – سیاسی علیه ایران، جنگ جاسوسی و عملیات خرابکارانه.
طی سال 2011 چندین رویداد جدید علیه جمهوری اسلامی ایران در غرب عملیاتی شد و در این راستا فضاسازی گسترده ای توسط رسانه های امپریالیستی و ارتجاع عرب علیه ایران صورت گرفت که عبارتند از: گزارش کنگره آمریکا درباره احتمال رابطه سپاه با القاعده، تعلیق همکاری یاتا با هواپیمایی جمموری اسلامی ایران (هما)، تحریم اروپایی 29 مقام ایرانیِ به ادعای آنها “ناقض حقوق بشر”، تحریم جدید ژاپن، گزارش احمد شهید به سازمان ملل درباره وضعیت حقوق بشر در ایران، گزارش جدید آژانس هسته ای علیه ایران، طرح اتهام واهی طراحی عملیات ترور سفیر سعودی در واشنگتن به وسیله نیروی قدس توسط عالی ترین مقامات سیاسی – امنیتی آمریکا (11 اکتبر)، شکایت سعودی علیه ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد (15 اکتبر)، تحریم بانک مرکزی ایران از سوی دولت ائتلافی انگلستان، شکار هواپیمای بدون سرنشین جاسوسی پیشرفته آمریکا در ایران (4 دسامبر)، توافق دیپلماتیک در رم برای افزایش فشار بر ایران توسط نمایندگان آمریکا، اعضای اتحادیه اروپا، کانادا، استرالیا، ژاپن، کره جنوبی و برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس (21 دسامبر)، مصوبه کنگره آمریکا برای تحریم بانک مرکزی ایران و امضای آن توسط باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا (31 دسامبر).
2- تحلیــل رویــدادها:
2-1- هم زمانی و هم سنخی “معنادار” رخدادها به مثابه یک پروژه و فاز جدید:
هم زمانی و هم سنخی عملیات سیاسی – اقتصادی غرب علیه ایران نقش مهمی در معنادار کردن رخدادهای مذکور دارد. بدین معنا که رویدادهای مذکور امور بدون ارتباط و جدا از همدیگر نیستند بلکه تمامی این رخدادها می بایست در چارچوب پروژه جدید غرب و صهیونیسم جهانی علیه ایران قلمداد و تحلیل شوند. هماهنگی عملیاتی آمریکا، اروپا و ارتجاع عرب در اجرای رویدادهای فوق بیانگر طراحی از قبل هماهنگ شده آنهاست. در سال 2011 انگلستان و فرانسه در اروپا، مرکز ثقل تحریم های اقتصادی علیه ایران بودند. عربستان سعودی در جهان عرب و تل آویو نیز اضلاع دیگر فشار اردوگاه غرب به رهبری آمریکا علیه ایران بودند.
2-1-1- لایه های چندگانه فاز جدید:
فاز جدید فشارهای چند جانبه غرب علیه ایران دارای ابعاد اقتصادی – سیاسی – امنیتی – حقوقی است که با هدف تحریک افکار داخلی و خارجی و فشار به ایران برای تغییر رفتار یا سقوط نظام طراحی شده است.
2-1-1-1- بُعـد اقتصادی؛ سلاح تحریــم:
در پنج سال اخیر چهار دور تحریم از سوی شورای امنیت سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی ایران در رابطه با پرونده هسته ای وضع شده است. علاوه بر این ایران با تحریم های مضاعفی توسط اردوگاه غرب شامل امریکا، اتحادیه اروپا و ژاپن مواجه شده است. در سال 2011 با تحریم بانک مرکزی ایران از سوی انگلستان و سپس آمریکا، اعلان جنگ تمام عیار اقتصادی علیه ایران صورت گرفت. این جنگ خطرناک دارای پیش زمینه های متعددی است که به طور فشرده به آنها اشاره می شود. طی پنج سال اخیر در دوره حکومت اصول گرایان، سه دسته تحریم از جانب شورای امنیت سازمان ملل، ایالات متحده امریکا و اتحادیه اروپا به خاطر فعالیت های صلح آمیز اتمی علیه ایران وضع شده است.
الف- تحریم های سازمان ملــل:
تا کنون در شورای امنیت سازمان ملل شش قطعنامه علیه ایران تصویب شده که حاوی چهار مجموعه مجازات بوده است. مجموعا 75 سازمان، شرکت یا مؤسسه و 41 فرد مرتبط با برنامه اتمی و موشکی ایران مشمول این تحریم های بین المللی شده اند.
تحریم اول در سال 2006:
در تاریخ 23 دسامبر 2006 قطعنامه 1737 با اکثریت قاطع آرا در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رسید و بدین ترتیب اولین دسته از تحریم های بین المللی علیه ایران به خاطر آنچه عدم پای بندی به تعهدات در زمینه مسائل هسته ای خوانده شد وضع گردید. این قطعنامه از همه اعضای سازمان ملل می خواست مانع از عرضه، فروش یا انتقال هر گونه مواد و تجهیزات با کاربرد نظامی احتمالی به ایران شوند. همچنین اعضا ملزم به توقیف دارایی 22 شرکت و فرد مرتبط با برنامه اتمی ایران شدند. قطعنامه 1737 همچنین از اعضای سازمان ملل می خواست در مورد سفر افراد مرتبط با برنامه اتمی و موشکی ایران به خاک خود “هوشیار” باشند.
