علي بمان اقبالي زارچ
تحليلگر ارشد مسائل بين الملل
مرکز بین المللی مطالعات صلح-ipsc
عرصه بین الملل در هزاره سوم بیش از هر زمان همانند رشد علم و تکنولوژی شاهد تحولات و رویدادهای سیاسی و امنیتی برق آسا در کنار پدیده سخت و بحران آفرین کرونا می باشد که عینی ترین نمونه آن استیلای غیرمنتظره و سریع طالبان بر افغانستان و خروج نیروهای آمریکایی از این دیار جنگ خیز می باشد. همزمان انتخابات ریاست جمهوری در ایران اسلامی تغییرات اساسی در قوه مجریه را موجب شده و به تبع آن دکتر امیر عبداللهیان مسئولیت وزارت امور خارجه را در شرایطی بر عهده گرفته که انتظارات عمومی و مردم ایران اسلامی از دستگاه سیاست خارجی بویژه در بعد اقتصادی به بالاترین سطح رسیده است.
همانگونه که قبلا هم ذکر شده در شرایط کنونی دستگاه دیپلماسی به مدیری توانمند و همه جانبه گرا نیازمند بوده که طرفدار مدیریت مشارکتی با این مضمون که بتواند از سرمایه هوشمند عظیم وزارت امور خارجه بهره حداکثری بوده و بداند که منافع مشارکت تمام عیار نیروی انسانی کارآمد؛ حرفه ای؛ متعهد و دلسوز بیش از هر کس متوجه موفقیت وزیر امور خارجه خواهد شد؛ چرا که بر اساس اولویت حاکم بر روابط خارجی اکثریت کشورهای دنیا؛ احیای نقش بخش سیاسی و دو جانبه در تعاملات دیپلماتیک با هدف حمایت تمام عیار از نمایندگی کشورمان در خارج بویژه سفارتخانه های ایران در دول همسایه و کشورهای مهم در چهار قاره با رویکرد گسترش روابط اقتصادی و تجاری در کنار نقش آفرینی موثر در مجامع و نهادهای بین المللی کاملا” در کنار اهتمام ویژه به ارائه خدمات کنسولی؛ اقتصادی؛ فرهنگی و حقوقی به بیش از 4 میلیون ایرانی مقیم خارج اجتناب ناپذیر می باشد.
وزیر خارجه دولت جدید نیز با تجربه حرفه ای فعالیت در مناصب مختلف و عالی دستگاه دیپلماسی؛ سفیر کشورمان در بحرین و معاونت بین الملل مجلس شورای اسلامی؛ شناخت دقیق از روندها و فرایندهای بین المللی و منطقه ای؛ اولویت سیاست خارجی خود را همسایگان و آسیا قرار داده است که نمونه عینی را در اظهار نظر و مواضع اتخاذی پس از رای اعتماد را شاهد بودیم که جمع بندی اختصاری آن عبارت است از :
الف: مصمم به پیگیری سیاست خارجی متوازن، پویا و هوشمند مبتنی بر اصول عزت، حکمت و مصلحت؛
ب: اولویت دادن به همسایگان و آسیا همراه با برنامه ای عملیاتی برای پیگیری روابط خارجی متوازن، فعال، پویا و هوشمند، مبتنی بر احترام متقابل
ج: اولویت دادن به روابط با همسایگان و آسیا ،
د: توسعه روابط متوازن با همه بخش های جهان و تقویت جایگاه دیپلماسی اقتصادی و تجارت بین الملل
ه: بکارگیری تمامی ظرفیت دستگاه دیپلماسی با کمک همکاران کوشا، انقلابی، متخصص و متعهد وزارت امور خارجه ، سفارتخانه ها ، نمایندگی ها ، سرکنسولگری ها و دفاتر استانی ، برای رفع مشکلات مردم و ارتقاء فزاینده نام ایران و ایرانی در جهان
و: موضوع مهم دیگر این که فعالیت وزارت خارجه به برجام گره نخواهد خورد و همه تلاش ها برای بی‌اثر کردن تحریم‌ها به‌موازات تلاش برای لغو تحریم‌ها خواهد شد.
