عاشق حسين طوري
كارشناس پاكستان و رئيس راديو پشتو
هر چند شيعيان در پاكستان پيشينه اي دراز دارند، اما در چند سال اخیر شاهد افزایش خشونت، ترور و کشتارهایی بر ضد شیعیان پاكستان بويژه در ايام عزاداري حسيني بوده ایم. نوشتار زير به بررسي نقش گذشته و حال شيعيان و تهديدات فراوري آنها در پاكستان امروز پرداخته است:
واژگان كليدي: شيعيان در پاكستان، شیعیان پاكستان، نقش شيعيان پاكستان، ترورها و حملات بر ضد شيعيان پاكستان، نقش و نگاه دولت و ارتش به كشتار شيعيان، پیامدهای ترور شیعیان
نقش و نگاه دولت و ارتش به كشتار شيعيان
ارتش پاكستان از ارتشهاي قوي و داراي ساختار قدرتمند و سازمان هاي اطلاعاتي قوي است. ارتش حتي هر گاه كه اراده كرده است محرم در پاكستان خيلي آرام برگزار شده است و ترور و كشتاري صورت نگرفته است. در واقع اگر ارتش يا به عبارتي عده محدودي در ارتش ( كه ممكن است سياست ها و يا رويكردهاي در مورد وجود هرج و مرج و اختلافات شيعه و سني داشته باشند) بخواهند مي توان گفت مساله كشتار حل مي شود. چنانچه لطيف افريدي رئيس حقوقدادن دادگاه عالي پيشاور و يكي از بزرگترين حقوق دانان پاكستان اشاره كرد كه اگر ارتش پاكستان بخواهد مي تواند جلو ترورهاي شيعيان را بگيرد. در اين حال سازماني چون سپاه محمد( از سوي شيعيان) وجود خارجي نداشته و اين امر از سوي استخبارت پاكستان مطرح شده تا بهانه اي براي توجيه سازمان هاي نظامي تندرو باشد. در كنار آن نيز دولت مركزي كنوني تلاش مي كند كه كشور را از بحران اقتصادي نجات دهد. پاكستان اكنون با دو موضوع تروريسم و وضعيت اقتصادي نامناسب روبرو است. معروف است كه هر فرزندي كه در پاكستان به دنيا مي آيد يك هزار دلار بدهكار است. يعني در شرايط كنوني نه تنها سرمايه گذاران خارجي بلكه سرمايه گذاران داخلي هم در حال خروج از وضعيت بد كشور هستند. نواز شرف معتقد است تا زماني كه امنيت را بوجود نياوريم و تروريسم را ريشه كن نكنيم نمي توان اقتصاد را احيا كنيم. اكنون نواز شريف از ته قلب دوست دارد تروريسم ريشه كن شود، اما بايد گفت اين مشكل به اين زودي حل نمي گردد. چرا كه هر چند در پاكستان ارتش بسيار قوي است، ولي ارتش از يك سو با هند مشكل دارد و از سويي با افغانستان دچار مشكل است. همچنين شرق و غرب پاكستان هم بحراني است و ارتش از آن مي هراسد. در واقع همچنان كه لطيف افريدي، رضا محمد رضا عضو سابق مجلس سنا پاكستان و كساني ديگري معتقدند حلقاتي در ارتش وجود دارند كه گروهك هاي تروريستي را سرمايه ملي مي دانند تا آنها در مقابل هند و افغانستان بهره ببرند.