تحریم دوم در سال 2007:
در تاریخ 24 مارس 2007 شورای امنیت سازمان ملل با صدور قطعنامه 1747 دومین دور تحریم ها علیه ایران را وضع کرد. این قطعنامه اعضای سازمان ملل را از خرید جنگ افزارهای تهاجمی از ایران منع کرده، از آنها می خواست برای فروش چنین تجهیزاتی به ایران “هوشیار و خویشتن دار” باشند. همچنین از اعضا و مؤسسات مالی جهان خواسته شد از هر گونه تعهد مالی جدید با ایران به جز موارد بشردوستانه یا توسعه انسانی پرهیز کنند. در این قطعنامه اسامی 18 شرکت، فرد و بانک مرتبط با پرونده اتمی و برنامه موشکی ایران به فهرست سیاه اضافه شد. اسامی هفت نفر از فرماندهان سپاه جزو تحریم شدگان بود. قطعنامه 1747 با تشدید منع سفر تحریم شدگان، اعضا را مکلف می کرد سفر هریک از افراد مرتبط با برنامه اتمی و موشکی ایران به خاک خود را به سازمان ملل گزارش دهند.
تحریم سوم در سال 2008:
در تاریخ 3 مارس 2008 شورای امنیت سازمان ملل با تصویب قطعنامه 1803 برای سومین بار ایران را به خاطر برنامه صلح آمیز اتمی تنبیه کرد، البته اکثر این مجازات ها برای کشورهای عضو پیشنهادی بود تا الزامی. این قطعنامه از اعضا می خواست در ارائه ضمانت نامه، اعتبارنامه یا بیمه نامه برای شرکت های ایرانی هوشیار باشند. همچنین درخواست می شد فعالیت کشورهای عضو سازمان ملل با بانک های فعال ایرانی در خاکشان “داوطلبانه محدود شود.”
قطعنامه 1803 اعضا را مکلف می کرد همکاری خود با بانک های ملی و صادرات ایران را به دلیل آنچه ایجاد تسهیلات مالی برای برنامه اتمی و موشکی ایران و سازمان های تروریستی منطقه خوانده می شد قطع کنند. بانک های مذکور این اتهامات را رد کردند. به موجب این قطعنامه 13 فرد و 12 شرکت ایرانی مشمول توقیف دارایی و منع سفر شدند. در نهایت این قطعنامه به اعضا اجازه می داد در صورت داشتن “دلیل معقول” محموله های هوایی و دریایی را که مقصد یا مبدا آنها ایران بوده مورد بازرسی قرار دهند.
تحریم چهارم در سال 2010:
تا سال 2010 مجموعا 75 سازمان، شرکت یا مؤسسه و 41 فرد ایرانی مرتبط با برنامه اتمی و موشکی ایران مشمول تحریم های شورای امنیت سازمان ملل شدند. در تاریخ 9 ژوئن 2010 قطعنامه 1929 پس از ماهها رایزنی پرتنش در شورای امنیت سازمان به تصویب رسید. این قطعنامه ضمن تشدید مجازات های پیشین از اعضا می خواست مانع انتقال هر گونه فن آوری موشکی به ایران شوند. همچنین فروش مواد و تجهیزات اتمی به جمهوری اسلامی ایران ممنوع شد. در این قطعنامه مشخصا سپاه پاسداران و شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی هدف تحریم های جدید قرار گرفتند. در نهایت این قطعنامه از اعضا می خواست اجازه ندهند شعب جدید بانک های ایرانی در سرزمین شان دایر شود یا بانک ها و مؤسسات مالی فعال مستقر در خاک این کشورها با ایران معامله کنند.
ب- تحریم های آمریکا:
در تاریخ 25 اکتبر 2007 آمریکا بانک های ملی، ملت و صادرات، سپاه پاسداران و وزارت دفاع ایران را به دلیل “مشارکت در تکثیر جنگ افزارهای کشتار جمعی” تحریم کرد. از آن زمان تاکنون وزارت خزانه داری آمریکا تعداد بیشتری از بانک های ایرانی را به این فهرست سیاه اضافه کرده است. این وزارتخانه از تاریخ مذکور تا کنون همچنین با دولتی خواندن 20 شرکت نفتی و پتروشیمی ایران آنها را مشمول تحریم های سال 1995 نمود و شرکت های آمریکایی را از سرمایه گذاری در بخش انرژی ایران منع کرد.
در تاریخ 24 ژوئن 2010 کنگره آمریکا تحریم های یک جانبه جدیدی علیه بخش های بانکی و انرژی جمهوری اسلامی ایران تصویب کرد. این قطعنامه شرکت های خارجی طرف معامله با ایران را نیز هدف قرار داد. براساس این قانون شرکت هایی که طی یک سال بیش از 5 میلیون دلار فرآورده نفتی پالایش شده در اختیار ایران بگذارند مجازات می شوند. به علاوه اگر شرکت های خارجی با بانک های ایران یا سپاه پاسداران فعالیت تجاری داشته باشند عملا از دسترسی به نظام مالی آمریکا محروم خواهند شد.
در ماه مه 2011 آمریکا بانک صنعت و معدن را به عنوان بیست و یکمین بانک ایرانی به خاطر انجام معاملات با دو بانک تحریم شده ملت و هاندلز بنک (بانک مشترک ایران و اروپا) به فهرست سیاه اضافه کرد. محمود بهمنی رئیس کل بانک مرکزی ایران مصوبه کنگره آمریکا در تحریم بانک مرکزی و تحریم های اعمال شده علیه ایران را “جنگ تمام عیار اقتصادی” توصیف کرد: “شرایط تحریمی، شرایطی به مراتب سخت تر از یک جنگ فیزیکی ایجاد کرده است.”
