فرزاد رمضانی بونش
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
مقدمه: در دو دهه پس از استقلال جمهوری آذربایجان از شوروی سابق این کشور با مشکلی به نام معضل قره باغ روبرو بوده است. در این بین این مساله خود بخش مهمی از سیاست خارجی این کشور را به خود اختصاص داده است . در این میان ما کوشیدیم تا با طرح گفتگویی با سفیر محترم جمهوری آذربایجان در تهران جناب جوانشیر آخونداوف به سیاست خارجی این جمهوری ، اهداف و نگاه این کشور به بازیگران منطقه ای و جهانی و… بپردازیم.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: به طور کلی مهم ترین اهداف سیاست خارجی جمهوری آذربایجان چیست؟
همانگونه که میدانید اکنون چندین سال است که کشور متجاوز ارمنستان 20 درصد از خاک جمهوری آذربایجان را اشغال نموده است. اولویت اصلی سیاست خارجی جمهوری آذربایجان، شناساندن باطن ارمنستان به افکار عمومی جهان و بازپس گرفتن اراضی تاریخی خویش میباشد. در این بین علیرغم صدور 4 قطعنامه از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد در رابطه با تامین حاکمیت ملی و تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان و وجود اسناد و تصمیمات شورای امنیت و همکاری اروپا و اتحادیه اروپا، ارمنستان تاکنون از سیاست اشغالگرانه خود دست نکشیده و جامعه بين‌الملل این مسئله را نادیده میگیرد.
لازم میدانم تا از این فرصت استفاده نموده و این نکته را ذکر کنم که ارمنستان با سیاست اشغالگرانه خود بر روی پیشرفت تمامی منطقه و برقراری صلح و ثبات در منطقه تاثیر منفی گذاشته است. ارمنستان بایستی از سوی جامعه بینالملل محکوم گردد و کشورهای منطقه فشارهای خود را بر روی این کشور افزایش دهند.
جمهوری آذربایجان روابط خود را با تمامی کشورهای جهان غیر از ارمنستان برقرار نموده و در حال گسترش مناسبات خود میباشد. همانگونه که مستحضرید، جمهوری آذربایجان به تازگی نیز به عنوان عضو غیردائم شورای امنیت سازمان ملل متحد در دوره سالهای 2013-2012 انتخاب شده است. این موضوع نمونه بارز موفقیت جمهوری آذربایجان و رهبری این کشور در سیاست خارجی میباشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در جمهوری آذربایجان اتخاذ تصمیمات اساسی در سیاست خارجی بیشتر بر عهده رئیس جمهور این کشور است یا نهاد قانونی مجلس ملی ؟
سیاست خارجی در جمهوری آذربایجان از سوی شخص رئیسجمهور تعیین میگردد و تمامی نیروها سیاست خارجی مشخص گردیده از سوی جناب آقای الهام علیاف ریاست محترم جمهوری آذربایجان را با افتخار به اجرا در می آورند. گذشته از این همچنین لازم به ذکر است که کمیسیونهای مختلفی در مجلس ملی جمهوری آذربایجان وجود دارند و در راستای مسائل مذکور من جمله در جهت حل مناقشه قرهباغ کوهستانی بین ارمنستان و آذربایجان فعالیت میکنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: سیاست خارجی آذربایجان در پیگیری اهداف و علایق منطقه ای تا حدی متاثر از وقایع قره باغ و موضع کشورهای منطقه نسبت به این مسئله بوده است؟
20 درصد از خاک جمهوری آذربایجان تحت اشغال ارمنستان میباشد. به همین دلیل نیز جمهوری آذربایجان در قبال هیچگونه همکاری با ارمنستان اشغالگر دیدگاه مثبتی ندارد. لازم میدانم یکبار دیگر ذکر کنم که جامعه بینالملل و خصوصاً کشورهای منطقه میبایستی فشارهای موجود بر روی کشور ارمنستان را افزایش دهند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه جمهوری آذربایجان به میانجی گری ایران در حل مساله قره باغ چیست؟
جمهوری آذربایجان از تمامی اقدامات انجامشده در راستای حل مناقشه قرهباغ کوهستانی بین ارمنستان و آذربایجان در چهارچوب تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان حمایت میکند، من جمله از میانجیگری ایران برای حل این مناقشه هم حمایت می کند. در این راستا همچنین لازم به ذکر است، هنگامی که جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد میانجی گری را ارائه نمود، آذربایجان از آن حمایت نمود ولی ارمنستان اشغالگر این پیشنهاد را رد کرد. این مسئله نیز به نوبه خود نشان دهنده موضع غیرسازنده ارمنستان در رابطه با این مناقشه میباشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در سیاست خارجی آذربایجان، جلب سرمایه های خارجی برای اکتشاف و استخراج در بخش انرژی یعنی نفت و گاز چه نقشی دارد ؟
جمهوری آذربایجان اکنون بیش از 20 سال است که مجدداً استقلال خود را بدست آورده است. همانگونه که می دانید جمهوری آذربایجان کشوری است که دارای ذخایر عظیم هیدروکربنی میباشد. به همین دلیل نیز شرکتهای خارجی بسیاری برای سرمایهگذاری در صنعت نفت و گاز این کشور دعوت شدهاند. در حال حاضر جمهوری آذربایجان بسیاری از پروژههای بزرگ را بدون احساس نیاز به سرمایه خارجی و با استفاده از منابع مالی و فنی خود به اجرا درمی‌آورد.
