کارشناس مسائل عراق
مرکز بین المللی مطالعات صلح -ipsc
بعد از سرنگونی صدام در سال 2003 معارضین عراقی و شیعیان در این کشور قدرت را به دست گرفتند. بنابراین عربستان سعودی سیاست خارجی نوینی، را در قبال حکومت تازه بنیاد عراق، در قیاس با حکومت حزب بعث، اتخاذ کرد. در سال های گذشته روابط عراق و عربستان وارد مرحله نوینی شده است. در واقع ریاض تلاش کرده است با افزایش توجه به عراق روابط دیپلماتیک سیاسی اقتصادی و امنیتی خود را با عراق افزایش دهد. در این بین برای بررسی بیشتر علل توجه بيشتر عربستان به عراق گفتگویی با صباح زنگنه کارشناس مسائل عراق داشته ایم:
واژگان کلیدی: علل، توجه بيشتر، عربستان، تهدید عراق، روابط بغداد و رياض
مرکز بین المللی مطالعات صلح:علل توجه بیشتر کشور عربستان به عراق در وضعيت كنوني چیست؟
عراق کشور بسیار مهم منطقه است. این کشور به دلایل متعددی برای عربستان مهم است. جمعیت بسیار زیاد عراق، امکانات خدادادی این کشور، منابع نفتي و آبی، افراد و جمعیت بزرگتر از عربستان، نقشی که عراق در تاریخ ایفا کرده و همچنین نقشي كه اكنون می تواند ایفا کند از دلایل توجه عربستان به این کشور است. ریاض بعد از سقوط صدام تلاش کرده و می کند تا جاي پايي برای سیاست‌های خود در عراق باز کند. لذا رياض به عراق خیلی اهتمام می ورزد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا در حوزه امنیتی می توان شاهد تقویت جایگاه عربستان در عراق باشیم؟
مسائل امنیتی عراق برای عربستان بسیار حائز اهمیت است. یادمان نرود که رياض توانسته بود به تحریك صدام اقدام کند و در جنگ علیه ایران وی را تشویق و تجهیز کند. بعد از پایان جنگ حمله صدام به کویت وي در شرف حمله به عربستان بود. لذا عربستان به گونه‌ای جدی و با هزينه هاي بسیار سنگینی سعي كرد طوفان صحرا را راه اندازد و عراق را از کویت خارج کند و مانع از حمله صدام به عربستان گردد. بنابراین عربستان همواره به عنوان یک تهدید جدی امنیتی به عراق نگاه کرده و می‌کند و تلاش ميكند عراق را تضعیف کند و اگر نتواند تضعیف کند کنترل و به سوی خود جذب با سیاست های خود همراه کند. در واقع عربستان همه این اقدامات را هم به گونه موازی انجام مي دهد و همه این روش ها را به کار می‌برد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: بحث های مختلفی در مورد تقویت هویت عربی در عراق آیا عربستان مایل است هویت عربی عراق در مقابل هویت شیعی و مذهبی این کشور برجسته گردد؟
تکیه عربستان بر روی هویت عربی مردم عراق است، اما در مورد کرد ها دچار تناقض می گردد. در واقع اگر عربستان طرفدار هویت عربی عراق است، چرا باید کرد ها را تحریک کند واگر هویت اسلامی این کشور را دنبال می کند، چرا به عربيت دامن می زند. به هر ترتیب سیاست‌های متناقض سیاست های عربستان در عراق بسیار زیاد است. در واقع تصور عربستان این بوده و هست که اگر هویت عراق از هویت متنوع خارج گردد و به گونه هویت عربی درآيد، بهتر می‌تواند در بین مردم عراق نفوذ پیدا کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه رياض به هویت شیعی عراق چيست؟
عربستان نسبت به گردشگری دینی و مذهبي بسیار حساس است. عربستان نگران آن است که زائران کشورهای مختلف كه به زیارت عتبات به عراق و شهرهای سامرا ، كربلا و نجف می‌روند از حجم زائران عمره عربستان كم كند. در واقع در این مورد عربستان تلاش می‌کند تا طریق تبلیغات و اقدامات مختلف حجم زائران در عراق را به حداقل برساند و ذهنیت منفی در مورد مردم عراق در مورد زائران کشورهای مختلف به ویژه زائران ایرانی را در عراق ایجاد کند. اكنون درصد بالایی از شیعیان زائر در عراق زائران ایرانی هستند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: بسیاری معتقدند عربستان رویکرد تقویت قدرت نرم را در عراق پیگیری می‌کند. در اين حال حمایت از سمن ها و موسسات مطالعاتی و رسانه‌ای رادیو تلویزیونی مدنظر عربستان در عراق تا چه حد توانسته است جایگاه عربستان را در افزایش قدرت نرم در عراق بالا ببرد؟
هرچه موسسه یا سازمان و یا سمن در عراق تاسیس شده است عربستان به دنبال و نفوذ در آن بوده است و با تزریق پول و پرداخت های مالی تلاش کرده است آنها را به سمت سیاست‌های خود بکشاند. این اقدام بسیار گسترده بوده است و تلاش شده تا تعداد بسیار زیادی از افراد تحصیلکرده ، مدیران موسسات مطالعاتی و غیره را به سمت خود جذب کند و یا آنها را برای زیارت یا دیگر از عربستان سعودی دعوت کند. این رویکرد مستمر ریاض در عراق است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح:با توجه به پیشینه حضور و نفوذ جریان حزب بعث در عراق، آیا این جریان هاي بعثي به عنوان تهدید یا فرصت برای رویکرد عربستان در عراق به حساب می آید؟
جنگ های بعثی در عراق فرصتی برای حضور نفوذ عربستان در عراق تلقی می‌گردند و در واقع تهدید نبوده و نیستند. به ویژه نیروهای وابسته به عزت ابراهیم الدوری بهترین نیروهای بعثی عراق و عربستان هستند و آنها هماهنگی هاي بسیار زیادی هم در سازماندهی و هم در ارتباط با گروه های تروریستی عربستان داشته اند.