ج- تحریم های اتحادیه اروپا:
در تاریخ 19 آوریل 2007 اتحادیه اروپا هم سو با قطعنامه 1737 شورای امنیت سازمان ملل، همکاری با ایران برای صادرات و واردات تجهیزات غنی سازی اورانیوم و ساخت جنگ افزار هسته ای را برای اعضای خود ممنوع کرد و شماری از افراد و شرکت های ایرانی مرتبط با برنامه اتمی و موشکی جمهوری اسلامی را مشمول توقیف دارایی و منع سفر به اتحادیه اروپا نمود.
در نوامبر 2009 چندین مقام ایرانی از جمله دکتر علی اکبر صالحی رئیس وقت سازمان انرژی اتمی ایران به دلیل فعالیت های هسته ای از سفر به کشورهای عضو اتحادیه اروپا منع شدند. البته پس از انتصاب دکتر صالحی به عنوان وزیر خارجه این ممنوعیت در فوریه 2011 علیرغم برخی انتقادات لغو شد.
در تاریخ 26 ژوئیه 2010 اتحادیه اروپا مجازات های علیه ایران را تشدید کرد، از جمله فرودگاه های اروپایی از پذیرش پروازهای باری با مقصد یا مبدأ ایران منع شدند. در تاریخ 12 اوت 2010 شرکت های اروپایی از سرمایه گذاری مشترک با طرف های ایرانی در صنایع نفت و گاز ایران منع شدند و ارائه خدمات بیمه به دولت ایران توسط اعضای اتحادیه اروپا ممنوع شد. همچنین خرید و فروش، کارگزاری یا مساعدت در صدور اوراق قرضه دولت، بانک مرکزی یا بانک های ایرانی برای مؤسسات مالی این اتحادیه ممنوع شد.
همکاری با ایران برای واردات و صادرات تسلیحات و تجهیزات غنی سازی اورانیوم یا دارای کاربرد دوگانه نظامی و غیرنظامی همراه با فروش و انتقال تجهیزات و فن آوری مخصوص پالایش نفت یا مایع کردن گاز طبیعی به جمهوری اسلامی ایران نیز ممنوع اعلام شد. در تاریخ 23 مه 2011 وزرای خارجه اتحادیه اروپا دامنه تحریم های اتمی علیه ایران را گسترش دادند و بیش از یک صد فرد یا شرکت از جمله کشتیرانی جمهوری اسلامی را مشمول تحریم های ضد برنامه اتمی ایران نمودند. تعلیق همکاری یاتا با هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) و تحریم اروپایی 29 مقام ایرانی از جمله تحریم های سال 2011 است. تحریم‌های جدید ژاپن علیه ایران شامل 106 شرکت و سازمان، 1 فرد و 3 بانک ایرانی (9 دسامبر) بود که با اضافه شدن تحریم‌های جدید در مجموع 267 شرکت، 66 فرد و 20 بانک ایرانی در فهرست تحریم‌های ژاپن قرار گرفتند.
2-1-1-2- بُعـد حقوقی:
گزارش احمد شهید علیه وضعیت حقوق بشر در ایران دارای بُعد حقوقی – تحریکی بود. با توجه به حساس بودن افکار عمومی نسبت به حقوق بشر، غرب در پی گیری وضعیت حقوق بشر در ایران به دنبال همراه سازی افکار داخلی ایرانیان و اذهان جامعه بین المللی علیه ایران است تا مقدمات فعالیت های دیگر خود علیه ایران را موجه سازد.
2-1-1-3- بُعـد سیاسی – امنیتی:
الف- گزارش جدید آژانس انرژی اتمی علیه ایران و متهم نمودن ایران به امکان تلاش برای دستیابی به سلاح هسته ای.
ب- اتهام واهی ترور به نیروی قدس و شکایت سعودی علیه ایران به شورای امنیت.
ج- اتهام حمایت نیروی قدس از جنبش مقاومت در فلسطین، لبنان و افغانستان و ارتباط بین القاعده و ایران براساس گزارش کنگره آمریکا. طی گزارش بی بی سی فارسی[1] بر طبق گزارش یک کمیته در کنگره آمریکا نیروی قدس سپاه پاسداران ایران به ارتباط با القاعده متهم شده و به عنوان تهدید جدی علیه آمریکا توصیف شده است. براساس این گزارش ایران طی ده سال گذشته با حمایت و کمک به ایمن الظواهری از رهبران القاعده و سیف العدل پسر اسامه بن لادن، امکان حملات بیشتر به آمریکا و متحدانش را برای این گروه فراهم کرده است.
به گفته مایکل اسمیت تهیه کننده این گزارش رابطه ایران و القاعده طی ده سال گذشته بیشتر شده و ایران به عنوان “قدرتی رو به ظهور به آرامی رابطه کاری مستحکم با هسته رهبری القاعده ایجاد کرده است.” طبق این گزارش پس از حادثه 11 سپتامبر تاکنون، ایران به صدها تن از رهبران القاعده پناه داده و چنانچه این همکاری مورد توجه قرار نگیرد “هزینه گزافی برای آمریکا و متحدانش خواهد داشت.”