وزیر امور خارجه جدید حسب اولویت اعلامی و براساس یک برنامه ریزی قبلی؛ اولین فعالیت رسمی و کاری را پس تشکیل کمیته ویژه تسریع در روند واردات واکسن؛ با سفر به عراق و سوریه با دو هدف متفاوت آغاز نموده که در عراق هدف اصلی مشارکت در اجلاس سران دول کشورهای همسایه با حضور رییس جمهور فرانسه و در سوریه پرداختن به روابط راهبردی دو جانبه و بررسی آخرین تحولات منطقه ای بود که طی آن دیدارهای و گفتگوهای سازنده دو و چند جانبه در خصوص روابط با عراق و سوریه و برخی مقامات شرکت کننده در اجلاس بغداد صورت پذیرفت. این سفر در داخل بیش از حد و شاید در رویکردی اغراق آمیز مورد نقد عمدتا” سلبی و با برجسته نمودن بیش از روال نقش موضوعات تشریفاتی و زبان سخنرانی قرار گرفت که به نوعی حاشیه بر متن و دستاوردهای سفر غلبه نمود. البته این که سفرهای وزیر خارجه مورد توجه کارشناسان و دلسوزان عرصه سیاست خارجی اتفاق بسیار مثبتی است به شرطی که ارزیابی و تحلیل سفر با اشراف جزئیات و درک میزان اهمیت مراحل و موضوعات مرتبط با سفر در سطح وزیر خارجه باشد و نتیجه گیری و استنتاج های متوازن و واقعی بعمل آید و به گونه ای نباشد که در بهار شروع فعالیت رییس دستگاه دیپلماسی و آن هم در سفری بسیار مهم حتی برای ابعاد اقتصادی و مبادلات خارجی؛ تلاش های جدید برای گشایش در روابط با همسایگان حاشیه خلیج فارس به حاشیه ببرد.
در یک ارزیابی متعادل این امکان وجود دارد که ابعاد مختلف ایجابی این سفر از جمله نحوه استقبال و بدرقه مقامات عراقی و سوریه ای از هیات ایرانی و دیدار وزیر امور خارجه با روسای نمایندگی های کشورمان در عراق با رویکرد اولویت دادن و انرژی بخشیدن به همکاری های اقتصادی دو جانبه و غیره مورد بررسی بیشتر و دقیق تر قرار گیرد. بهرحال وزیر خارجه جدید با رویکردی جدید و اولویت های اعلامی دولت سیزدهم فعالیت خود را آغاز نموده که در شرایط جدید نیازمند همگرایی و هم افزایی متجربین و متخصصین سیاست خارجی می باشد و بر کسی پوشیده نیست که در شرایط وجود ابهام در سرنوشت برجام و تا زمان گشایش جدید در روابط ایران و غرب؛ گزینه موثر برای کاستن از فشارهای اقتصادی و زدودن آثار تحریم های ظالمانه تسریع در گسترش روابط اقتصادی با 15 کشور همسایه بویژه عراق؛ افغانستان؛ ترکیه و روسیه در کنار گشایش بیشتر در روابط با کشورهای حاشیه خلیج فارس و دیگر همسایگان با هدف افزایش صادرات غیرنفتی و خدمات فنی و مهندسی و تامین نیازهای اولویت دار وارداتی می باشد. بهر حال دکتر امیر عبداللهیان روز گذشته نیز بازدید سرزده از بخش کنسولی و مراجعین وزارت امور خارجه داشته و در راستای اولویت دولت جناب آقای رئیسی مبنی بر بهبود خدمات رسانی به هموطنان تصمیمات خوبی اتخاذ و اجرایی نمودند که حکایت از رویکرد پراگماتیک و پویای رییس دستگاه دیپلماسی در عملیاتی نمودن اولویت های اعلامی دولت و کسب رضایت مردم عزیز دارد.
واژگان كليدي: سفر, وزیر خارجه , بغداد , دمشق, اغراق , انتقاد , اغماض , انتفاع