پیامدهای ترور شیعیان
در نگاهي كلي ترورها و كشتار شيعيان به ضرر پاكستان است. شيعيان در اقتصاد كشور نقش داشته و دارند و در تاسيس پاكستان نقش اساسي داشته اند. بنيانگذارن پاكستان شيعه بودند. از نظر سياسي و اخلاقي رويكرد ترور و كشتار موجب ضربه هاي شديدي به جايگاه پاكستان است. در كنار اين نيز پاكستان اكنون يكي از ناامن ترن كشورها است. در واقع حتي افغانستان امن تر از پاكستان است. اين امر نوعي ننگ براي پاكستان است. چرا پاكستان بايد مهد تروريسم ناميده شود؟
در واقع امريكا بود كه با ترفند خاصي در دهه هشتاد جهاد افغان ها بر ضد شوروي را مصادره كرد و به نام خود زد و از افغانها استفاده و شوروي را به زانو درآورد. وقتي كه شوروي شكست خورد، امريكايي ها افغانستان و پاكستان را به حال خود رها كردند. در كنار اين نيز هر چند همه ارتش پاكستان نمي خواهند طالبان به عنوان سرمايه ملي قلمداد گردد، اما بخش كوچكي براي استفاده از افراطگرايي مذهبي از آنها در مقابل كشمير و هند استفاده مي كنند. در واقع تا زماني كه چنين تفكري وجود دارد بعيد است شرايط بهبود يابد.
در بعد ديگري پاكستان از نظر اقتصادي فقير بوده و از نظر سياسي هم در وضعيت بدي دارد . سرمايه گذاران خارجي حاضر به حضور در پاكستان نيستند. كشوري كه به نام اسلام تاسيس شده و داراي بمب هسته اي است امروزه داري افرادي است كه از قرون وسطي چيزهايي را به نام اسلام به مردم مي دهند كه در اسلام حقيقي وجود ندارد.
در واقع همچنان كه در شرق پاكستان در 1971 جدا شد، اكنون پاكستان در بلوچستان، پشتون ها و در حوزه شيعيان مشكلاتي دارد. همچنين دولت پاكستان بايد خود جلو ترروريسم را بگيرد تا اقليت هايي چون شيعيان در انديشه جدايي نباشد. چنانچه اكنون نيز خيلي از بلوچ ها احساس جدايي از پاكستان كرده و نداشتن حق و حقوق خود اعتراض دارند. در واقع شيعيان بنيادگذاران پاكستان بوده اند و اقتصاد كشور را چرخانده و در جهاد ها شركت كرد، اما امروزه شيعيان از حق برگزاري مراسم عاشورا هم برخوردار نيستند. در اين شرايط همچنان كه انگليس در گذشته بين اقوام مختلف هند و مسلمان تفرقه مي انداخت اكنون نيز قدرتهايي در پشت سر اين مساله وجود دارند.
ما قبلا در بين شيعه و سني اختلافي نداشتيم و اكنون نيز هنوز دير نيست. اگر دولت پاكستان و اهل سنت كمك كنند مساله حل ميشود. در واقع دولتمردان پاكستان بايد بداند كه اگر كشتار و ترورهاي شيعيان در پاكستان ادامه پيدا كند ديگر پاكستاني نخواهد ماند و عملا پاكستان در خطر قرار خواهد گرفت. چرا كه سي يا سي و پنج ميليون جمعيت شيعه در پاكستان مورد ظلم قرار ميگيرند و دولت اگر نتواند از شهروندان خود دفاع كند شهروندان به دنبال راه حل هايي ديگر خواهند رفت . در واقع تاكنون شيعيان پاكستاني سياست صبر را در پيش گرفته اند از خود دفاع نمي كنند اگر در آينده شيعيان دست به سلاح براي دفاع از خود برند آيا هرج و مرج و جنگ داخلي رخ نميدهد؟ در اين شرايط و بروز جنگ داخلي ارگان هاي بين المللي وارد قضيه ميشوند و كشورهاي غربي (كه بسياري آرزو دارند پاكستان تجزيه گردد) وارد عمل ميشوند. به نظر من دولت پاكستان مي تواند از شهروندان خود دفاع كند. در اين حال بايد از برادران اهل سنت پاكستان كه اهل سنت واقعي هستند تشكر كرد. من به عنوان يك مسلمان پاكستاني خواهش ميكنم به خود ببايند و نگذارند شيعيان مجبور به دفاع از خود شوند. در واقع شيعيان هنوز اعتقادي به مبارزه مسلحانه ندارند و دست به سلاح نبرده اند. آنان معتقد هستند كه دولت پاكستان بايد از آنان دفاع كند.