در این گزارش احمد وحیدی وزیر دفاع ایران و فرمانده پیشین نیروی قدس متهم شده است برای رهبران القاعده همچون ابومصعب زرقاوی در داخل کشور پناهگاه فراهم کرده و این گروه با این حمایت ها توانسته است حملات خود از جمله بمب گذاری سال 2007 در عربستان سعودی را ترتیب دهد. گزارش مذکور ضمن معرفی گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی افغانستان به عنوان یکی از حلقه های اصلی ارتباط ایران با القاعده می نویسد: احمد وحیدی به او نیز در کشور پناه داده و تهران زمینه سفر او به کره شمالی برای جلب کمک پیونگ یانگ به القاعده را فراهم کرده است.
در ادامه این گزارش آمده است: طبق گفته رضا ذاکری از اعضای پیشین دستگاه اطلاعاتی ایران به مقام های آمریکایی؛ ایران 2 ماه قبل از حملات 11 سپتامبر به رمزی بن الشیبه از اعضای کلیدی این عملیات کمک کرده است تا برای ملاقات نهایی با محمد عطا عامل این عملیات به اسپانیا برود. این گزارش تأکید می کند که تفاوت های مذهبی بین القاعده سنی و ایرانِ شیعه تأثیری در همکاری این دو نداشته است.
این اتهامات واهی، ابعاد سیاسی – امنیتی فاز جدید علیه ایران است. در این بُعـد غرب تلاش دارد حکومت ایران را یک تهدید جدی و خطرناک برای صلح و امنیت جهانی معرفی کند و بدین ترتیب راه را برای اقدامات شدید بعدی خود علیه ایران هموار سازد.
2-1-1-4- جنگ جاسوسی و عملیات خرابکارانه:
آمریکا علاوه بر عملیات جاسوسی فشرده به وسیله اشخاص، اقدام به جاسوسی با هواپیماهای بدون سرنشین پیشرفته نمود که با هوشیاری نیروهای وزارت اطلاعات و نیروهای نظامی بخشی از عملیات آنها خنثی شده و جاسوسان آنها دستگیر شدند. شکار هواپیمای جاسوسی آمریکا موجبات بهت و حیرت کارشناسان خارجی را فراهم آورد. عملیات پژاک در شمال غرب ایران نیز بخشی از عملیات خرابکاری غرب در ایران است که تا کنون از سوی سپاه پاسداران مهار شده است.
2-2- افشای همکاری مثلث آمریکا – اروپا – سعودی علیه ایران:
تا کنون همکاری اروپا و آمریکا علیه ایران آشکار بوده است اما سعودی همواره سعی داشته نقش خود در پروژه ایران هراسی و تضعیف ایران با همکاران غربی خود را مخفیانه ایفا کند. به اعتقاد کارشناسان روش کار دولت عربستان در پیشبرد جنگ سرد با ایران همواره به صورت اقدامات و یارگیری های پشت صحنه بوده است. روش عربستان اعطای کمک های مالی بیشتر به متحدان و گروه‌های وابسته به خود بوده تا بدین وسیله با نفوذ ایران و اقمار آن مقابله کند.[2] اما در این مقطع موضع گیری آشکار و نسنجیده مقامات ارشد سعودی علیه ایران در سازمان ملل به افشای همکاری این مثلث منجر شده و چنانچه این افشاگری عامدانه صورت گرفته باشد حامل پیام سنگین تری برای ایران است.
2-3- نقش عنصر زمان و مکان در طراحی فاز جدید علیه ایران:
موج جدید بیداری اسلامی در خاورمیانه و سقوط “بن علی” و “مبارک” دو متحد مهم آمریکا، تل آویو و سعودی و همچنین ابهام در مورد آینده سیاسی لیبی و یمن، شرایط جدیدی را به زیان اردوگاه غرب و ارتجاع عرب و به سود ایران رقم زده و موجبات وحشت آنها را فراهم ساخته است. از سوی دیگر پیشرفت های هسته ای، موشکی و دریایی ایران سبب شده برای جلوگیری از پیروزی ایران در صحنه جدید منطقه خاورمیانه فاز جدید عملیات چند جانبه ای را علیه ایران کلید بزنند و بدین وسیله از سعودی که اخیرا از آمریکا دلخور شده نیز دلجویی کنند. سعودی نیز که از نقش و نفوذ فزاینده ایران در فلسطین، لبنان، عراق و . . . نگران است هماهنگ با طرح غرب آمادگی خود را برای مقابله با ایران علنی ساخته است.
