مركز بين المللي مطالعات صلح- IPSC
کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سفری دو روزه وارد تهران شد تا با مقامات جمهوری اسلامی ایران دیدار و گفت و گو کند. اشتون پس از خاوریرسولانا دومین مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپاست که در شش سال اخیر به تهران می آید. برخی این سفر را آغاز فصل جدیدی در روابط ایران و اتحادیه ی اروپا قلمداد می کنند. در همين راستا به منظور بررسي بيشتر اين روابط گفتگويي با شمس الدين خارقانيسفير پيشين و كارشناس مسائل اروپا داشته ايم:
واژگان كليدي: كاهش تنش در روابط ايران و اتحاديه اروپا، چشم انداز روابط ايران و اتحاديه اروپا، سفر اشتون به ايران، مناسبات ايران و اتحاديه ، بهبود روابط ايران و اتحاديه اروپا
مركز بين المللي مطالعات صلح: پیش از اشتون مقاماتی عالی ایتالیا، سوئد، بلژیک و اسپانیا به ایران سفر کرده بودند.سفر اشتون به تهران از چه منظري حائز اهمیت است ؟
اين امر در چند مقوله مي گنجد. وظيفه اصلي وي كه به وي محول شده از يك سو از زاويه پنج به علاوه يك و ادامه مذاكرات هسته اي براي رسيدن به راه حل نهايي است. بنابراين مهمترين عنصر كه بر روي آن تاكيد دارد موضوع هسته اي به نمايندگي از سوي گروه پنج به علاوه يك است. موضوع مهم ديگري كه خانم اشتون كه به كرات در جاهاي مختلف مطرح كرده است گسترش روابط ايران با اتحاديه اروپا است. اين بيانگر آن است كه موضوع هسته اي از موضوعات مهم در روابط ايران و اروپا است و تغيير سياست در ايران و ادامه آن و شفاف سازي هايي كه مقامات ايراني انجام داده اند اين انتظار را ايجاد كرده است كه بايد نه تنها روابط را در سطح هسته اي گسترش دهند بلكه در كنار موضوع هسته اي مذاكرات سياسي و همكاري هاي اقتصادي مد نظر باشد. بنابراين دومين هدف خانم اشتون رساندن اين پيام به گوش مقامات ايراني است و در بيشتر ملاقات هاي خانم اشتون اين امر منتقل شد. يعني اتحاديه اروپا آمادگي دارد كه در صورتي كه مذاكرات به نتيجه مطلوب رسد با ايران رابطه خوبي داشته باشند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: روابط چند ساله اخير ايران و اتحاديه اروپا را چگونه مورد بررسي قرار مي دهيد؟
شايد بحث آزاد شدن سفرهاي مقامات يكي از اين تحولات باشد. چرا كه در دولت گذشته ما هر چه به سوي پايان دوره نزديك مي شديم مقامات اروپايي بيشتري به ايران سفر نمي كردند و حتي مقامات سطح پايين هم به ايران رفت و آمد نمي كردند. اين حس وجود داشت كه حرف و كار مشتركي وجود ندارد. اكنون با تغيير وضعيت آنها فكر مي كنند زبان مشتركي با ايران دارند و آرام آرام در اين راستا حركت مي كنند. از سوي ديگر فكر مي كنند كه داشتن رابطه سياسي و اقتصادي سطح بالا مي تواند مشوق ايران باشد تا به گونه جدي به رابطه خود با غرب و اجراي فصول متعدد پايبند باشد. بنابراين اتحاديه اروپا به گونه جدي به اين امر فكر ميكند. در اين حال اروپا مي خواهد دست پيش را در زمينه اقتصادي بگيرد. چرا كه مي ترسد كه اگر ما به نوعي از كاهش تشنج با امريكا برسيم امريكايي ها شركت هاي بزرگ خود را به ايران گسيل مي كنند و جايي براي اين اتحاديه نماند. لذا خواستار حضور زودتر در ايران است. اما بايد گفت همه اينها منوط به بيشتر كردن اشتراكات خود در موضوع هسته اي است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در شرايط كنوني رابطه روسيه با اروپا و مساله گاز چه فرصت هايي در نگاه كنوني بروكسل به رابطه با تهران وجود دارد؟
تنها موضع انرژي نيست. اين موضوع هر چند اهميت دارد، اما يكي از مهمترين همكاري كه ميتوان با اروپايي ها داشت موضوع پولي و مالي است. ما در دوران گذشته فاينانس و همكاري هاي پولي و مالي بسياري با اروپا داشتيم. در دوره هاشمي و بعد از جنگ با توجه به نياز به بنگاه هاي پولي مالي اروپايي ها به ما كمك كردند و به ما اجازه دادند از منابع پولي و مالي آنها استفاده كنيم. بنابراين اگر بتوانيم علاوه بر مساله انرژي از منابع پولي و مالي و بازگشت به بازارهاي آنها به روي توليدات ايراني استفاده كنيم و منابع لازم را به دست آورده و توليد خود را گسترش مي دهيم. جدا از اين نيز بعيد است اروپايي ها به دنبال منابع جايگزين گازي مهمي به جاي روسيه باشند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: نگاه بازيگران منطقه اي و بين المللي (چين، روسيه و امريكا و…) به افزايش روابط ايران با اتحاديه اروپا چگونه است؟
هيچ كشوري نمي خواهد ديگران جايگاه آن كشور را در كشور ثالثي بگيرند. يعني همان گونه كه اروپايي ها نگران گسترش روابط ايران با شرق بودند، اكنون نيز شرقي ها حتما نگران افزايش روابط ايران با اتحاديه اروپا هستند. گذشته از اين امريكا در ايران حضور كمرنگي داشته و بعد از كلينتون و قوانين بر ضد ايران روابط با ايران كاهش يافت و به صفر رسد . امريكايي ها اكنون با بازي مناسب در منطقه علاقمندند كه در حوزه اقتصادي از ايران بهره گيرند. در واقع به نظر ميرسد ما ميتوانيم با ايجاد رقابت سالم با اين كشورها بهترين نمونه هاي پولي، مالي و انرژي و تكنولوژي و صادرات خود را از اين كشور ها تامين كنيم. همچنين اين رقابت قطعا به نفع ما و مردم ما است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: چشم انداز روابط اتحاديه اروپا و ايران چگونه است؟
چشم انداز اين رابطه را بايد در جهات افزايش روابط با گروه پنج به علاوه يك ديد. اتحاديه اروپا هم جزني از اين قالب است و آينده آن خارج از مذاكرات هسته اي نيست. ما هر چه روابط قوي تري داشته باشيم اطينمان كشورهاي غربي بويژه همكاري و زبان مشترك بين ايران و گروه پنج به علاوه يك در مذاكرات هسته اي بيشتر مي گردد و همچنين روابط با اتحاديه در جهات مشترك بيشتر خواهد شد. در اين حال با توجه به اينكه هنوز ايران با امريكا رابطه اقتصادي خوبي برقرار نكرده است مي تواند جايگاه خوبي براي اقتصاد بيشتر اروپايي ها باشد.
گفتگو از فرزاد رمضاني بونش