همچنین لازم به ذکر است که جمهوری آذربایجان اکنون در چند کشور خارجی دیگر (کشورهایی همچون ترکیه، گرجستان، مولداوی، سوئیس، اوکراین و غیره) نیز سرمایهگذاری میکند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه باکو به غیرنظامی کردن دریای خزر چگونه است ؟
همانگونه که میدانید، مذاکرات کارگروه اختصاصی بر روی رژیم حقوقی دریای خزر در حال انجام است و تمامی مسائل مربوط به دریای خزر در این مذاکرات منعکس میگردد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: عوامل اساسی عدم گسترش روابط ایران و جمهوری آذربایجان به نگاه شما در چه عللی نهفته است ؟
هیچگونه عاملی که بر روی گسترش روابط مابین جمهوری آذربایجان و ایران تاثیر منفی داشته باشد، وجود ندارد. لیکن نیروهایی وجود دارند که مخالف گسترش روابط فیمابین دو کشور هستند و ما نیز به نوبه خود نباید به این نیروها اجازه بدهیم تا به روابط بین دو کشور ضربه بزنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: همکاری های نظامی روسیه و ارمنستان تا چه میزانی تهدیدی برای جمهوری آذربایجان می باشد؟
همانگونه که عنوان شد، ارمنستان اشغالگر 20 درصد از خاک جمهوری آذربایجان را اشغال نموده است. اما علیرغم وجود آتشبس بین دو کشور، ما در شرایط جنگی قرار داریم. به همین دلیل نیز آذربایجان همکاریهای نظامی هر کشوری را با ارمنستان تقبیح مینماید.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: به نظر شما راه حل بنیادین بحران قره باغ توسط گروه مینسک ارائه خواهد شد ؟
علیرغم گذشت 15 سال از فعالیت گروه مینسک برای حل این مناقشه، هنوز نتیجه لازم حاصل نشده است. همچنین لازم به ذکر است، تا زمانی که فشارها بر روی ارمنستان افزوده نشود، این کشور از سیاستهای اشغالگرانه خود دست نخواهد کشید. به همین دلیل، میبایست علاوه بر جامعه بینالملل، کشورهای منطقه خصوصاً کشور دوست و برادر جمهوری اسلامی ایران نیز فشار بر روی این کشور را افزایش دهند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح:به نگاه شما باکو تا چه توانسته است در روابط خود با امریکا و روسیه توازن برقرار کند؟
یکبار دیگر ذکر میکنم که جمهوری آذربایجان یک کشور مستقل است. و بدون درنظر گرفتن هیچ کشور دیگری سیاست مستقل خود را پیگیری مینماید. ما به غیر از ارمنستان با تمامی کشورهای جهان رابطه داریم. اما در خصوص روابط موجود با ایالات متحده آمریکا و روسیه باید گفت که ما با هر دو کشور مذکور مناسبات خوبی داریم.
یکبار دیگر لازم میدانم عنوان کنم که آذربایجان، روابط خود با یک کشور را براساس مناسبات خود با کشور ثالث تنظیم نمیکند.