2-4- تصاعد یافتن سطح مناقشـه:
ورود عالی ترین مقامات حکومتی آمریکا، سعودی و ایران به ادعاهای واهی علیه نیروی قدس که دارای پیامدهای امنیتی – سیاسی – حقوقی است، بیانگر تصاعد یافتن سطح مناقشات اردوگاه غرب و ایران و همچنین زنگ خطری برای امنیت و صلح جهانی است. توطئه تضعیف نیروی قدس سازمانی قانونی از ارکان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در چارچوب قانون اساسی ایران در جهت اراده ملت ایران برای دفاع از منافع امت اسلامی فعالیت می کند از دیگر توطئه هاست. چنان که طی دوسال گذشته به طور مداوم با تخریب این نیرو در سطح افکار عمومی جهان توسط رسانه های امپریالیستی آن را مخل امنیت و صلح جهانی وانمود کرده اند. در حالی که کارشناسان خارجی و نیروهای نظامی نوع و روش فعالیت های این نیرو را با ادعاهای آمریکا در تعارض می دانند و برخی از کارشناسان و مقامات سابق امنیتی – سیاسی آمریکا نظیر گری سیک[3] عضو سابق شورای امنیت آمریکا نیز با این ادعا مخالفت کرده اند. به گزارش شبکه خبری “سی بی اس” امریکا “بخشی از جزئیات اعلام شده این طرح که حتی از داستان های تخیلی نیز عجیب تر به نظر می رسد این است که مقامات آمریکا ادعا می کنند فرماندهان سپاه پاسداران و نیروی قدس این عملیات را تأیید کرده اند. در صورتی که جزئیات ماجرا غیرحرفه ای تر از عملیات یک واحد زبده و برون مرزی مثل سپاه قدس است.”[4]
تحریم بانک مرکزی ایران به وسیله دولت ائتلافی انگلستان به ریاست دیوید کامرون قبل از آمریکا و بدون همراهی اروپا، اقدامی بسیار تأمل برانگیز است. ممکن است که انگلستان طی قول و قرارهای پنهانی با ارتجاع عرب و صهیونیسم جهانی درصدد باشد پرچم مقابله با ایران را در دست خود بگیرد تا از غنایم بعدی مورد ادعا سهم بیشتری به دست آورد. البته بدون شک انگلستان با این اقدام عجولانه موقعیت ممتاز خود را به عنوان پل گفتگوهای ایران – آمریکا و یا ایران – غرب از بین برده و به جایگاهش در ایران آسیب رسانده است. این اقدام در کوتاه مدت بیشتر به زیان موقعیت دیپلماتیک انگلستان در ایران است، چنان که مجلس ایران سطح روابط دیپلماتیک ایران با این کشور را کاهش داد و در پی حمله تعدادی از دانشجویان ایرانی به سفارت انگلستان، دولت این کشور دیپلمات های خود را از ایران خارج کرد و متقابلا دیپلمات های ایرانی در انگلستان را اخراج نمود و عملا سفارتخانه های دو کشور و حتی بخش کنسولی آنها در خاک دو کشور تعطیل شد.
2-5- تل آویو و مناقشات اخیر غرب و سعودی با ایران:
بدون شک رژیم تل آویو بازنده اصلی موج جدید بیداری اسلامی در خاورمیانه است. از این رو صهیونیسم جهانی در تلاش است با درگیر کردن ایران در مناقشات منطقه ای و بین المللی بزرگ ترین دشمن خود را با هزینه کشورهای دیگر تضعیف کند. لذا احتمال دارد ماجرای واهی طرح ترور ادعایی سفیر سعودی در واشنگتن نیز طراحی صهیونیست ها باشد و بدین ترتیب اوبامای کم تجربه و سعودی مبهوت از تحولات منطقه نیز بازیچه نقشه های آنها شده باشند. از جانب دیگر تل آویو با طراحی و سازمان دهی بالاترین سطح تهدیدهای لفظی علیه ایران و ارائه طرح حمله نظامی به ایران حتی به صورت یک جانبه، امتیازاتی از آمریکا گرفت و موجب تشدید تحریم های علیه ایران گردید.
3- دورنمای رویداد های سال 2011 و پی آمدهای آن در سال 2012:
3-1- پیامد تحریم بانک مرکزی ایران:
کم ترین پیامد تحریم بانک مرکزی ایران، توقف دریافت میلیاردها دلار درآمدهای نفت و وارد شدن یکی از شوک های اصلی به نظام اقتصادی ایران خواهد بود.
3-2- تعلیق همکاری یاتا با هما:
تعلیق مذکور بر سرویس دهی هما تأثیر خواهد گذاشت، هرچند فضاسازی صحیح مسئولین می تواند مخالفت امپریالیسم را نـه تنها با حکومت ایران که با ملت ایران بیش از پیش آشکار سازد. زیرا این گونه تحریم ها صرفا موجب وارد آمدن فشار بر ملت ایران می شود و به هیچ وجه منجر به تغییر رفتار حکومت ایران و یا تضعیف آن نخواهد شد.
3-3- مسأله حقوق بشر:
هشدار نسبت به وضعیت حقوق بشر در ایران به عنوان یک اهرم فشار و با هدف فضاسازی داخلی و بین المللی همچنان ادامه خواهد یافت و در گام بعدی احتمال ارسال پرونده حقوق بشر ایران به دادگاه بین المللی وجود دارد. اما چنانچه مسئولین عالی رتبه ایران هوشیارانه عمل کنند و مانع تخلفات برخی از رده های میانی و پائین شوند و به منافع کلان امنیت ملی ایران از منظر استراتژیک بنگرند و در برخی موارد بازنگری کنند از بهانه های دشمن کاسته خواهد شد.
3-4- روابط ایران و سعودی:
مسلما مناسبات دو کشور حداقل در کوتاه مدت تنش آمیز خواهد بود، اما مسئولین ایران همچنان که تا کنون عمل کرده اند می توانند با حفظ متانت سعودی را متوجه نقشه های پنهان صهیونیسم و غرب علیه دو ملت بنمایند و از شدت گرفتن تنش ها جلوگیری کنند. البته چنانچه سعودی با توسل به ادعاهای جدید در اندیشه منزوی کردن ایران باشد، امکان وخیم شدن روابط دوجانبه وجود دارد که در این صورت مسلما به زیان طرفین خواهد بود.
3-5- پرونده هسته ای ایران:
طی سال آینده مناقشه هسته ای غرب علیه ایران نه تنها به مصالحه نزدیک نخواهد شد، بلکه زیاده خواهی های غرب و رشد توانایی های هسته ای ایران – که به زیان منافع غرب و تل آویو است – منجر به رشد بیشتر مناقشات غرب و ایران خواهد شد.
3-6 – روابط ایران و امریکا:
در دوره اول ریاست جمهوری اوباما و دوره پایانی ریاست جمهوری احمدی نژاد، بنا به مصالح و مناقشات داخلی طرفین و زیاده خواهی های آمریکا روابط دو کشور بهبود نخواهد یافت، بلکه رشد بیداری اسلامی در خاورمیانه، پایان یافتن هژمونی آمریکا در این منطقه، رشد طبیعی نفوذ و موقعیت ایران و رهبری مقاوم و حکیمانه حضرت آیت الله خامنه ای در مقابل زیاده طلبی های غرب در خاورمیانه اسباب ناخرسندی اردوگاه غرب و طراحی ئوطئه های جدید علیه انقلاب اسلامی ایران خواهد شد.
3-7- پرونده جدید امنیتی علیه ایران:
اردوگاه غرب با توسل به گزارش جدید آژانس علیه ایران و طرح واهی ترور نسبت داده شده به سپاه قدس و گشودن پرونده امنیتی جدیدی در سازمان ملل متحد علیه ایران، سعی در معرفی ایران به عنوان خطری برای امنیت و صلح جهانی دارد تا بدین وسیله مقدمات گام های بعدی علیه ایران را فراهم کند.
3-8- رمز مقاومت و استمرار انقلاب اسلامی:
با به کار گرفتن خرد جمعی و تقویت وحدت داخلی توسط مسئولین سیاست خارجی و امنیتی، ایران می تواند همچون گذشته با “حفظ وحدت ملی” بار دیگر با موفقیت موج جدید طرح های صهیونیسم بین المللی، استکبار جهانی و ارتجاع منطقه را از سر بگذراند.
4- گاه شمار هسته ای 2011:
5- در سال 2011 مسأله هسته ای مهم ترین چالش دیپلماتیک و امنیتی ایران با غرب بوده است.
گاه شمار اهم این رویدادها عبارتند از:
ژانویه:
– ایران و گروه 5+1 مذاکرات دو روزه خود را در استانبول ترکیه آغار کردند. از ایران دکتر سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در این مذاکرات شرکت داشت.
– روزنامه نیویورک تایمز گزارش داد: کرم کامپیوتری استاکس نت پروژه مشترک آمریکا و اسرائیل برای از کار انداختن برنامه غنی سازی اورانیوم ایران بوده است.
– آخرین دور مذاکرات ایران و گروه 5+1 در استانبول از سوی کشورهای غربی ناامید کننده توصیف شد.
فوریه:
– وزیر امور خارجه بریتانیا در جریان سفر به ابوظبی خواستار تحریم های سخت تر علیه برنامه هسته ای ایران شد. او گفت: انجام مذاکرات بیشتر غیرممکن است مگر این که ایران از شروطش صرف نظر کند.
– طبق آخرین گزارش آژانس اتمی ایران قصد دارد سوخت نیروگاه اتمی بوشهر را از قلب رآکتور آن تخلیه کند.
– دکتر علی اصغر سلطانیه نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش مربوط به تخلیه سوخت نیروگاه هسته ای بوشهر را تأیید کرد.
– بنابر گزارش محرمانه سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا مقام‌های ایران در مورد ساخت بمب اتمی اختلاف نظر دارند. این گزارش نسخه به روز شده‌ای از ارزیابی 4 سال قبل اطلاعات ملی آمریکاست.
مارس:
– دکتر فریدون عباسی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران گفت: این سازمان در سال های اخیر از “ناحیه مدیریت و منابع انسانی ” آسیب دیده است.
– نظرسنجی “صندوق مارشال” حاکی از این است که اگر تحریم ها مانع از دستیابی ایران به سلاح اتمی نشود، اکثریت سیاست گذاران در اتحادیه اروپا و آمریکا، از حمله نظامی به این کشور حمایت نخواهند کرد.
مه:
– کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: نامه سعید جلیلی نکات جدیدی ندارد و نیاز به ملاقات دیگری را توجیه نمی کند.
– اتحادیه اروپا و آمریکا تحریم های جدیدی علیه ایران وضع کردند. وزرای خارجه اتحادیه اروپا در نشست بروکسل شماری از مقامات و شرکت‌های ایرانی را به ظن ارتباط با برنامه هسته‌ای این کشور تحریم کردند. این تحریم‌ها شامل مسدود کردن دارایی‌ها و ممنوعیت سفر برای افراد می شود. در تاریخ 23 مه 2011 وزرای خارجه اتحادیه اروپا دامنه تحریم های اتمی ایران را گسترش دادند و بیش از یک صد فرد یا شرکت از جمله کشتیرانی جمهوری اسلامی را مشمول تحریم های ضد برنامه اتمی ایران کردند.
– دکتر فریدون عباسی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران گفت: آژانس بین المللی انرژی اتمی سازمان ملل متحد مانع شرکت متخصصان ایرانی در برخی از کنفرانس ها و کارگاه ها شده است.
ژوئیه:
– ایران از نصب سانتریفوژهای جدید خبر داد که که با کیفیت و سرعت بیشتر در غنی سازی اورانیوم کاربرد دارند.
– خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از منابع دیپلماتیک خبر داد: برنامه هسته‌ای ایران در مرکز فردو از برنامه زمانی تعیین شده عقب افتاده است.
اوت:
– ایران از انتقال سانتریفوژها از سایت نطنز به سایت فردو در قم خبر داد.
– سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه طرحی را شامل “رویکرد گام به گام” نسبت به پرونده اتمی ایران مطرح کرد که براساس آن متناسب با هرگام ایران در برآورده کردن خواسته های جامعه جهانی، تحریم های وضع شده بین المللی علیه این کشور کاهش یابد.
– ایران از طرح روسیه استقبال کرد. دکتر علی اکبر صالحی وزیر خارجه ایران خواستار دریافت جزئیات پیشنهاد روسیه شد.
– فریدون عباسی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرزی اتمی ایران گفت: تهران دیگر درباره عدم تولید سوخت هسته ای یا مبادله آن با کشورهای دیگر مذاکره نخواهد کرد.
– نیکلا سارکوزی رئیس جمهوری فرانسه هشدار داد: “بلند پروازی های اتمی و موشکی ایران” می‌تواند به حمله پیشگیرانه علیه این کشور منجر شود.
سپتامبر:
– آژانس بین المللی انرژی اتمی از احتمال انحراف برنامه اتمی ایران به سوی اهداف نظامی ابراز نگرانی کرد.
– آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرد: ایران از فوریه 2007 ایران بیش از 4 هزار و 500 کیلوگرم اورانیوم غنی شده در سایت نطنز تولید کرده است.
– رئیس سازمان انرژی اتمی ایران گفت: کشورهای مخالف هسته ای شدن ایران مرتب در حال آسیب زدن به تأسیسات هسته ای “از طریق ویروس یا فروش تجهیزات معیوب” هستند.
– شبکه برق نیروگاه اتمی بوشهر با قدرت 660 مگاوات ساعت 23 و 29 دقیقه شنبه 3 سپتامبر به شبکه سراسری برق وصل شد.
– دکتر احمدی نژاد از آمادگی دولت ایران برای توقف غنی سازی هسته ای در صورت دریافت اورانیوم غنی شده با غلظت 20 درصد خبر داد.
– آمریکا پیشنهاد ایران مبنی بر واگذاری اورانیوم غنی شده با خلوص پایین به این کشور را رد کرد.
– چنگ جینگیه سفیر چین در آژانس بین المللی انرژی اتمی خواهان افزایش تحرکات دیپلماتیک برای پایان دادن به مناقشه اتمی ایران شد.
– ایالات متحده با رد پیشنهاد جدید ایران برای از سرگیری گفتگوهای هسته ای با گروه 5+1 آن را مانور تبلیغاتی دانست و این کشور را به بی توجهی به تعهدات بین المللی خود متهم کرد.
اکتبر:
– کاترین اشتون رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: اگر تهران برای گفتگوهای مفید آماده باشد غرب مذاکرات هسته ای با این کشور را از سر خواهد گرفت.
– شیمون پرز رئیس جمهور اسرائیل درباره افزایش احتمال حمله نظامی به ایران هشدار داد.
نوامبر:
– دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد گفت: رویکرد تبعیض آمیز توام با انگیزه‌های سیاسی کشورهای توسعه یافته سبب شده عضویت در ان پی تی (پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای) و موافقتنامه‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نه تنها همکاری‌های هسته‌ای را تسهیل نکند، بلکه مانع چنین همکاری‌هایی شود.
– ویکتوریا نولاند سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت: ایالات متحده با اسرائیل درباره گزارش های منتشر شده مبنی بر امکان حمله نظامی اسرائیل به تآسیسات اتمی ایران رایزنی هایی داشته است.
– دمیتری مدودف رئیس جمهوری روسیه گفت: ایران باید به تعهداتی که در برابر جامعه بین المللی بر عهده گرفته از جمله در زمینه اهداف صلح آمیز برنامه هسته ای خود عمل کند.
– ایهود باراک وزیر دفاع اسرائیل گزارش‌ها و گمانه زنی‌های اخیر در مورد قصد اسرائیل برای حمله نظامی علیه تأسیسات اتمی ایران را رد کرد.
– روزنامه واشنگتن پست شامگاه یکشنبه طی مقاله ای به نقل از کارشناسان اتمی و دیپلمات های غربی نوشت: گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی نشان می دهد ایران به کمک دانشمندان خارجی توانسته است موانع فنی را برطرف کند و به آستانه توانایی اتمی برسد.
– سفیر فرانسه در تهران گفت: کشورش و دیگر دولت های درگیر در مذاکرات اتمی با ایران، از پیشنهاد اتمی روسیه به ایران موسوم به “طرح گام به گام” اطلاع نداشته اند.
– وزیر خارجه ایران گفت: اگر آژانس اطلاعاتی درباره برنامه اتمی کشورش دارد که در گذشته هم به نوعی مطرح شده، همه موارد را بگوید و به گفته وی “مرگ یک بار، شیون یک بار.”
– دکتر احمدی نژاد رئیس جمهور ایران در آستانه انتشار گزارش تازه یوکیا آمانو دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد برنامه اتمی ایران به شدت از او انتقاد کرد و گفت: آمانو اختیاری ندارد و حرف‌های آمریکا را تکرار می کند.
– یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش جدید خود “ابعاد نظامی احتمالی” برنامه هسته ای ایران را برای اعضای هیات حکام این نهاد تشریح کرد. این گزارش تندترین گزارش تا کنون علیه برنامه هسته ای ایران بوده است.
– دکتر علی اصغر سلطانیه نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین در رابطه با گزارش تازه یوکیو آمانو، مدیرکل این نهاد که 20 سوال مطرح کرده، با پاسخ به آنها اتهامات وارده به ایران مبنی بر فعالیت های نظامی احتمالی هسته ای را بی اساس خواند.
– دکتر سلطانیه گفت: “آقای مدیرکل برخلاف اساسنامه اقدام کرده و با مسموم کردن فضای همکاری زمینه تقابل میان اعضا و دبیرخانه را فراهم آورده است و مسئولیت کامل عواقب چنین اشتباه تاریخی تنها متوجه اوست.”
– شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی قطعنامه‌ای در مورد ایران صادر کرد که در آن به نگرانی فزاینده از فعالیت‌های اتمی این کشور اشاره شده است.
– چین و روسیه اعلام کردند: مخالف تحریم تازه علیه ایران هستند.
– دکتر علی لاریجانی رئیس مجلس شورا اسلامی گفت: ایران رویکرد آژانس را خصمانه و هم سو با “سیاست ها و دستورهای رژیم صهیونیستی و آمریکا” می داند. به گفته دکتر لاریجانی مجلس بازنگری در همکاری با آژانس را ضروری می داند، زیرا این نهاد سازمان ملل تصمیمهایی نامنصفانه می گیرد. او از کمیسیون امنیت ملی خواست این موضوع را بررسی کند و نتایج تحقیقش را به هیات رئیسه بدهد.
– دکتر علی اکبر صالحی وزیر خارجه ایران در گفتگو با مجله آلمانی اشپیگل اعلام کرد: کشورش دیگر نمی تواند بر سر پرونده اتمی امتیازی به غرب بدهد. او گفت: “مساله اتمی تنها بهانه ای برای تضعیف ما به هر وسیله است.”
– نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی در مصاحبه با شبکه تلویزیونی العالم یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین المللی را به دروغگویی متهم کرد: “آمانو در پیشنهاد اخیرش درباره اعزام هیاتی به ایران دروغ گفت.”
– دکتر علی اصغر سلطانیه نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی مدیرکل آژانس را متهم کرد که با انتشار اسامی دانشمندان و متخصصان هسته ای ایران امنیت این افراد را به مخاطره انداخته است.
– بریتانیا بانک مرکزی ایران را تحریم کرد. این نخستین بار است که بریتانیا تبادلات مالی با یک کشور را به طور کامل قطع می‌کند به گفته جورج آزبورن وزیر دارایی بریتانیا توقف همکاری مالی با بانک های ایران به علت نقش این مؤسسه ها “در توسعه برنامه اتمی نظامی” ایران صورت گرفته است.
دسامبر:
– اتحادیه اروپا 141 شرکت و 39 فرد ایرانی را مشمول تحریم کرد. اتحادیه اروپا اعلام کرد: افرادی که شامل تحریم های تازه شده اند با برنامه اتمی ایران ارتباط دارند یا قطعنامه های شورای امنیت را نقض کرده اند. این اتحادیه همچنین شرکت هایی را مشمول تحریم های تازه کرده است که از جمله با شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران ارتباط داشته اند.
– لئون پانه تا وزیر دفاع آمریکا گفت: “ایران تهدیدی بسیار جدی برای همه ما (کشورهای جهان) تلقی می شود.” او با اشاره به برنامه های هسته ای ایران گفت: “هیچ تهدیدی در خاورمیانه جدی تر از ظهور یک ایران اتمی نیست. باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا هیچگاه گزینه نظامی علیه برنامه هسته ای ایران را از مد نظر دور نکرده اما برای به کارگیری این گزینه یا هرگونه حمله احتمالی علیه مراکز هسته ای ایران باید تمام جوانب به دقت بررسی شود. حمله نظامی به مراکز هسته ای ایران در بهترین حالت تنها یک یا دو سال برنامه های اتمی این کشور را به تأخیر خواهد انداخت. ما باید درباره تمامی پیامدهای احتمالی چنین اقدامی به دقت فکر کنیم.” وزیر دفاع آمریکا تبعات اقتصادی، سیاسی و منطقه ای حمله به ایران را چنین برشمرد: هرگونه حمله نظامی به ایران احتمالا حمایت های منطقه ای از حکومت این کشور را افزایش خواهد داد و بر اقتصاد جهان و منطقه تأثیر خواهد گذاشت و احتمالا ایران را برای آسیب رساندن به پایگاه ها و منافع آمریکا در کشورهای خاورمیانه تحریک خواهد کرد.
– سنای امریکا به خاطر برنامه هسته ای ایران بانک مرکزی ایران را تحریم کرد. ویکتوریا نولاند سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده گفت: محدویت های جدید به گونه ای اعمال می شود که “حداکثر فشار را بر این کشور و حداقل مشکل را برای دوستان و متحدان آمریکا” ایجاد کند.
– دکتر سعید جلیلی مذاکره کننده ارشد هسته‌ای ایران از پیشنهاد انجام دور جدیدی از مذاکرات با گروه 5+1 خبر داد. مقامات اروپایی گفته‌اند از مذاکرات معنادار و بدون پیش شرط با ایران استقبال می‌کنند.
– آزمایش اولین میله سوخت هسته ای تولید ایران: سازمان انرژی اتمی اعلام کرد “نمونه ساخته شده میله سوخت پس از گذراندن کلیه آزمایش های فیزیکی و ابعادی به منظور بررسی عملکرد در شرایط عملیاتی به داخل قلب راکتور تحقیقاتی تهران منتقل شد.” بنابر گزارش سازمان انرژی اتمی ایران این میله سوخت بعد از “1500 مگاوات ساعت پرتو دهی” آزمایش های مربوط به “عدم نشت مواد هسته ای” را پشت سر گذاشته و اکنون برای “بررسی در شرایط طولانی مدت در قلب راکتور تحقیقاتی تهران پرتو دهی می شود.”
منابع خبری:
ایرنا
بی بی سی
فارس
